Η Γερμανία, το Δίκαιο του πολέμου και η Χάγη. Του Πέτρου Μηλιαράκη*

Το παρόν κείμενο, ενόψει και του ότι η Γερμανία στο εξάμηνο που διανύουμε, έχει όλες τις πρωτοβουλίες στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρήσιμα είναι να τονισθούν τα παρακάτω. 

Ήδη εμφανίζεται η Γερμανία να «παρεμβαίνει» μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων για την «αποκλιμάκωση στο Αιγαίο». 

Η δημιουργία εντάσεων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος με πρωτοβουλία της γείτονος χώρας, δίδει την ευκαιρία στη Γερμανία να κάνει μια «πρόχειρη διαχείριση της κρίσης». Για να μην θεωρηθεί όμως ότι η Γερμανία, που κατά παράδοση αφορά φιλοτουρκική χώρα, ενεργεί αμιγώς προς το συμφέρον της Ελλάδας, και για να μην θεωρηθεί επίσης ότι εάν σε κάποια ιστορική στιγμή Τουρκία και Ελλάδα καταλήξουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με πρωτοβουλία της Γερμανίας, ότι αυτό θα είναι υπέρ των ελληνικών συμφερόντων, καλό θα είναι πρώτα η Γερμανία να ζητήσει για το κατοχικό δάνειο και τις επανορθώσεις, αναφορικώς με την Ελλάδα, να επιλυθεί το ζήτημα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εάν τόσο πολύ πιστεύει στη διεθνή νομιμότητα. Και τούτο γιατί ισχύουν τα εξής:

Πριν από ένα (1) μόλις έτος (10/7/2019), η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εμπειρογνώμων του Γερμανικού Κοινοβουλίου (Bundestag) με σχετικό πόρισμα-γνωμοδότησή της έχει αναγνωρίσει ότι δεν τίθεται ζήτημα παραίτησης ή παραγραφής των αξιώσεων της Ελλάδας και προτρέπει «expressis verbis», την γερμανική πλευρά να αποδεχθεί την προσφυγή Ελλάδας και Γερμανίας στο αρμόδιο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. 

Ωστόσο, στις 18/10/2019 η Κυβέρνηση της Γερμανίας απέρριψε την «ρηματική διακοίνωση» της Ελλάδας για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο.

Ενταύθα επισημαίνεται ότι η Ελλάδα μέχρι σήμερα δεν έχει αποδεχθεί και δεν πρέπει να αποδεχθεί την άρνηση αυτή.

Η Γερμανία συνεπώς είναι «εγκλωβισμένη»(!) είτε να αποδεχθεί για την ίδια ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι αρμόδιο για την επίλυση των όποιων διαφορών (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν στις αξιώσεις της Ελλάδας για της επανορθώσεις και το κατοχικό δάνειο), είτε να μην προβεί σε οποιαδήποτε «διαδικασία» προκειμένου να «συρθεί» η Ελλάδα σε «συνυποσχετικό» προσφυγής στη Χάγη κατά παράβαση των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Και ο νοών νοείτω!

Με τούτα ως προδιάθεση ας υπενθυμίσουμε στους φίλους, συμμάχους και εταίρους Γερμανούς τα εξής:

 ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ (1)

Όταν η Γερμανία κήρυξε το πόλεμο κατά της Ελλάδας, η Σύμβαση της Χάγης της 18ης Οκτωβρίου 1907 αναφερόταν με βάση το άρθρο 3, τόσο στις αξιώσεις αποζημίωσης λόγω των εχθροπραξιών, όσο και στην ευθύνη «δια πάσας τας υπό των συμμετεχόντων της στρατιωτικής δυνάμεως ενεργεθείσας πράξεις».

Παραλλήλως, ειδικότερα για τις εχθροπραξίες, με βάση το άρθρο 22 της προαναφερόμενης Σύμβασης της Χάγης, καθιερωνόταν η Αρχή Δικαίου, και για τη Γερμανία που ήταν άλλωστε η επιτιθέμενη, ότι ο εμπόλεμος: «δεν έχει απεριόριστο δικαίωμα περί την εκλογή των μέσων προς βλάβην του εχθρού».

Επίσης, με βάση το άρθρο 25 της προαναφερόμενης Σύμβασης της Χάγης, ρητώς υπήρχε ο κανόνας της απαγόρευσης της «προσβολής ή βομβαρδισμού ανυπεράσπιστων πόλεων, χωρίων, κατοικιών ή κτηρίων».

Υπ’ όψιν δε ότι η Ελλάδα μέχρι την κήρυξη του πολέμου δεν ήταν εχθρός της Γερμανίας, δεν απείλησε ποτέ τη Γερμανία, ούτε δε κατ’ υπαινιγμό εκδήλωσε την παραμικρή απειλή βίας η πρόθεση διεξαγωγής εχθροπραξιών εναντίον της. Ωστόσο η κήρυξη του πολέμου από τη Γερμανία επιβάλει την εφαρμογή του Δικαίου του Πολέμου.

 ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ:

Αντικείμενο του Δικαίου του Πολέμου είναι πάντοτε η θέσπιση περιορισμών στη χρησιμοποιούμενη ισχύ από τους εμπόλεμους. Βεβαίως, επικρατεί και η «θέση» ότι το Δίκαιο του Πολέμου αφορά μια «χωρίς αξία» ρύθμιση, καθόσον η πείρα έχει διδάξει ότι οι κανόνες του Δικαίου του Πολέμου παραβιάζονται συνεχώς από τους εμπόλεμους και ότι ο δικαιϊκός αυτός κλάδος αφορά διατάξεις οι οποίες δεν είναι αντικείμενο σεβασμού. Δηλαδή το Δίκαιο του Πολέμου συγκροτείται από διατάξεις οι οποίες δεν λαμβάνονται καν υπ’ όψιν κατά την περίοδο των εχθροπραξιών.

Ωστόσο, ένας τέτοιος ισχυρισμός ακυρώνεται με βάση την ιστορία, τον πολιτισμό, αλλά και την κοινή πείρα. Και τούτο γιατί θα πρέπει να θεωρούνται (με βάση την κοινή πείρα) «χωρίς αξία» και οι διατάξεις του Ποινικού Δικαίου, καθόσον αφορούν κανόνες που παραβιάζονται αφορήτως και μάλιστα σε ακραίες εκδοχές λόγω της καθημερινής εγκληματικότητας των ατόμων. Ωστόσο όμως και το Δίκαιο του Πολέμου και το Ποινικό Δίκαιο, στο πλαίσιο της έννομης τάξης διαθέτουν αποτελεσματικότητα και ως εκ τούτου κυρωτικές συνέπειες. Τις συνέπειες δε αυτές επιβάλλει η πολιτισμένη και δημοκρατική εσωτερική και διεθνής έννομη τάξη.

Για την ταυτότητα δε του νομικού λόγου αξιοσημείωτο είναι ότι σε συνθήκες «διεθνούς ειρήνης» (δηλαδή μη γενικευμένων συρράξεων) η διεθνής έννομη τάξη έχει ιδρύσει και λειτουργεί αποφασιστικώς (ad hoc) Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που προβλέπει και τιμωρεί εγκλήματα πολέμου με ειδικότερες αναφορές α) στη γενοκτονία και β) εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

ΑΣ ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΘΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:

Η Διεθνής Νομική Επιστήμη αλλά και τα πολιτισμένα Κράτη, παραμέλησαν κατ’ αρχήν την προαγωγή του Δικαίου του Πολέμου. Κατ’ εξαίρεση όμως Κυβερνήσεις, Διεθνείς Οργανισμοί και Νομομαθείς ασχολήθηκαν με το αντικείμενο αυτό. Και τούτο γιατί η κυρίως μέριμνα και πρόνοια αφορούσε στους κανόνες πρόληψης του πολέμου(!) και όχι στους κανόνες της διεξαγωγής του πολέμου!

Το Δίκαιο του Πολέμου εστιάζει ειδικώς στα πολεμικά εγκλήματα (war crimes). Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Κανονισμού του Διεθνούς Στρατοδικείου (γνωστού υπό την ονομασία και ως Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης), τα εγκλήματα πολέμου αφορούν όχι μόνο εγκλήματα κατά της ειρήνης γενικώς, αλλά και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στις ειδικές τους εκδηλώσεις.

 Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Η Γερμανία σήμερα, είναι Χώρα που ανήκει στο Συμβούλιο της Ευρώπης και έχει προσχωρήσει στη Σύμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαίου που αφορά στη  Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών Ελευθεριών. Συνεπώς η Γερμανία έχει προσχωρήσει και υπάγεται σε κανόνες δικαίου του σύγχρονου νομικού και πολιτικού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Έχει προσχωρήσει στις πρόνοιες και αξιώσεις της ΕΣΔΑ. Οφείλει συνεπώς να πολιτεύεται συμμορφούμενη με τις διατάξεις της ΕΣΔΑ και όχι να παρεκκλίνει από τις υποχρεώσεις που καθορίζονται δεσμευτικώς.

Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας σημαντικότατος εταίρος και Κράτος-Μέλος είναι η Γερμανία, έχει προβεί σε κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση που θεμελιώνεται πάνω στις Αρχές της Ελευθερίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου, έχει ως στόχο την διαφύλαξη και υπεράσπιση των κανόνων του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Συνεπώς η ενωμένη Γερμανία δεν μπορεί να πολιτεύεται αγνοώντας τις μεταπολεμικές υποχρεώσεις της, αρνούμενη ουσιαστικώς τις εμπόλεμες ευθύνες της. Άλλως, δεν έχει δικαίωμα να επικαλείται τις Αρχές και Αξίες του «ενωσιακού κεκτημένου» ούτε τις Αξιώσεις της ΕΣΔΑ. Πολλώ δε μάλλον δεν μπορεί να επικυρώνει και να κυρώνει το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου .Δηλαδή, αντί πολλών, η Γερμανία δεν μπορεί να είναι υπερασπιστής των σύγχρονων ευρωπαϊκών Αρχών και Αξιών, αλλά ούτε και τιμωρός των σύγχρονων εγκληματιών πολέμου, χωρίς την προηγούμενη και λυσιτελή ανάληψη των δικών της απαράγραπτων ευθυνών.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ:

Η φασιστική και ναζιστική Γερμανία είναι υπόλογη ενώπιον του Δικαίου του Πολέμου και του σύγχρονου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού. Η σημερινή δημοκρατική και ενωμένη Γερμανία έχει νομικό και ιστορικό καθήκον να προσυπογράψει την προσφυγή στη Χάγη για την επίλυση του ζητήματος που θέτει η επί τούτω Ελληνική Ρηματική Διακοίνωση.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 (1) Βλ. R.M.M. Wallace-O.MartinOrtega, International Law, 2009 σελ. 194 και επ., I.Brownlie, Principles of Public Internatiol Law, 1979, σελ. 431, επ.,G.Amador,L.B.Sohn,R.Baxter,Recent Codification of the Law of State Responsibility for Injuries to Aliens, Leyden 1974 καθώς και Ε.Ρούκουνας, Διεθνές Δίκαιο, ΙΙΙ, 1983, σελ. 113 και επ., Κ.Ευσταθιάδης, Διεθνές Δίκαιον, ΙΙΙ, 1963, σελ. 69. Επίσης πρβλ. Π.Μηλιαράκης, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και Ελληνικό Σύνταγμα, Public International Law and Hellenic Constitution, 2008, σελ. 39 και επ. καθώς και 79 και επ.

----------------------------------------------------

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).