Κτηνιατρική Ακαδημία: Τι πρέπει να προσέχουν οι ιδιοκτήτες κατοικιδίων

Οι κορονοϊοί  είναι γνωστοί στα κατοικίδια ζώα τουλάχιστον για έναν αιώνα. Το κάθε είδος ζώου έχει τους δικούς του κορονοϊούς που έχουν προσαρμοστεί σε αυτό. Έτσι για παράδειγμα ο κορονοϊός της γάτας προκαλεί τη λοιμώδη περιτονίτιδα της γάτας, ο κορονοϊός του χοίρου προκαλεί τη μεταδοτική γαστρεντερίτιδα του χοίρου, ο κορονοϊός των πτηνών τη λοιμώδη βρογχίτιδα, ο κορονοϊός του σκύλου προκαλεί διάρροια, ενώ ο κορονοϊός των βοοειδών προκαλεί τη δυσεντερία του χειμώνα στα βοειδή. Κανένα από αυτά τα είδη κορονοϊών δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, παρόλη την καθημερινή επαφή του με τα ζώα, είτε ως ιδιοκτήτης ζώων συντροφιάς, είτε ως κτηνοτρόφος, ακόμα και ως καταναλωτής ζωικών προϊόντων τους (κρέας, γάλα, αυγά, ψάρια κλπ). Γενικά υπάρχει ο “φραγμός” του ζωϊκού είδους, ο οποίος δεν επιτρέπει την εύκολη μετάδοση ενός ιού από το ένα είδος ζώου σε ένα άλλο.

Ο πρόσφατος κορονοϊός SARS-CoV-2 είναι ιός που αφορά μόνο τον άνθρωπο και έως σήμερα διαπιστώθηκε ότι προκάλεσε τη νόσο COVID-19 σε περίπου 2 εκατομμύρια άτομα (το 6% από αυτούς κατέληξαν). Αντίθετα, από την έναρξη της κρίσης, ο κορονοϊός ανιχνεύθηκε στο τρίχωμα, στη μύτη ή στα κόπρανά τεσσάρων μόνο ζώων (δύο σκύλων, μιας γάτας και μιας τίγρης) χωρίς ποτέ αυτά να νοσήσουν. Και τα τέσσερα αυτά ζώα σχετίζονταν πάντα με ένα ασθενή ιδιοκτήτη ή ζωοκόμο που νοσούσε από  COVID-19 και προφανώς επιμολύνθηκαν από αυτόν. Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι ο ρόλος των ζώων στην επιδημιολογία της νόσου στον άνθρωπο είναι ήσσονος σημασίας.

Κυρίως με στόχο να διαπιστωθεί αν ο ιός μεταδίδεται από τον άνθρωπο σε ζώα, αλλά και να βρεθεί επειγόντως το κατάλληλο ζωικό μοντέλο για την ανάπτυξη εμβολίων και θεραπειών για τον άνθρωπο, έγιναν προσφάτως κάποιοι πειραματισμοί σε Κτηνιατρικά Ινστιτούτα της Κίνας και της Γερμανίας. Μετά την τεχνητή χορήγηση μεγάλων ποσοτήτων του SARS-CoV-2 σε πειραματόζωα (γάτες, σκύλους, χοίρους, κοτόπουλα και πάπιες), σε κανένα από τα πειραματόζωα αυτά δεν παρουσιάστηκε νόσος, κάτι που δείχνει ότι τα ζωικά αυτά είδη δεν είναι ευπαθή στον ιό.

Ωστόσο, επιστημονικό ενδιαφέρον παρουσίασε το εύρημα ότι ο ιός φαίνεται να πολλαπλασιάζεται στο αναπνευστικό σύστημα της εξημερωμένης νυφίτσας (παρόλο που το ζώο αυτό δεν νοσεί), κάτι που ίσως αποδειχθεί χρήσιμο στην αναζήτηση πειραματικού μοντέλου για την ανάπτυξη εμβολίων για τον άνθρωπο.

Άρα με τα έως τώρα δεδομένα δεν προκύπτει ότι τα κατοικίδια ζώα παίζουν κάποιο σημαντικό ρόλο στην μετάδοση και διασπορά της νόσου στους ανθρώπους. Όλοι όσοι έχουν κατοικίδια ζώα θα πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς, όμως πάντα θα πρέπει να τηρούνται οι βασικές αρχές υγιεινής που έχουν επισημανθεί όπως πλύσιμο των χεριών όταν χειριζόμαστε τροφές μετά από επαφή με αυτά, όχι γλύψιμο ή φίλημα αυτών ή μοίρασμα φαγητού με αυτά. Βέβαια, ένα ζώο μπορεί να γίνει μηχανικός μεταφορέας αν, για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με κορονοϊό φταρνιστεί ή βήξει πάνω του και αυτό μετά να το χαϊδέψει κάποιος άλλος και ακουμπήσει το πρόσωπό του με άπλυτα χέρια. Είναι το ίδιο που συμβαίνει και με το κινητό μας τηλέφωνο ή άλλα άψυχα αντικείμενα και γι΄αυτό απαιτούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής. Ανάλογα ισχύουν και για το χειρισμό των τροφίμων από μολυσμένα χέρια ή εργαλεία π.χ. θα πρέπει πάντα να πλένουμε χέρια και σκεύη όταν χειριζόμαστε μαγειρεμένα τρόφιμα μετά από χειρισμό ωμών.

Η κύρια οδός μετάδοσης του COVID-19 είναι από άνθρωπο σε άνθρωπο και άρα οι συναθροίσεις π.χ. σε ένα λεωφορείο, σε ένα supermarket ή σε ένα αεροδρόμιο αποτελούν ιδανικά μέρη μετάδοσης του νοσήματος. Εκεί θα πρέπει να εστιαστεί η πρόληψη, όπως άλλωστε ορθώς κάνουν και οι αρμόδιες Αρχές.

Επίσης καλό είναι να γνωρίζουν οι συμπολίτες μας ότι ο ρόλος των κτηνιάτρων εκτός από το να διασφαλίζουν την υγεία και παραγωγικότητα των ζώων είναι και να προλαμβάνουν τη μετάδοση νοσημάτων από τα ζώα στον άνθρωπο που μπορεί να γίνει είτε με άμεση ή έμμεση επαφή, είτε μέσω των τροφών ή διά του περιβάλλοντος. Αυτή είναι η σύγχρονη αντίληψη της Ενιαίας Υγείας. Επομένως, να είναι σίγουροι οι συμπολίτες μας ότι οι κτηνίατροι παρακολουθούν κάθε στιγμή τις εξελίξεις της επιστήμης και εμπλέκονται άμεσα στη μάχη κατά του κορονοϊού μόλις αντιληφθούν τέτοιες περιπτώσεις μετάδοσης συνεισφέροντας από την πλευρά τους στις ηρωικές προσπάθειες των ιατρών και του υγειονομικού προσωπικού.

Σπύρος Κ. Κρήτας

Καθηγητής Κτηνιατρικής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων, Α.Π.Θ.

Πρόεδρος της Τάξης Υγείας και Εκτροφής Παραγωγικών Ζώων της Ελληνικής Κτηνιατρικής Ακαδημίας