30 Μαρτίου 1952: Εκτελείται ο ''άνθρωπος με το γαρύφαλλο''
Σαν σήμερα, 30 Μαρτίου 1952, ο Νίκος Μπελογιάννης γνωστός και ως “ο άνθρωπος με το γαρίφαλο” εκτελείται μαζί με τρεις ακόμα συντρόφους του στο Γουδί.
Την επόμενη της έκδοσης της απόφασης για την καταδίκη σε θάνατο του Μπελογιάννη, η εφημερίδα το Βήμα συνοδεύει το σχετικό ρεπορτάζ με μια εκπληκτική φωτογραφία. Ο άνθρωπος που μόλις πληροφορήθηκε απ’ τους δημίους του πως πρόκειται να πεθάνει, κοιτάει χαμογελαστός τους στρατοδίκες παίζοντας στο χέρι του ένα γαρύφαλλο. Στο εξής ο Μπελογιάννης θα είναι “Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο”. Έτσι ονόμασε τον πίνακα που ζωγράφισε ο Πάμπλο Πικάσο με βάση την παραπάνω ιστορική φωτογραφία.
Δεν ξέρουμε πώς βρέθηκε εκείνη την ώρα στα χέρια του Μπελογιάννη ένα κόκκινο γαρύφαλλο. Ξέρουμε, όμως, ποιος τράβηξε τη φωτογραφία. Ήταν ο Δήμος Σακελλαρίου, φωτορεπόρτερ τότε, διάσημος διευθυντής φωτογραφίας στον ελληνικό κινηματογράφο αργότερα, αντάρτης στους Μαυροσκούφηδες του Βελουχιώτη λίγο πριν, μακαρίτης εδώ και μερικά χρόνια. Μια εντελώς εκπληκτική προσωπικότητα, από τους ωραιότερους ανθρώπους που γνώρισα ποτέ στη ζωή μου, στενός μου φίλος για πολλά χρόνια, κι αυτός που με παρακίνησε να μελετήσω την ιστορία που αφηγούμαι τώρα.
Στριφογύριζε ο Μπελογιάννης στο χέρι του ένα γαρύφαλλο, μούλεγε ο Δήμος, και χαμογελούσε σα νάλεγε στους δικαστές: Χαμογελάστε κι εσείς αν μπορείτε. Τράβηξα πολλές φωτογραφίες του Μπελογιάννη την ώρα που ακούει να του απαγγέλλεται η θανατική ποινή, έλεγε ο Δήμος. Αλλά μια, αυτή που κρατάει το γαρύφαλλο κοντά στο πρόσωπό του, κάνει το γύρο του κόσμου μέσα απ’ τον διεθνή Τύπο και την άλλη κιόλας μέρα φτάνει στα χέρια του Πικάσο. Κι έτσι, το χαμόγελο του Μπελογιάννη θα γίνει το δεύτερο, μετά απ’ αυτό της Τζιοκόντα, διάσημο χαμόγελο σ’ ολόκληρη την ιστορία της τέχνης.
Δεν προλαβαίνουν να τον σκοτώσουν, και ο Μπελογιάννης είναι κιόλας ένας διεθνώς γνωστός ήρωας. Για τρεις λόγους. Έναν πρωτεύοντα και δύο επικουρικούς. Ο πρωτεύων είναι, βέβαια, η εκπληκτικά αξιοπρεπής και θαρραλέα συμπεριφορά του στη διάρκεια της δίκης. Και οι δύο επικουρικοί είναι η φωτογραφία του Σακελλαρίου, και η πρωτοφανής διεθνής κινητοποίηση για τη σωτηρία του, που τη συντονίζει απ’ το Παρίσι ο στενός φίλος του Δημήτρη Μπάτση, Αντρέας Κέδρος.
Μέσα σε μια βδομάδα, η κυβέρνηση Πλαστήρα παίρνει 250.000 τηλεγραφήματα απ’ όλον τον κόσμο με τα οποία σχεδόν όλοι οι επώνυμοι της γης ζητούν τη σωτηρία του. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ είναι ανάμεσα στους πρώτους. Ακλουθούν σχεδόν όλες οι προσωπικότητες της γαλλικής πολιτικής ζωής. Απ’ την Αγγλία, 159 βουλευτές και των δύο κομμάτων, ζητούν κι αυτοί τη σωτηρία του. Ο Πωλ Ελυάρ, ο Ζαν Κοκτώ, ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Πάμπλο Πικάσο και χιλιάδες άλλοι καλλιτέχνες και διανοούμενοι απ’ όλον τον κόσμο προσπαθούν να σώσουν τον Μπελογιάννη.
Απροσδόκητη εντελώς είναι η διαμαρτυρία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Σπυρίδωνος. Λέει αυτός ο έντιμος ιεράρχης: έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων Χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή. Ούτε αυτά τα φοβερά λόγια θα συγκινήσουν τους σφαγείς. Η εκδικητική μανία των δοσίλογων δεν κάμπτεται με τίποτα. Τα κτήνη δεν συγκινούνται.
