Δημήτρης Μάρδας για ΣΥΡΙΖΑ: Ποιος και τι φταίει για την ήττα

H αυστηρή αυτοκριτική στο χώρο της πολιτικής, οδηγεί στην αυτοβελτίωση. Αν και μπορεί να γίνει αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης εκ μέρους των αντίπαλων, αυτό αποτελεί θέμα δευτερεύουσας σημασίας. Οι σκεπτόμενοι πολίτες είναι αυτοί που μας ενδιαφέρουν και όχι τα κόμματα που μέσα από την εν λόγω εκμετάλλευση καλύπτουν τις δικές τους ανίατες αδυναμίες.

Πρόσφατα η πολιτική γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ στο κείμενο απολογισμού της, επισήμανε τις κύριες αιτίες της ήττας στις εκλογές του Ιουλίου. Αν και εύστοχες οι εκτιμήσεις της στο σύνολο τους, αλλά υπό συζήτηση ορισμένες από αυτές, δεν είναι όμως οι μόνες. Μπορεί να συνθέτουν τον κορμό της αυτοκριτικής, έχουν όμως πολλά παρακλάδια που πρέπει να διερευνηθούν διεξοδικά.

Αναλυτικότερα, στο πλαίσιο αυτό ένα πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι το ακόλουθο:

Εξηγήθηκε επαρκώς η προτεραιότητα που δόθηκε με σκοπό τη μείωση της φτώχειας αντί της ελάφρυνσης των φορολογικών βαρών;

Προβλήθηκε με τον κατάλληλο τρόπο το ότι η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τόλμησε να λύσει προβλήματα που η προσφιλής πολιτική των μεταθέσεων της ΝΔ-ΠΑΣΟΚ τα άφηνε ανέγγιχτα;

Άλλαξε η καθημερινότητα του πολίτη, όπως λόγου χάρη στις εφορίες και στις δημόσιες υπηρεσίες κατά την περίοδο 2015-2019;

Μάλλον όχι.

Επίσης κάποια θέματα που για ορισμένους μπορεί να είναι υποδεέστερα, ωστόσο για το ύφος της διακυβέρνησης είναι πολύ σημαντικά:

Διοίκησαν οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ με τρόπο διαφορετικό από ότι η ΝΔ-ΠΑΣΟΚ τα Υπουργεία τα οποία ανέλαβαν;

Έδειξαν ότι ξέρουν να διοικούν κάποιοι από αυτούς ή κινήθηκαν στις σιδηροτροχιές του παρελθόντος;

Υπήρχε εύκολος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ υπουργείων και πολιτών ή ακόμη μεταξύ υπουργών και βουλευτών του κυβερνόντος κόμματος;

Ως συνέχεια των παραπάνω, μειώθηκε η γραφειοκρατία; Μειώθηκε η διαφθορά σε ανώτερο και μεσαίο υπηρεσιακό επίπεδο; Μπήκε ένας διαφορετικός τρόπος λειτουργίας στα Υπουργεία; Κτυπήθηκε η αυθαιρεσία μικροομάδων είτε στα πανεπιστήμια είτε άλλου;

Επίσης, περιορίστηκε δραστικά το παρεμπόριο στα βιομηχανικά προϊόντα και στον καπνό, πλην των καυσίμων; Προστατεύθηκε η αγορά από τις ελληνοποιήσεις που έχουν τσακίσει την ελληνική κτηνοτροφία; Για όλα τα παραπάνω, έγιναν τουλάχιστον κάποιες σημαντικές κινήσεις που να δείχνουν τις προθέσεις;

Ακόμη, η τριτοκοσμική εικόνα που δείχνει η χώρα σε διάφορα μικρά θέματα (Λαϊκές αγορές, καντίνες, ηχορύπανση κ.λπ) άλλαξε στα μάτια των πολιτών;

Δυστυχώς για όλα τα προαναφερθέντα υπάρχει και εδώ ένα μεγάλο ΌΧΙ.

Σημειώνεται στο κείμενο απολογισμού ότι κύρια αιτία ήταν η υπογραφή και η εφαρμογή του Μνημονίου. Εδώ όμως τίθενται άλλα ερωτήματα.

Αν ήθελε ο ελληνικός λαός να τιμωρήσει τον ΣΥΡΙΖΑ για την υπογραφή του Μνημονίου το 2015, δε θα τον τιμωρούσε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους; Το ότι τον ξαναεμπιστεύθηκε δείχνει κάτι, που μάλλον δεν αναλύθηκε με τον δέοντα τρόπο.

Όταν μια κυβέρνηση μειώνει την ανεργία, μειώνει τη φτώχεια, σταθεροποιεί την οικονομία κάτω από αντίξοες συνθήκες, βγάζει τη χώρα από τα Μνημόνια, οδηγεί την βιομηχανία σε ανάκαμψη, δημιουργεί προσδοκίες για ελάφρυνση των βαρών της μεσαίας τάξης, αφήνει ταμείο με 35 δις ευρώ και χάνει τις εκλογές, τότε κάτι συμβαίνει, που δεν έχει σχέση πλέον μόνο με τα Μνημόνια.

Η λάθος ανάγνωση των προσδοκιών της μεσαίας τάξης, η υποτίμηση του αφηγήματος της ΝΔ, η εκλογική τακτική και η έλλειψη οράματος για το μέλλον, είναι οι υπόλοιπες αιτίες που ορθά σημειώθηκαν στο κείμενο του απολογισμού. Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι υπάρχουν και άλλες αιτίες εκτός από αυτές.

Σε μια όμως περίοδο όξυνσης της φτώχειας και της ανεργίας, είχε η κυβέρνηση άλλη επιλογή στη βραχυχρόνια περίοδο με στόχο τη μείωση των φόρων; Μάλλον όχι αφού η φτώχεια και η ανεργία είναι ικανές να πυροδοτήσουν κοινωνικές εκρήξεις και ταραχές. Ποιος θα θιγόταν από μια τέτοια κατάσταση; (Βλ. κίτρινα γιλέκα στη Γαλλία).

Κύριος αποδέκτης των κοινωνικών αναταραχών είναι τα μαγαζιά της γειτονιάς, εκείνα του κέντρου της πόλης, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες. Οπότε, λειτούργησε η μείωση της φτώχειας υπέρ της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς με αποδέκτες την μεσαίας τάξη; Φυσικά ΝΑΙ. Δόθηκε αυτό με την κατάλληλη επιχειρηματολογία όπως έπρεπε στους πολίτες; Μάλλον ΌΧΙ.

Τέλος, η ιδιαίτερη έμφαση που δόθηκε σε οξύτατα προβλήματα διαφόρων κοινωνικών ομάδων (π.χ. συνταξιούχων) δημιούργησε την αίσθηση σε σημαντική μερίδα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και επαγγελματιών ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τους θεωρούσε ως κοινωνικούς αντιπάλους, μια λάθος εικόνα που στοίχισε.

Όσο όμως οι ουρές του κόσμου στις εφορίες θύμιζαν παλιές εποχές, όσο το παρεμπόριο-λαθρεμπόριο πανίσχυρα βλάπτουν τη υγιή και μικρή επιχείρηση, όσο ακόμη δεν ξηλώνονται οι σιδηροτροχιές του προηγούμενου πολιτικού καθεστώτος και τέλος όσο η πολυπόθητη από τον κόσμο αλλαγή του τρόπου ζωής καρκινοβατεί, τόσο οι προσπάθειες κάθε κυβέρνησης που κινείται πέρα από τα πεπαλαιωμένα πρότυπα του παρελθόντος δεν μπορούν ν΄ αποδώσουν τα μέγιστα.

Η οποιαδήποτε τελική μάχη που χαρίζει το πολυπόθητο αποτέλεσμα της αλλαγής, ήθελε πρωτόγνωρες ταχύτητες, μουλαρίσιο πείσμα και πίστη χωρίς ν’ αμφιταλαντεύονται ναύτες και αξιωματικοί ενός πλοίου σε τρικυμία! Η ρεβάνς είναι μια μοναδική πρόκληση απαιτώντας επαρκή γνώση των τεχνικών του πολέμου. Θέλει όμως και πολλά άλλα εκτός από ένα μη συμβατικό τρόπο σκέψης, που αφορούν κατά κύριο λόγο την επανάσταση στην καθημερινή μας ζωή.

Δημήτρης Μάρδας, Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργός Οικονομικών και π. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ