Η «Διπλωματία του 28ου μεσημβρινού». Tου Πέτρου Μηλιαράκη*

Για τις πρόσφατες εξελίξεις που δημιουργούν εντάσεις, ασφαλώς σε πολύ ακραίο επίπεδο ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ελλάδα, με αποκλειστική ευθύνη βεβαίως της γείτονος, και σε σχέση με τους χειρισμούς της ελληνικής διπλωματίας και της κυβέρνησης, ασφαλώς χρήσιμα είναι να λεχθούν τα εξής:

          1) Αναφορικώς με την « οριοθέτηση» της ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της  Αιγύπτου,που προέκυψε με αντικειμενικό και μόνο σκοπό την  επιβεβαίωση της ακυρότητας του «τουρκολυβικού συμφώνου» (το οποίο όπως προκύπτει, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, δεν έχει καν-ακόμη- πρωτοκολληθεί στον Οργανιμό Ηνωμένων Εθνών) προς αποφυγή παρεξηγήσεων θα πρέπει να επισημειωθεί ότι η συμφωνία αυτή περί της ΑΟΖ  μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου αφορά  «μερική οριοθέτηση» , η οποία εκτείνεται έως τον 28ο μεσημβρινό. 

 Συνεπώς η οριοθέτηση αυτή  δεν περιλαμβάνει το Καστελόριζο, ούτε καν ολόκληρη την  επικράτεια της Ρόδου. Και τούτο διότι  ο 28ος μεσημβρινός τέμνει τη Ρόδο στη μέση.

           2) Ως εκ τούτου δια παραλείψεως-ανοχής , η Ελλάδα δεν αντιδρά απέναντι στην επεκτατική πολιτική της Τουρκίας  η οποία υποστηρίζει ότι η περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού αφορά ζωτικό της χώρο, με  ανεπίδεκτες ιστορικής και νομικής εκτίμησης ισχυρισμούς για ...«γαλάζια πατρίδα». 

Επίσης  η ελληνοαιγυπτιακή αυτή συμφωνία, η οποία όπως προεκτίθεται αφορά «μερική οριοθέτηση» , κατ´αρχήν εκλαμβάνει ότι η Κρήτη έχει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ. 

          3) Όπως προκύπτει, η διανομή της ενδιάμεσης θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Ελλάδας-Αιγύπτου δεν έγινε με βάση την «αρχή της μέσης γραμμής» . Έτσι η Αίγυπτος κέρδισε κατα ποσοστά πέραν του δέοντος στο 56% υπέρ αυτής και μόλις το 44%  αφορά στην Ελλάδα. Αυτό συνεπάγεται ουσιαστική παραχώρηση σε βάρος της ελληνικής ΑΟΖ , εφόσον νησί με το μέγεθος της Κρήτης δεν είναι δυνατόν να έχει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ. Τούτο δε  αφορά ιδιαίτερης σημασίας  υπαναχώριση σε μείζον  ζήτημα καθόσον  αποδυναμώνει τα επιχειρήματα της Ελλάδας όταν κληθεί σε τραπέζι διαπραγματεύσεων ή ενώπιον διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου να τοποθετηθεί για την επήρεια του Καστελόριζου και του συμπλέγματος του Καστελλορίζου ως προς την ΑΟΖ.          

   ΤΟ «ΕΠΙΔΙΚΟ» ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ,  ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΟΖ

           4). Εφόσον η Τουρκία δεν αποδέχεται το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι ενεργεί βάσει του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία ας επικυρώσει  διεθνώς και ας κυρώσει στην εσωτερική της  έννομη τάξη το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και μετά να επικαλείται τους ad hoc κανόνες του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία αν επιδιώξει προσφυγή  σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο, θα σκοπεύει και μόνο στην αναθεώρηση της Διεθνούς Συνθήκης της Λωζάνης. Υπό τις προϋποθέσεις ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, και με αναθεωρητική τακτική στο πλαίσιο της Διεθνούς Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης , διερωτάται κάνεις «πώς»  είναι δυνατόν να υπάρξει λυσιτελής συζήτηση μεταξύ των δύο χωρών, για την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης... Πρέπει επιτέλους να γίνει κατανοητό, πράγμα που δεν προκύπτει από τα όσα λαμβάνουν χώρα ως ενημέρωση της κοινής γνώμης για την τακτική της Ελλάδας απέναντι στην Τουρκία και τη βουλιμία της, ότι το  «επίδικο ζήτημα»  δεν  πρέπει πλέον να είναι  «η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας» , αλλά «η οριοθέτηση της ΑΟΖ». 

Η ΑΟΖ επικαλύπτει την υφαλοκρηπίδα. Πρέπει λοιπόν να υπάρξει αλλαγή πολιτικής από την πλευρά της Αθήνας έναντι της Άγκυρας κατά το μέρος αυτό. 

Σε κάθε περίπτωση όμως η απάντηση στην τουρκική νομική και πολιτική αυθάδεια είναι μόνο μία: η διπλωματία της ισχυρής αποτρεπτικής ισχύος, και η αδιαμφισβήτητη απόφαση να χρησιμοποιηθεί όπου και όταν απαιτηθεί!                                                     

                              ΚΑΙ Η ΑΟΖ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ;  

Τα παραπάνω ευθέως αποδεικνύουν  ότι η ελληνική κυβέρνηση υπό την πίεση του «τουρκολυβικού μνημονίου»  (που αφορά ήττα της ελληνικής διπλωματίας, διότι κυριολεκτικώς πιάστηκε στον ύπνο) , προχωρά εσπευσμένως σε εκπτώσεις επί  κυριαρχικών δικαιωμάτων. 

Οι εκπτώσεις δε , δυστυχώς, ήδη προυπάρχουν με την «ελληνοϊταλική συμφωνία»  οριοθέτησης ΑΟΖ με αναφορά  στους Οθωνιούς, στις Στροφάδες και στην αλιεία.

Έτσι εκκρεμεί και το ζήτημα το οποίο δεν έχει επιλυθεί, αν και αφορά μείζον εθνικό ζήτημα που αφορά στην οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Παραλλήλως εγείρεται και το ζήτημα της επανατοποθέτησης του «ενιαίου αμυντικού δόγματος» , το οποίο αφορά όρους κυριολεκτικώς επιβίωσης του ελληνικού έθνους. Όποιος παραγνωρίζει την αναγκαιότητα του «ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας-Κύπρου» , σφάλλει σφάλμα μέγιστο, με επιεική αναφορά στον όρο του «μέγιστου σφάλματος»! 

                         ΝΑΤΟ  ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ «ΤΙ» ΠΡΑΤΤΟΥΝ ;

Λόγω κυρίως της πρόσφατης κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, και λόγω της ιταμής σε λόγο και πράξη πολιτικής της Άγκυρας από τους αξιωματούχους της με πρώτο τον πρόεδρο της, σε ζητήματα ακόμη και συγκρούσεις πολιτισμών (η υπόθεση της Αγίας Σοφίας είναι τέτοιο ακριβώς ζήτημα) θα ανέμενε ο Έλληνας πολίτης, που ταυτοχρόνως είναι και πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης την αντίδραση των Ενωσιακών Οργάνων στις προκλήσεις  αυτές απο τη νεο-ισλαμική και νεο-οθωμανική διοίκηση της Άγκυρας. Ματαίως όμως!

Ως προς το ΝΑΤΟ  ούτε λόγος να γίνεται! Είναι αδίστακτως βέβαιον  ότι ως προς το ΝΑΤΟ υφίσταται παρακμή  στο θεσμικό και λειτουργικό του γίγνεσθαι , όταν δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει απειλή χρήσης βίας μεταξύ των μελών του! Αυτή η στάση δεν καταργεί μόνο κάθε έννοια συμπαγούς συμμαχίας! Αναδεικνύει και ζητήματα λόγων ύπαρξης αυτής της συμμαχίας! 

Ας επανέλθουμε όμως στα της ενωσιακής πολιτικής στην θεωρία και στην πράξη.

Βεβαίως οι πάντες γνωρίζουν ότι υπάρχουν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα σε μητροπολιτικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την Τουρκία, με πρώτη τη Γερμανία.

Ωστόσο, όμως,  για να μην τρέφουμε αυταπάτες χρήσιμα είναι να λεχθούν και τα εξής;

Η οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης διέπεται από την Αρχή της δοτής αρμοδιότητας. Σύμφωνα με την Αρχή αυτή η Ένωση ενεργεί μόνο εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που της απονέμουν τα κράτη-μέλη με τις Συνθήκες. 

Με βάση δε το ενωσιακό δίκαιο, η Ένωση σέβεται τις ουσιώδεις λειτουργίες του κράτους στις οποίες ρητώς περιλαμβάνονται κατ’ αποκλειστικότητα: α) η διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας, β) η διατήρηση της δημόσιας τάξης και γ) η προστασία της εθνικής ασφάλειας.

Ειδικότερα η εθνική ασφάλεια παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη κάθε κράτους-μέλους (βλ. άρθρα 4 και 5 ΣΕΕ).

Να μην  λησμονείται δε ποτέ ότι: «κυρίαρχος είναι όποιος αποφασίζει για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης!

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).