Να τεθεί επί τέλους ένα τέρμα στις ανθρωποθυσίες στον Μολώχ της ασφάλτου

Πρέπει να συμβεί κάποιο νέο τραγικό δυστύχημα σε κάποιο σημείο του οδικού μας  δικτύου,όπως το πρόσφατο στον κόμβο Καστελλίου, για να ξαναρχίσουν σε όλους τους τόνους οι συζητήσεις περί ευθυνών για το Οδικό Δίκτυο, για την αστυνόμευση, για την οδική συμπεριφορά των Ελλήνων και για ό,τι άλλο σχετικό ή άσχετο με την οδική ασφάλεια.
Όταν καθημερινά στους ελληνικούς δρόμους σκοτώνονται 5 άτομα, κατά μέσο όρο, είναι τουλάχιστον υποκρισία να τονίζουμε την ευαισθησία μας και την αγανάκτησή μας για τα κακώς κείμενα, αναζητώντας συγχρόνως τους υπευθύνους για να τους ρίξουμε όλο το κρίμα, μόνο σε περιπτώσεις, στις οποίες η κοινή γνώμη «συγκλονίζεται», λόγω της τραγικότητας των δυστυχημάτων (ομαδικοί θάνατοι, μικρά παιδιά κ.λ.π.). Και, επιπλέον, να κάνουμε τηλεοπτικό θέαμα τον αβάσταχτο πόνο των συγγενών προς ικανοποίηση της περιέργειας του τηλεθεάμονος κοινού. 
 
Η οδύνη, το πένθος και η συμπόνια για τα αδικοχαμένα θύματα δεν εκφράζεται με φωνασκίες και κούφια λόγια.  Καλύτερα σιωπηλοί να σκύψουμε όλοι το κεφάλι και την ώρα που θα αποτίουμε φόρο τιμής στα θύματα, ας αναλογιστούμε ότι όλοι μας, όλοι ανεξαρτήτως,  φέρουμε μικρό ή μεγάλο τμήμα της ευθύνης για αυτό και όλα τα τραγικά δυστυχήματα στους Ελληνικούς δρόμους.
      
Ας εξειδικεύσουμε, όμως, σε μερικές αδρές γραμμές την έννοια της οδικής ασφάλειας, που αποτελείται από ένα πλέγμα διαφορετικών παραγόντων:
Τον Άνθρωπο (φυσική κατάσταση – εκπαίδευση – συμπεριφορά)
Το Μέσον (αυτοκίνητο ή δίκυκλο γενικά)
Την Πολιτεία (νομοθεσία, εκπαίδευση, οδοποιία, σήμανση)
Ο Άνθρωπος ως χρήστης των οχημάτων, όταν οδηγεί οφείλει να βρίσκεται σε άριστη πνευματική αλλά και φυσική κατάσταση, να είναι ήρεμος, να μην κάνει χρήση φαρμάκων ή ουσιών που επιδρούν στα αντανακλαστικά, να είναι άρτια εκπαιδευμένος στην οδήγηση του οχήματός του και να συμπεριφέρεται μη ανταγωνιστικά προς τους άλλους. Τέλος, πρέπει να χρησιμοποιεί τα μέσα παθητικής ασφάλειας του οχήματος (ζώνες ασφαλείας ή κράνος) και φυσικά να τηρεί τον Κ.Ο.Κ. 
 
Το Μέσον (αυτοκίνητο ή δίκυκλο) πρέπει να πληροί τους κανονισμούς ασφαλείας, να είναι άριστα συντηρημένο και να δίδεται ιδιαίτερα φροντίδα στα μέσα ασφαλείας του (φρένα, υγρά φρένων, ελαστικά, αναρτήσεις, λειτουργίες συστημάτων ABS και αερόσακων, σωστά ρυθμισμένα φώτα, ευθυγράμμιση προσθίου συστήματος, ζυγοστάθμιση τροχών, άριστη κατάσταση ζωνών ασφαλείας.  Ποιότητα κράνους και σωστή ενδυμασία για τους δικυκλιστές.
 
Η Πολιτεία, τέλος, η οποία με νομοθετικό πλαίσιο πρέπει να καθορίζει τους όρους και τις συνθήκες εισαγωγής – προδιαγραφές και ελέγχου των οχημάτων, τον τρόπο κυκλοφορίας – Κ.Ο.Κ. – τους όρους εκπαίδευσης και εξέτασης των υποψηφίων οδηγών και αναβατών, την κατασκευή και συντήρηση των οδών, καθώς και την ορθή διαγράμμιση και σήμανση.
 
Η Εκπαίδευση των υποψηφίων οδηγών και αναβατών πρέπει να είναι ουσιαστική και όχι τυπική, να πραγματοποιείται σε πραγματικές συνθήκες, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αποκτούν πραγματική εμπειρία, χωρίς αυτό, βέβαια, να αρκεί για τη μείωση των οδικών τροχαίων ατυχημάτων.
 
Η Εκπαίδευση στην Κυκλοφοριακή Αγωγή πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διδασκαλίας στην Α΄/θμια & Β΄/θμια Εκπαίδευση, ώστε τουλάχιστον οι επόμενες γενιές να σταματήσουν να θρηνούν αθώα θύματα της ασφάλτου.
 
Στη σχεδίαση και υλοποίηση ή επισκευή των δρόμων, η κεντρική διοίκηση, αλλά και οι βαθμίδες της  τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να επιμελούνται και να επιβλέπουν για τη σωστή σχεδίαση των δρόμων, με τις σωστές κλίσεις και τη σωστή χρησιμοποίηση του υλικού του οδοστρώματος.
 
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως θέμα προτεραιότητας την Οδική Ασφάλεια, αφού αποφασίστηκε ομόφωνα από τα Κράτη – Μέλη η ενδυνάμωση των μέτρων για την Οδική Ασφάλεια, ώστε μέχρι το 2010 να υπάρξει μείωση τουλάχιστον κατά 50% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα.
 
Παράλληλα, τα Κράτη – Μέλη δεσμεύτηκαν να διατηρήσουν σε πρώτη προτεραιότητα την Οδική Ασφάλεια στις Εθνικές τους πολιτικές.
Είναι γεγονός ότι όλα τα Κράτη αντιμετωπίζουν, γενικά, τα ίδια προβλήματα Οδικής Ασφάλειας, όπως υπερβολική ταχύτητα, χρήση απαγορευμένων ουσιών ή οινοπνευματωδών ποτών, μη χρήση ζώνης ασφαλείας, αλλά χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, ανεπαρκή προστασία, ύπαρξη «μελανών σημείων» (χώροι υψηλού κινδύνου πρόκλησης ατυχημάτων), κακή ορατότητα, ακατάλληλη οδική υποδομή κ.λ.π.
Η Περιφερειακή και η τοπική  Αυτοδιοίκηση ως γνωστόν έχουν  αρμοδιότητες για την οδική ασφάλεια στα διοικητικά της όρια, στερούνται , όμως, των τεχνικών δυνατοτήτων ασκήσεως , με την απαιτούμενη  επάρκεια ,των αρμοδιοτήτων αυτών.
 
Για τη βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας τα πράγματα είναι ξεκάθαρα.
Η μείωση των Τροχαίων Ατυχημάτων, με σοβαρές σωματικές βλάβες μπορεί να επιτευχθεί ,μόνο, εάν ελεγχθούν οι παρακάτω παράγοντες:
 
Το Οδικό Περιβάλλον
Η κυκλοφοριακή αγωγή του χρήστη του οδικού δικτύου (πεζός και οδηγός)
Το Μέσον 
Η Αντιμετώπιση μετά το ατύχημα
Η Αστυνόμευση
 
Κάθε βελτίωση που γίνεται σε κάθε ένα από τους παραπάνω παράγοντες έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, αλλά απαιτείται ακόμα και ο συντονισμός όλων αυτών των παραγόντων από ΕΝΑ Κέντρο και ΜΙΑ Αρχή Ελέγχου, έργο και δραστηριότητα που βρίσκεται στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας .
 
Η Βελτίωση του οδικού περιβάλλοντος μπορεί να εξασφαλιστεί με:
 
Τον εντοπισμό και τις απαιτούμενες επεμβάσεις σε χώρους υψηλού κινδύνου (Η Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών της αλλά και το Τμήμα Τροχαίας έχουν στοιχεία για τους χώρους αυτούς στα διοικητικά τους όρια , τα οποία στη συνέχεια θα δοθούν για τη μελέτη τους στη συζήτηση που θα ακολουθήσει).
Τη βελτίωση της σήμανσης
Τη βελτίωση των οδοστρωμάτων του οδικού δικτύου
Την τυποποίηση και βελτίωση στηθαίων ασφαλείας (μπαριέρες)
Τη βελτίωση του Ηλεκτροφωτισμού, όπου απαιτείται
 
Η κυκλοφοριακή αγωγή του χρήστη του οδικού δικτύου (πεζού και οδηγού) μπορεί να εξασφαλιστεί με:
 
Τη βελτίωση του συστήματος εκπαίδευσης των υποψηφίων οδηγών
Τη βελτίωση του συστήματος εξέτασης υποψηφίων οδηγών και αυστηρή τήρηση των διαδικασιών
Τα προγράμματα κυκλοφοριακής αγωγής για ενήλικες και παιδιά
Τις εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών
Την ενεργοποίηση των πολιτών
 
Η Βελτίωση του Μέσου Κυκλοφορίας εξασφαλίζεται με:
 
Τον εκσυγχρονισμό Κέντρων Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων (Κ.Τ.Ε.Ο.)
Την αυστηρή εφαρμογή των ελέγχων από τη Μικτή Επιτροπή Ελέγχου Κινήσεων Οχημάτων
 
Η Βελτίωση της αντιμετώπισης μετά το ατύχημα εξασφαλίζεται με:
 
Τον απαιτούμενο και κατάλληλο εξοπλισμό των μονάδων επέμβασης
Την υλοποίηση των σχεδίων επέμβασης
Τη βελτίωση της άμεσης περίθαλψης στα Νοσοκομεία
 
Η Βελτίωση της Αστυνόμευσης πραγματοποιείται με:
 
·        Τη σχεδίαση και εφαρμογή ολοκληρωμένου προγράμματος Αστυνόμευσης
·        Τον εξοπλισμό του Ελέγχου Κυκλοφορίας και καταγραφής παραβάσεων με τα απαιτούμενα και κατάλληλα μέσα
·        Τη βελτίωση του συστήματος άμεσης επέμβασης
·        Τη λήψη άμεσων μέτρων παρουσίας και χρήσης ηλεκτρονικών μέσων σε σημεία του οδικού δικτύου, που παρουσιάζουν μεγάλη συχνότητα ατυχημάτων (χώροι υψηλού κινδύνου)
Τη στατιστική επεξεργασία των ατυχημάτων, ώστε τα συμπεράσματα από τη Μελέτη και την επεξεργασία των συνθηκών του ατυχήματος να χρησιμοποιούνται για τη λήψη και εφαρμογή επιπρόσθετων μέτρων αποφυγής ατυχημάτων στο μέλλον.
 
Ο Συντονισμός των μέτρων επιτυγχάνεται με: 
 
Τη συγκρότηση και λειτουργία ενός καταλλήλου οργάνου επιτηρήσεως, ελέγχου και εφαρμογής των καθοριζομένων μέτρων οδικής ασφάλειας.
Την έκδοση και διανομή ενημερωτικού φυλλαδίου στις εξόδους των αστικών κέντρων, κατά τις εορτές και αργίες
Τη στατιστική επεξεργασία των ατυχημάτων, εξαγωγή συμπερασμάτων, λήψη αναγκαίων επιπρόσθετων μέτρων και ενημέρωση του κοινού από τα Μ.Μ.Ε., για τα αποτελέσματα της προσπάθειας
 
Tο πλαίσιο της πολιτικής  για την οδική ασφάλεια  διαμορφώνεται αναμφίβολα και καθορίζεται μέχρι σήμερα από την υφισταμένη κατάσταση, που σε γενικές γραμμές χαρακτηρίζεται από:
 
Την έλλειψη εφαρμογής συγκεκριμένης πολιτικής και σχεδίου δράσης
Τη σύγχυση των ρόλων και των αρμοδιοτήτων
Τη χρέωση στις Αστυνομικές Υπηρεσίες των θεμάτων της Οδικής Ασφάλειας.
Τη διάθεση πόρων, με βάση τις εμπειρίες και όχι ως αποτέλεσμα μελετών και ερευνών
Την παθητική μεταενεργητική προσέγγιση
Την παραδοσιακή προσέγγιση ότι για όλα τα προβλήματα ευθύνεται ο απρόσεκτος οδηγός
Το κακό οδικό δίκτυο, την έλλειψη των τεχνικών μέτρων, αλλά και των μέσων ελέγχου
Την ελλιπή εκπαίδευση των οδηγών
  
Με άλλα λόγια:
 
Η προσέγγιση που ακολουθείται είναι η ίδια τις τελευταίες δεκαετίες
Η παραδοσιακή αυτή προσέγγισε απέτυχε, σαφώς, να βελτιώσει την κατάσταση
Η συνέχισή της με απλές διαφοροποιήσεις στις μεθόδους είναι σίγουρο ότι δεν θα επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα
Χρειάζεται νέα προσέγγιση, βασισμένη στις σύγχρονες αρχές τις προενεργητικής προσέγγισης, που κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εκτίμηση και διαχείριση των κινδύνων πριν από την εκδήλωση των ατυχημάτων.
 
 Για την αντιμετώπιση του σοβαρού αυτού προβλήματος έχει να προταθεί επανειλλημένα  η  σύσταση  Οδικού Παρατηρητηρίου για την Οδική Ασφάλεια, το οποίο θα αποτελεί Ειδικό Ανεξάρτητο Κλιμάκιο, στελεχωμένο από καταλλήλους υπαλλήλους όλων των Υπηρεσιών και Φορέων που εμπλέκονται με το αντικείμενο της Οδικής Ασφάλειας, εφοδιασμένο με τα απαιτούμενα μέσα κινήσεως και επικοινωνίας, το οποίο θα αναλάβει το συντονισμό όλων των ενεργειών στη βάση:
1.Μιας συγκεκριμένης πολιτικής με μετρήσιμους στόχους
2.Της εκπόνησης και αποτελεσματικής εφαρμογής ενός προγράμματος δράσης για την επίτευξη των στόχων
3.Της αυστηρής εφαρμογής της Νομοθεσίας
4.Της επικέντρωσης των ενεργειών σε ομάδες με υψηλό δείκτη ατυχημάτων, όπως αγρότες, νέοι, μαθητές κ.λ.π.
5.Της λήψης των τεχνικών μέτρων ελέγχου άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα
6.Της επιστημονικής διερεύνησης των ατυχημάτων, με στόχο τον εντοπισμό, όχι μόνο των ενεργών παραλήψεων/λαθών, αλλά και των ανενεργών, με στόχο τη λήψη μέτρων για αποφυγή επανάληψης μελλοντικών παρόμοιων καταστάσεων.
Τη σύσταση, το ρόλο και την αποστολή του Παρατηρητηρίου Οδικής Ασφάλειας, ως Οργάνου για την αντιμετώπιση του οξύτατου αυτού προβλήματος, καλούνται ,οι αρμόδιοι, να πραγματοποιήσουν ώστε να περιορίσθεί  στο ελάχιστο δυνατόν ο  φόρος αίματος, που καθημερινά πληρώνουμε στην άσφαλτο, άσκοπη θυσία στον ΜΟΛΩΧ  της ασφάλτου.
 
Δημήτρης Κων. Σαρρής