Οκτώβριος ο μήνας των «χειμαδιών»

Ο κάθε μήνας του χρόνου δεν είναι απλά μία ημερομηνία αλλά συνδέεται με παραδόσεις που πίσω τους κρύβεται μία ολόκληρη ιστορία. Κατά το Γρηγοριανό Ημερολόγιο ο δέκατος μήνας του χρόνου είναι ο Οκτώβριος και για τον ερχομό του μας προετοιμάζει ο καιρός αφού οι βροχές είναι το μεγαλύτερο δώρο για τους γεωργούς, το οποίο φέρνει μαζί του ο «βροχάρης».

Ας κάνουμε μία αναδρομή στο παρελθόν τότε που οι άνθρωποι λειτουργούσαν σύμφωνα με το Αττικό Ημερολόγιο. Ο κάθε μήνας ήταν αφιερωμένος σε έναν ή δύο από τους δώδεκα Ολύμπιους Θεούς και κατά τη διάρκεια του μήνα γίνονταν γιορτές που τιμούσαν τους Θεούς. Ο Οκτώβριος, ο οποίος αποτελεί τον τέταρτο μήνα σύμφωνα με το Αττικό Ημερολόγιο, ήταν αφιερωμένος στον Θεό Απόλλωνα και ονομάστηκε Πυανεψιών. Η πιο σημαντική γιορτή αυτού του μήνα ήταν τα ιερά Πυανέψια (Πυάνος+έψω=βράζω κουκιά), τα οποία ήταν αφιερωμένα στον Απόλλωνα εξου και η ονομασία. 

Αργότερα πήρε κι άλλες ονομασίες ενώ οι παροίμιες δε μπορούσαν να λείπουν από το μήνα με τις πρώτες βροχές. Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης, ή Οχτώβρης, ή Τρυγομηνάς, στις περισσότερες περιοχές τον δέκατο μήνα του χρόνου ξεκινούσε ο τρύγος και γι αυτό πήρε το όνομα αυτό. Οι ονομασίες όμως δε σταματάνε εδώ αλλά ούτε και οι εργασίες που συνοδεύουν αυτό το μήνα. Ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου αποτελεί την ιδανική εποχή για τη σπορά των χωραφιών γι αυτό έχει γίνει γνωστός και ως  Σποριάτης ή Σποριάς ή Σπαρτός. Ταυτόχρονα, ονομάζεται και Μπρουμάρης (=ομιχλώδης, σκοτεινός) και Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς).

Μία από τις παροιμίες που λέγονται για τον Οκτώβριο αφορά το κρασί και αναφέρει: «Όποιος μήνας έχει ΡΟ, δε θέλει στο κρασί νερό». 

Για τους κτηνοτρόφους ο μήνας αυτός είναι γνωστός για τα «χειμάδια», τα οποία αποτελούν ένα έθιμο, μία παράδοση. Ουσιαστικά το μήνα αυτό οι άνθρωποι έφευγαν από τα βουνά και κατέβαιναν στα πεδινά (η επιστροφή στο σπίτι), με σκοπό να βρουν ευνοϊκότερες συνθήκες για τα ζώα τους. Η μεταφορά των ζώων συνεχίζει να γίνεται ακόμα και σήμερα με τους κτηνοτρόφους να περπατάνε 200 και 300 χιλιόμετρα με τα πόδια.

Στις μέρες μας η πιο μεγάλη γιορτή που υπάρχει αυτό τη μήνα είναι αυτή του Αγίου Δημητρίου. Για το λόγο αυτό ο μήνας έχει πάρει την προσωνυμία «Αι-Δημητριάτης» ή «Αι-Δημήτρης». Παράλληλα, τα λουλούδια του Οκτωβρίου, τα χρυσάνθεμα ονομάστηκαν Αηδημητριάτικα. «Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι 'σύ και τι 'μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό», μία από τις παροιμίες που λέγονται για τη μεγάλη γιορτή του μήνα.

Μέχρι και σήμερα ο Οκτώβρης αποτελεί το μήνα που έρχονται οι πρώτες βροχές και στην Κρήτη συνεχίζονται όλες οι παραδοσιακές εργασίες που γίνονται από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους. Μπορεί όλες αυτές οι δουλειές, σήμερα να γίνονται με μεγαλύτερη ευκολία παρόλα αυτά, η παράδοση συνεχίζεται και μένει αναλλοίωτη στο χρόνο.

Καλό τρυγομηνά!!!

​Πληροφορίες αντλήθηκαν από: el.wikiquote.org, users.sch.gr, el.wikipedia.org, www.skaipatras.gr