Ο δίσκος της Φαιστού: Ένας γρίφος 38 αιώνων !!!

“Μια χώρα, η ΚΡΗΤΗ, μέσα βρίσκεται στο πέλαο το κρασάτο. Περίσσια πλούσια, θαλασσόζωστη, πανώρια. Πολιτείες έχει ενενήντα.

Μύριοι, αρίφνητοι ζουν πάνω ανθρώποι, κι είναι ΠΟΛΛΕΣ οι ΓΛΩΣΣΕΣ τους, ΑΝΑΚΑΤΕΣ”.

Ομήρου Οδύσσεια Τ,174 (Μετάφρ. Ν.Καζαντζάκη-Ι.Κακριδή).

Αιώνες πριν ένας όμορφος κρητικός μύθος εξιστορούσε τα πάθη του Λεύκιππου της Φαιστού. Ήταν το παιδί που απέκτησαν η Γαλάτεια και ο Λάμπρος, μόνο που το όνομά του ήταν παραπλανητικό. Ο πατέρας του επέμενε να αποκτήσει γιο κι όταν η σύντροφός του έμεινε έγκυος την προειδοποίησε: «ἐὰν γεννήσῃ κόρην, ἀφανίσαι». Η τραγική μάνα παράκουσε την εντολή και αναγκάστηκε να κρύβει για χρόνια την πανέμορφη θυγατέρα της κάτω από ρούχα αγορίστικα και όνομα ανάλογο. Ώσπου κάποτε η ομορφιά του κοριτσιού ήταν τόσο έκδηλη, που οι … παραλλαγές δεν βοηθούσαν πια. Και τότε η Γαλάτεια στράφηκε στη θεά Λητώ, ζητώντας να μεταμορφώσει την κόρη της σε άντρα. Η Θεά εισάκουσε τη παράκληση και το παιδί πέταξε θριαμβευτικά τον παρθενικό πέπλο, που χρόνια κάλυπτε το μυστικό του, δείχνοντας σε όσους αμφισβητούσαν το φύλο του την απρόσμενα .. αντρίκια του όψη.

Οι Φαίστιοι, γοητευμένοι από τον μύθο του Λεύκιππου, καθιέρωσαν ως γιορτή τους τα Εκδύσια, γιορτή με κάποιο τελετουργικό αφαίρεσης ενδυμάτων, που συμβόλιζε το μεταβατικό σκαλοπάτι κάθε νέου, όταν επρόκειτο να περάσει από την εφηβεία στην άνδρωση. Κι αν ο ήρωας της Φαιστού χρειάστηκε ένα «θαύμα» για να αποδείξει  κατά την πλοκή του μύθου πως δεν εξαπάτησε την ομήγυρη, κάτι ανάλογο φαίνεται πως χρειάζεται πλέον και το σπουδαιότερο αρχαιολογικό εύρημα της ίδιας περιοχής: ο δίσκος της Φαιστού. Όταν προ ετών συμπληρώθηκε ένας αιώνας από την ανακάλυψή του, αντί επετειολογικού τύπου αναφορών, αρχαιολογικοί κύκλοι του εξωτερικού τον έθεσαν στο στόχαστρο αμφισβητήσεων. Κι αν στο μύθο του Λεύκιππου το ζήτημα ήταν να αποδειχθεί η …φύση του, στην υπόθεση του περίφημου αρχαιολογικού ευρήματος, ζητείται να αποδειχθεί περίτρανα η γνησιότητά του.

Ο Δίσκος της Φαιστού, που χρονολογείται πιθανώς στον 17ο αιώνα π.Χ. σαγηνεύει εκατόν έξι χρόνια την ανθρώπινη έρευνα με τα μυστικά του, αφού ο σκοπός της κατασκευής του και το νόημα των όσων αναγράφονται σε αυτόν παραμένουν άγνωστα, παρά τις πλείστες όσες ερμηνείες και προσεγγίσεις. Ανακαλύφθηκε στις 3 Ιουνίου 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Luigi Pernier και φυλάσσεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Ορισμένοι λένε ότι τα 45 μυστηριώδη σύμβολά του δίσκου είναι οι λέξεις ενός ποιήματος με ηλικία 4000 χρόνων, ή ίσως ενός ιερού κειμένου. Άλλοι επιχειρηματολογούν ότι είναι μια μαγική επιγραφή, ένα κομμάτι αρχαίας μουσικής, ή το αρχαιότερο δείγμα στίξης στον κόσμο. Το σίγουρο είναι πως το εύρημα αποτελεί την πρώτη απόδειξη τυπογραφίας της ανθρωπότητας κι ως τέτοιο ανεξάρτητα από το περιεχόμενό του έχει βαρύνουσα σημασία.

Θεωρείται το αρχαιότερο τυπογραφικό μνημείο καθώς τα σημεία και στις δύο πλευρές του έχουν αποτυπωθεί με κινητά στοιχεία (σφραγίδες), τεχνική που ανακαλύφθηκε ξανά 2.200 χρόνια αργότερα από τον Γουτεμβέργιο. Ανακαλύφθηκε στις 3 Ιουλίου του 1908 στο υπόγειο του Μινωικού παλατιού της Φαιστού και η κατασκευή του τοποθετείται χρονικά στον 16ο ή 17ο αιώνα π.Χ. Ο Ιταλός αρχαιολόγος Luigi Pernier ανάκτησε αυτό τον εντυπωσιακά άθικτο "δίσκο", που είναι φτιαγμένος από πηλό κι έχει μέση διάμετρό 16 εκατοστών και μέσο πάχος 2.1 εκατοστών. Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά σύμβολα, πολλά από τα οποία αναπαριστούν εύκολα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, όπως ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά κ.α. Συνολικά υπάρχουν 241 σύμβολα, 122 στην πρώτη πλευρά και 119 στη δεύτερη, τοποθετημένα σπειροειδώς. Τα σύμβολα είναι χωρισμένα σε ομάδες με τη χρήση μικρών γραμμών, που κατευθύνονται προς το κέντρο του δίσκου. Ίδια γραφή με αυτή του Δίσκου της Φαιστού αποτυπώνεται σε έναν πέλεκυ, που βρέθηκε στο μινωικό ιερό σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου, καθώς και σε έναν πυραμοειδή λίθο, που βρέθηκε στην περιοχή των Μαλλιών.