Τα Λαϊκά μας πασχαλινά έθιμα - της λαογράφου Ειρήνης Ταχατάκη

Ας δούμε πως το Χριστιανικό Πάσχα καθιερώθηκε από την εκκλησία μας:

Οι Χριστιανοί πήραν τούτη τη Μεγάλη Γιορτή από τους Εβραίους αλλά της έδωσαν καινούριο περιεχόμενο με την Ανάσταση Κυρίου.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος το 325 μ.Χ. όρισε να γιορτάζεται το Χριστιανικό Πάσχα την α΄ Κυριακή μετά την Πανσέληνο της Εαρινής Ισημερίας για δύο λόγους : α) για να διαφοροποιηθεί από το Πάσχα των Εβραίων που γιορταζόταν ανήμερα την Πανσέληνο και 2) για να εναρμονιστεί με το ιστορικό Γεγονός της Ανάστασης του Χριστού που συνέβηκε μετά το Εβραϊκό Πάσχα.

Προηγείται, βέβαια, της Μεγάλης Γιορτής η μακρά περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής, που γίνεται η προετοιμασία του πιστού, για να μπορέσει να παραστεί στο Θείο Δράμα και το χαρούμενο Γεγονός της Ανάστασης. Ακολουθεί μετά η χαρμόσυνη περίοδος των πενήντα ημερών που έχομε μέσα σ’ αυτήν κι άλλες κορυφώσεις του θριάμβου του Χριστού: την Ανάληψη που είναι η επιστροφή του Υιού στον Πατέρα, οπότε παίρνει την εκ δεξιών του Πατρός θέση του και την Πεντηκοστή οπότε στέλνει το Άγιο πνεύμα στους Μαθητές του.

Μέσα στο διάστημα αυτό του Πάσχα έχουν ενταχθεί πολλά λαϊκά έθιμα σε διάφορα μέρη της Πατρίδας μας:

Στην παλιά Αθήνα λ.χ. στη γιορτή της Ανάστασης του Λαζάρου που προεικονίζει το θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού ζύμωναν κουλούρες και κουκουναρές αλλά αντί για αυγά έβαζαν πάνω καρύδια και τις έπλαθαν σε σχήμα ανθρώπου, γι’ αυτό τις λέγανε «Λαζάρους»

Την επόμενη του Λαζάρου είναι η εορτή των Βαΐων με την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Σχεδόν σ’ όλη την Ελλάδα εκείνη την ημέρα οι Χριστιανοί μαγειρεύουν ψαρικά διάφορα: βακαλάους, κολιούς, μπαρμπούνια κλπ. Και λέει ο λαός:

Όταν είναι τω Βαγιώ, τρώμε ψάρι και κολιό και την άλλη Κυριακή τρώμε το παχύ τ’ αρνί.

Εμείς στην Κρήτη λέμε:

. . . και την άλλη Κυριακή, καλιτσούνι και ρακί.

Μία λαϊκή δοξασία αναφέρει πως όταν μαθεύτηκε ότι οι Εβραίοι καταδίκασαν το Χριστό σε Σταυρικό θάνατο, μαζεύτηκαν τη νύχτα όλα τα δέντρα κι αποφάσισαν να μη δώσουν το ξύλο τους για να φτιαχτεί ο Σταυρός. Μα όπως μέσα στους δώδεκα Αποστόλους βρέθηκε κι ένας Ιούδας, έτσι και μέσα στα δέντρα βρέθηκε η λοιδωριά κι αυτή μονάχα δε συμφώνησε. Όλα τ’ άλλα δέντρα την αποκήρυξαν κι είπαν να ‘ναι πάντα αφορεσμένη για την προδοσία της. Γι’ αυτό η λοιδωριά είναι καταραμένο δέντρο κι οι ξυλοκόποι στα βουνά δεν τ’ αγγίζουν για να μη λερώσουν το τσεκούρι τους και μαγαρίσουν την καθάρια όψη της φωτιάς.

Συνάμα όμως ο Σωτήρας με το Σταυρικό του θάνατο αγίασε μέχρι και το τότε σύμβολο της ντροπής, το Σταυρό και το μετέβαλε σε σύμβολο σωτηρίας και το ξύλο του Σταυρού το αποκαλούμε «Τίμιο Ξύλο».

Ο ΙΟΥΔΑΣ

Ο προδότης Ιούδας μετανιωμένος για την προδοσία του ήξερε πως ήταν αδύνατον να συγχωρεθεί με τα δάκρυα, όπως έκαμε ο Πέτρος που «έκλαυσε πικρώς» διότι τρεις φορές απαρνήθηκε το Χριστό. Στοχάστηκε, λοιπόν, τη Νύχτα του Δικαστηρίου να κρεμαστεί σε μία συκιά για να βρεθεί στην κόλαση κι έτσι μαζί με άλλους νεκρούς να λυτρωθεί και κείνος όταν θα κατέβει ο Χριστός στον Άδη για να αναστήσει τους νεκρούς. Μα η συκιά όπου κρεμάστηκε λύγισε κι έμεινε εκεί μισοκρεμασμένος και δεν ξεψύχησε παρά μόνο όταν αναστήθηκε ο Χριστός.

Προδημοσίευση από το βιβλίο: "Αναπολήσεις από την Κρητική λαογραφία" της Ειρήνης Ταχατάκη