Ποδαρικό Πρωτοχρονιάς: "...αρνιά και ρίφια θηλυκά και κοπέλια αρσενικά"
Το πρώτο ανθρώπινο πάτημα σε σπίτι ή μαγαζί, σε καινούργιο χρόνο, μήνα, μέρα ή εβδομάδα λέγεται “ποδαρικό”. Το ποδαρικό γίνεται πάντα με το δεξί.
Το ποδαρικό κατ’ επέκταση συνδέεται με την τύχη (καλή ή κακή), που πιστεύεται από το λαό ότι φέρνει ο πρώτος άνθρωπος που μπαίνει στο σπίτι ή το μαγαζί την πρώτη μέρα του χρόνου, του μήνα ή της ημέρας. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως, όπως περάσεις αυτή τη μέρα έτσι θα πάει όλος ο χρόνος.
Το έθιμο του «ποδαρικού» είναι πολύ παλαιό.
Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Γρηγορίου του Νύσσης για τους Βυζαντινούς, ότι την Πρωτοχρονιά "δεξιάς τινας συντυχίας επετήδευον", δηλαδή να συναντήσουν ή να δεχθούν στο σπίτι τους πρόσωπο που, όπως νόμιζαν, θα τους έφερνε ευτυχία.
Τεκμήριο της παλαιότητας της δοξασίας αυτής παρέχει και η Παλαιά Διαθήκη, σε συσχετισμό με το «τυχερό» πόδι. Συγκεκριμένα στο βιβλίο της Γένεσης αναφέρεται επί λέξει: "Μικρά γαρ ην όσα σοι ην εναντίον εμού, και ηυξήθη εις πλήθος, και ηυλόγησέ σε Κύριος επί τω ποδί μου".
Στο καλό ποδαρικό πίστευαν λοιπόν και οι Εβραίοι, ενώ την ίδια δοξασία είχαν και οι Ρωμαίοι, όπως αναφέρει ο Κοραής.
H δοξασία επιβίωσε και στα βυζαντινά χρόνια, παρά τις επικρίσεις που δέχθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας, και έφθασε αλώβητη ως την εποχή μας, όπου πολλοί δεν παραλείπουν να την εφαρμόζουν.
Ποδαρικά σε Κρήτη και Αμοργό
Στην Κρήτη, το πρωί της Πρωτοχρονιάς κάθε μέλος της οικογένειας βγαίνει έξω, παίρνει μια πέτρα και τη βάζει μέσα στο σπίτι και αφού κάτσει πάνω σ’ αυτή λέει μια ευχή κάνοντας το σταυρό του και λέγοντας:
"Κλου-κλου στα ορνίθια μας, καλοχρονιά στο σπίτι μας,
αρνιά και ρίφια θηλυκά και κοπέλια αρσενικά."
Μετά οι γονείς κάνουν τη καλή χέρα στα παιδιά. Το ίδιο κάνει και κάθε επισκέπτης, επαναλαμβάνοντας το παραπάνω δίστιχο ή λέγοντας "Σιδερένιο και στέρεο το σπίτι σας" ή "Καλημέρα στην αφεντιά σας καλή Αγία Αρχιμηνιά. Όσο βάρος έχει τούτη εδώ η πέτρα, τόσο χρυσάφι να μπαίνει στο σπιτικό σας."
Στην Αμοργό το ποδαρικό γινόταν από έναν άνθρωπο του σπιτιού καθώς γύριζε από την εκκλησία με ένα εικονισματάκι στο χέρι. Έμπαινε δύο βήματα μέσα και έλεγε: "Μέσα καλό!".
Γύριζε δύο-τρία βήματα πίσω και ξανάλεγε: "Κι όξω κακό!". Αυτό το έκανε τρεις φορές. Τελειώνοντας επαναλάμβανε τις λέξεις "μέσα καλό" και έριχνε ένα ρόδι να σπάσει μέσα στο σπίτι.
Έπειτα όλη η οικογένεια έτρωγε μια δαχτυλιά μέλι, "για να 'ναι γλυκιά η ζωή όλο τον χρόνο".
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Κρήτη: Από την Πρωτοχρονιά έως τα Φώτα – Ήθη και έθιμα
Πρωτοχρονιάτικες μαντινάδες για να πάει καλά η νέα χρονιά!
