Θεσσαλονίκη: Τα Θεοφάνεια του 1917 παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου

Είναι μια ιστορική επίκαιρη φωτογραφία από τα δύσκολα χρόνια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου στη γιορτή των Θεοφανίων στη Θεσσαλονίκη.

Ο αγιασμός των υδάτων στο Θερμαϊκό το 1917, παρουσία του πρωθυπουργού της Προσωρινής Κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης Ελευθερίου Βενιζέλου.

Είναι ένας παραδοσιακός εορτασμός των Θεοφανίων, με τη συμμετοχή κλήρου και λαού και την παρουσία της πολιτικής ηγεσίας. Η ελληνορθόδοξη παράδοση δίνει την πρωτοκαθεδρία κατά την τελετή του αγιασμού των νερών στους πολιτικούς. Ίσως γιατί υπάρχει η κρυφή ελπίδα ότι τα Φώτα θα φωτίσουν και τα μυαλά των πολιτικών για να παίρνουν αποφάσεις στο πνεύμα του χριστιανικού διδάγματος της ημέρας.

Το κλίκ του ανώνυμου φωτογράφου, που στέκεται σε πλεούμενο, έπιασε πάνω στην ξύλινη αποβάθρα του λιμανιού μια συμπαγή ομάδα των εορταζόντων, με τον κλήρο, τους επισήμους και τους πιστούς. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με το λευκό μούσι και το επίσημο καπέλο της εποχής, δεξιά του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γενναδίου. Γύρω τους συνωστίζονται τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης της Τριανδρίας, που είχε συγκροτηθεί το καλοκαίρι του 1916, αξιωματικοί του κινήματος της Εθνικής Άμυνας και εκπρόσωποι των στρατευμάτων της Αντάντ που πολεμούσαν τους Γερμανούς στο Μακεδονικό Μέτωπο, δηλαδή των συμμάχων Γάλλων, Βρετανών, Σέρβων, Ρώσων και Ιταλών.

Το βαρύ ντύσιμο των συμμετεχόντων στο θρησκευτικό δρώμενο δείχνει ότι επικρατούσε παγωνιά. Ίσως ο λόγος αυτός να δικαιολογεί και την απουσία κολυμβητών. Έτσι η ρίψη και η ανάσυρση του σταυρού από τη θάλασσα γίνεται από τους κληρικούς με σχοινί. Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στη διαδικασία ανάσυρσης, εκτός από τον δεσπότη Γεννάδιο που βλέπει μακριά, πιθανώς τα καϊκια με τους ναυτικούς του Θερμαϊκού που συμμετείχαν στη γιορτή του αγιασμού των νερών με την προσδοκία να γίνουν πιο ήρεμα στις πλόες τους.

Η απαγόρευση των κολυμβητών να πιάσουν τον σταυρό μπορεί να έγινε και για λόγους ασφαλείας, καθώς τα νερά του Θερμαϊκού έκρυβαν στο βυθό τους επικίνδυνα κατάλοιπα πυρομαχικών από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις της πολεμικής δεκαετίας. Η περίπτωση απαγόρευσης λόγω μόλυνσης των νερών δεν ισχύει καθώς την εποχή εκείνη ο Θερμαϊκός ήταν καθαρός. Βρώμισε μετά τη δεκαετία του 1960, εξαιτίας της κακής διαχείρισης των αστικών λυμάτων που έπεφταν ανεξέλεγκτα στη θάλασσα.

Τα Θεοφάνια του 1917 είναι τα μοναδικά στη Θεσσαλονίκη που λαμπρύνθηκαν με την παρουσία πρωθυπουργού, έστω κι αν ήταν της Προσωρινής Κυβέρνησης, ένας από τους δυο πρωθυπουργούς που διέθετε τότε η Ελλάδα του διχασμού. Τα επόμενα χρόνια ως τις μέρες μας την πολιτική εκπροσώπηση στην τελετή των Φώτων είχαν χαμηλόβαθμα στελέχη της πολιτικής εξουσίας, ο τοπικός υπουργός Βορείου Ελλάδος ή Μακεδονίας Θράκης, ο νομάρχης, ο περιφερειάρχης και ο δήμαρχος.

Πηγή: Η φωτογραφία είναι από τη συλλογή του Άρη Παπατζήκα. Δημοσιεύτηκε στο βιβλίο των Χρίστου Ζαφείρη (κείμενο) – Άρη Παπατζήκα (φωτογραφική συλλογή) «Θεσσαλονίκη 1900-1960», εκδ. Εξάντας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ιουλιανά (1920): Ένα θλιβερό επακόλουθο του Εθνικού Διχασμού

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος των Ηρακλειωτών και ο Λένιν των τουριστών