Γιατί ο Οκτώβριος δεν έχει... "μ";

Ο δέκατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Πήρε την ονομασία του από τη λατινική λέξη Octo (= οκτώ), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος στη σειρά μήνας. Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Οκτώβριος μετακινήθηκε στη δέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία. Οι Ρωμαίοι τον ονόμαζαν και Sementilius (semen = σπόρος).
Στην αρχαία Ελλάδα ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Προηρόσια, Πυανόψια, Θησεία, Απατούρια, Οσχοφόρια, Θεσμοφόρια), καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για τον κύκλο των γεωργικών εργασιών, που μόλις άρχιζε. Για το ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως για να πάνε καλά τα σπαρτά. Τον Οκτώβριο διεξάγονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, σε Αθήνα και Ελευσίνα.
Στο λαϊκό καλεντάρι, ο Οκτώβριος ονομάζεται Αγιοδημήτρης ή Αγιοδημητριάτης, από τη μεγάλη χριστιανική γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου), Βροχάρης και Σποριάς (Σποριάτης ή Σπαρτός), για τις ευεργετικές βροχές στη σπορά (σχετική η παροιμία «Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οχτώ σακιά δεν γέμισες») και Μπρουμάρης (ομιχλώδης, σκοτεινός).
Ο Οκτώβριος σχετίζεται με μεγάλες στιγμές του νεώτερου Ελληνισμού. Στις 26 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη από τον Ελληνικό Στρατό, στις 28 Οκτωβρίου 1940 η φασιστική Ιταλία επιτέθηκε στη χώρα μας και στις 12 Οκτωβρίου1944 η γαλανόλευκη κυμάτισε και πάλι στην Ακρόπολη.

Παροιμίες για τον Οκτώβριο

Άη Δημητράκη μου, μικρό καλοκαιράκι μου.
Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ' το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.
Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει.
Αν δε βρέξει, πώς θα ξαστερώσει;
Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι.
Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.
Βαθιά τ' αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα.
Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι.
Μακριά βροντή, κοντά βροχή.
Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.
Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα 'χεις.
Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.
Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες οκτώ σωρούς δεν έκανες.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά δεν κάνεις.
Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες.
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ' αλώνι.
Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι 'σύ και τι 'μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.
Τ' Άη Λουκά σπείρε τα κουκιά.
Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.
Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

Οκτώβριος και όχι Οκτώμβριος! Γιατί όμως λείπει το «μ»;

Οκτώβριος και όχι Οκτώμβριος! Αυτό είναι ένα λάθος που κάνουν πολλοί και πολλές φορές περνά απαρατήρητο. Ιδιαίτερα όταν όλοι οι "γύρω" μήνες έχουν το γράμμα "μ" στο όνομά τους. Ποιος όμως ο λόγος της απουσίας του από τον 10ο μήνα του έτους;
Η απάντηση βρίσκεται στο ρωμαϊκό ημερολόγιο, το οποίο είχε 10 μήνες. Από τη στιγμή λοιπόν που Ιανουάριος και Φεβρουάριος έλειπαν, το έτος ξεκινούσε από τον Μάρτιο. Ακόμη, οι πρώτοι τέσσερις μήνες είχαν ονόματα Θεών. Τα ονόματα των υπολοίπων που ακολουθούσαν έβγαιναν από τη σειρά που βρίσκονταν. Ο Οκτώβριος λοιπόν ήταν ο 8ος μήνας. Άρα το όνομά του προέρχεται από τον αριθμό "Οκτώ".
Οι ρωμαϊκοί μήνες είχαν ως εξής:
1) Martius (μήνας αφιερωμένος στον Άρη)
2) Aprilis (μήνας αφιερωμένος στην Αφροδίτη)
3) Maius (μήνας αφιερωμένος στη Μαία)
4) Junius (μήνας αφιερωμένος στην Ήρα)
5) Quintilis (πέμπτος)
6) Sextilis (έκτος)
7) September (έβδομος)
8) October (όγδοος)
9) November (ένατος)
10) December (δέκατος)
Αργότερα προστέθηκαν οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος στην αρχή του ημερολογίου. Παρόλο που η αρίθμηση "χάλασε", το όνομα του Οκτώβριου έμεινε ως έχει.