Λάζαρος: O "αγέλαστος" φίλος του Χριστού και τα έθιμα της "πρώτης Λαμπρής"
Το "Λαζαροσάββατο", το Σάββατο δηλαδή πριν από τη Μεγάλη Βδομάδα, ο λαός γιορτάζει την πρώτη Λαμπρή, την "Έγερση" του φίλου του Χριστούτο,του "αγέλαστου" Λάζαρου.
Ο Αγέλαστος Λάζαρος
Ο φόβος και ο τρόμος για όσα γνώρισε στον άλλο κόσμο άφησαν τόσο βαθιά σημάδια στην ψυχή του Λάζαρου που, λέει η παράδοση, ότι μετά την Ανάστασή του, δε γέλασε παρά μόνο μια φορά.
Ο Αγιος Λάζαρος μετά την ανάστασή του κατέφυγε στην Κύπρο όπου βαπτίσθηκε από τους Αποστόλους και χειροτονήθηκε επίσκοπος Κιτίου (Λάρνακας). Εκεί έζησε 30 χρόνια μέχρι τον θάνατο του. Είναι ο μοναδικός .. που έχει δύο τάφους.!
Λέγεται πως ο Λάζαρος μετά την ανάστασή του είδε κάποιον χωρικό στο παζάρι να κλέβει μια στάμνα και να φεύγει κρυφά.
"Βρε τον ταλαίπωρο, είπε. Για ιδές τον πώς φεύγει με το κλεμμένο σταμνί.
Ξεχνάει ότι κι αυτός είναι ένα κομμάτι χώμα, όπως και το σταμνί.
Το 'να χώμα κλέβει τ' άλλο. Μα δεν είναι να γελούν οι πικραμένοι;"
και χαμογέλασε.
Το ομοίωμα του Λάζαρου - Λαζαρικά
Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας για να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λάζαρου,
να συμβολίσουν δηλαδή τη Νίκη του Χριστού απέναντι στο θάνατο, αλλά παράλληλα και για να υποδηλώσουν την ανάσταση της φύσης, έφτιαχναν ένα ομοίωμα του Λάζαρου. Την παραμονή της γιορτής ή, σε πολλά μέρη, ανήμερα την "πρώτη Λαμπρή", τα παιδιά, κρατώντας το "Λάζαρο", έκαναν τους αγερμούς τους. Γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα "λαζαρικά", για να διηγηθούν την ιστορία του αναστημένου φίλου του Χριστού και να πουν παινέματα στους νοικοκυραίους.
Στην Ήπειρο μάλιστα, στις κτηνοτροφικές περιοχές, χτύπαγαν ταυτόχρονα και μεγαλοκούδουνα.
"Πες μας Λάζαρε τι είδες
εις τον Άδη που επήγες.
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους,
δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι,
της καρδούλας μου το λέω
και μοιρολογώ και κλαίω.
Του χρόνου πάλι να 'ρθουμε,
με υγεία να σας βρούμε,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού
χρόνια πολλά να ζήσει,
να ζήσει χρόνια εκατό
και να τα ξεπεράσει."
Τα "λαζαρικά" από τόπο σε τόπο έχουν πολλές παραλλαγές.
Στη Στερεά Ελλάδα, τη Μακεδονία και τη Θράκη στο έθιμο έπαιρναν μέρος μόνο κορίτσια, οι "Λαζαρίνες" ή "Λαζαρίτσες", έτσι εύρισκαν την ευκαιρία να γίνουν γνωστές και σαν υποψήφιες νύφες.
Για "Λάζαρο" βαστούσαν έναν ξύλινο κόπανο για τα ρούχα, τυλιγμένο με παρδαλά κομμάτια από πανιά, ίδιο μωρό.
Σε άλλα μέρη πάλι έντυναν με χτυπητά πολύχρωμα υφάσματα μια ρόκα, μια κούκλα, έναν καλαμένιο σταυρό και τα στόλιζαν με κορδέλες και λουλούδια.
Στη Σκύρο έπαιρναν την τρυπητή κουτάλα, "τη σιδεροχουλιάρα".
Έβαζαν σε κάθε τρύπα και από ένα άσπροπούλι -άσπρη μαργαρίτα- ένα κόκκινο γαρίφαλο για στόμα και σχημάτιζαν το πρόσωπο. Έδεναν σταυρωτά πάνω στην κουτάλα ένα ξύλο, για να κάνουν τα χέρια, της φορούσαν και ένα πουκαμισάκι ή ένα μωρουδίστικο ρούχο και ο "Λάζαρος" ήταν έτοιμος.
Γύριζαν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και οι νοικοκυρές τους έδιναν αυγά, λεφτά ή ό,τι άλλο είχαν. Πάντα όλοι κάτι έβρισκαν να δώσουν.
Κι όταν θέλαν για κάποιον να πούνε πως ήταν τσιγκούνης έλεγαν:
"Ποτέ του αυγό δεν έδωσε, ούτε τ' αγίου Λαζάρου!"
Στα Τρίκαλα τα αυγά που συγκέντρωναν οι Λαζαρίνες, οι μητέρες τους τα έβαφαν κόκκινα και τα κρατούσαν σε ξεχωριστό μέρος. Όταν ήθελαν να περιποιηθούν έναν επισκέπτη από αυτά τα αυγά του έδιναν, του Λαζάρου.
Σε μερικά μέρη τη θέση του "Λάζαρου" έπαιρνε ένα καλάθι,στολισμένο με λουλούδια και με πολύχρωμες κορδέλες.
Στην Κρήτη έκαναν έναν ξύλινο σταυρό και τον στόλιζαν με ορμαθούς από λεμονανθούς και αγριόχορτα με κόκκινα λουλούδια, τις μαχαιρίτσες.
Στην Κύπρο συναντάμε το έθιμο της αναπαράστασης, στην αρχαιότερη μορφή του.
Ο θεός πεθαίνει στην ακμή της νιότης του και αμέσως ανασταίνεται, όπως ο Άδωνης στους αρχαίους Έλληνες. Έντυναν ένα παιδί με κίτρινα λουλούδια, έτσι ώστε ούτε το πρόσωπο του δε φαινόταν. Σε κάθε σπίτι που πήγαιναν, όταν άρχιζαν τα άλλα παιδιά να τραγουδούν, ξάπλωνε και υποκρινόταν το νεκρό, όταν όμως έλεγαν το "Λάζαρε δεύρο έξω" σηκωνόταν.
Λαζαρούδια, Λαζαράκια. Λαζάρηδες
Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες ζύμωναν ανήμερα το πρωί ειδικά κουλούρια,
τους "λαζάρηδες", τα "λαζαρούδια" ή και "λαζαράκια".
"Λάζαρο δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις" έλεγαν, μια και ο αναστημένος φίλος του Χριστού πίστευαν πως είχε παραγγείλει: "Όποιος ζυμώσει και δε με πλάσει, το φαρμάκι μου να πάρει..."
Στα "λαζαράκια" έδιναν το σχήμα ανθρώπου σπαργανωμένου, όπως ακριβώς παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες. Όσα παιδιά είχε η οικογένεια τόσους "λαζάρηδες" έπλαθαν και στη θέση των ματιών έβαζαν δυο γαρίφαλα.
Στην Κω οι αρραβωνιασμένες θα έφτιαχναν ένα λαζαράκι σε μέγεθος μικρού παιδιού, γεμισμένο με χίλια δυο καλούδια και κεντημένο σχεδόν σαν τις κουλούρες του γάμου, για να το στείλουν στον γαμπρό.
Τα "λαζαρούδια" πολλές νοικοκυρές τα γέμιζαν με αλεσμένα καρύδια, αμύγδαλα, σύκα, σταφίδες, μέλι, πρόσθεταν πολλά μυρωδικά και τα παιδιά ξετρελλαίνονταν να τα τρώνε ζεστά.
Εκμεταλλευτείτε το Σάββατο του Λαζάρου και φτιάξτε πεντανόστιμα Λαζαράκια μαζί με τα παιδιά σας!!!
Θα χρειαστείτε:
1 κιλό αλεύρι
2 φακελάκια μαγιά ξηρή
μισό ποτήρι ζάχαρη
σταφίδες
λίγο αλάτι
1/3 του ποτηριού ελαιόλαδο
3 κουταλάκια κανέλα
γαρύφαλλα για τη διακόσμηση
1 ποτήρι ζεστό νερό για να διαλύσουμε τη μαγιά
Εκτέλεση
Ρίξτε το αλεύρι σε μια λεκάνη. Διαλύστε τη μαγιά, ρίξτε τη στη λεκάνη με το αλεύρι και ζυμώστε.
Έπειτα ρίξτε το λάδι ,το αλάτι ,τη ζάχαρη,την κανέλα και ξαναζυμώνστε.
Τέλος ρίξτε τις σταφίδες και ζυμώστε μέχρις ότου το μείγμα δεν θα κολλά στα χέρια σας.
Αφήστε το μείγμα σας να «ξεκουραστεί» σε ζεστό μέρος για περίπου μισή ώρα.
Πώς θα τα πλάσετε
Κάντε 2 λωρίδες που θα τις πλέξετε μεταξύ τους (όπως τα τσουρέκια) και αφήστε τις άκρες για πόδια. (Τα χέρια θα είναι νοητά σταυρωτά)
Κάντε μια μικρή μπαλίτσα για κεφάλι και τοποθετήστε τα γαρύφαλλα για ματάκια.
Ψήστε τα σε 180 με 200 βαθμούς ώσπου να ροδίσουν
Και του χρόνου!
πηγές: Έθιμα του Πάσχα, impantokratoros.gr,mothersblog.gr
