Aρχαίοι θησαυροί επιστρέφουν στο Ιράκ έπειτα από 15 χρόνια

Οι σφηνοειδείς επιγραφές πάνω στα κωνικά αντικείμενα ήταν ένα από τα «κλειδιά» των αρχαιολόγων του Βρετανικού Μουσείου με τα οποία αναγνώρισαν την προέλευση οκτώ θησαυρών 5.000 ετών που είχαν κλαπεί από το Ιράκ μετά την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν στις αρχές του 2000. Οι ειδικοί του Βρετανικού Μουσείου έλυσαν το μυστήριο των αρχαιοτήτων που κατέληξαν στα χέρια της Σκότλαντ Γιαρντ κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης το 2003, όταν ένας έμπορος έργων τέχνης δεν κατάφερε να αποδείξει ότι τα αντικείμενα είχαν περιέλθει νόμιμα στην ιδιοκτησία του.

Τα αντικείμενα κατασχέθηκαν από τις Αρχές και μόλις φέτος μεταφέρθηκαν στο μουσείο για ανάλυση. Η σφηνοειδής γραφή στα κωνικά αντικείμενα βοήθησε τους αρχαιολόγους να «διαβάσουν» όχι μόνο την προέλευση των αντικειμένων αλλά να εντοπίσουν και τον ναό από τον οποίο εκλάπησαν, και τώρα θα επιστραφούν στη Βαγδάτη. Το κείμενο είναι γραμμένο στη σουμεριακή γλώσσα και αναφέρει τον Σουμέριο βασιλιά που κατασκεύασε τα αντικείμενα πριν από περίπου 5.000 χρόνια, τους θεούς που ήταν αφιερωμένα και το ναό Ενινού που βρίσκεται στην αρχαία πόλη Γκιρσού στο νότιο Ιράκ. Μάλιστα από καθαρή σύμπτωση το μουσείο είχε στείλει τον αρχαιολόγο Σεμπάστιαν Ρέι στην περιοχή και μαζί με Ιρακινούς αρχαιολόγους εντόπισε μέχρι και τις θέσεις των αντικειμένων στους τοίχους του ναού, όπως και τα σπασμένα κομμάτια που άφησαν πίσω τους οι αρχαιοκάπηλοι όταν αφαιρούσαν τη λεία τους.
Αστυνομία και φυλή

Ο αρχαιολογικός χώρος του ναού βρίσκεται υπό την προστασία όχι μόνο της ανανεωμένης ιρακινής αρχαιολογικής αστυνομίας αλλά και από μια τοπική φυλή. Στην περιοχή διενεργούσαν ανασκαφές γαλλικές ομάδες αρχαιολόγων από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το 1920 και οι κώνοι με τη σφηνοειδή γραφή ήταν γνωστοί από το 1870. Μετά την πτώση του Χουσεΐν υπήρξαν γενικευμένο χάος, ανομία και πλιάτσικο. Στόχος έγιναν και οι αρχαίοι θησαυροί του Ιράκ που βρίσκονταν σε μουσεία και σε αρχαιολογικούς χώρους. Το εθνικό μουσείο του Ιράκ σχεδόν άδειασε, ενώ οι εκτιμήσεις για τον αρχαιολογικό χώρο της Γκιρσού υποστήριζαν ότι οι απώλειες ήταν ευκαιριακές και έγιναν με μια νυχτερινή επιδρομή από μια μικρή ομάδα αρχαιοκαπήλων.

Οι Αρχές εκτιμούν ότι οι αρχαιότητες πέρασαν σε βρετανικό έδαφος μέσα σε λίγους μήνες ή και εβδομάδες από την πτώση του καθεστώτος Χουσεΐν. Παρόμοιοι κώνοι με σφηνοειδείς επιγραφές βγήκαν στην αγορά την ίδια περίοδο. Τα οκτώ αντικείμενα, αν και κατασχέθηκαν γρήγορα, δεν έφεραν κανένα ίχνος ή έγγραφο που να υποδείκνυε την προέλευσή τους, οπότε έμειναν στα ράφια της αστυνομίας μέχρι που η υπόθεση «άνοιξε» ξανά με την αναμόρφωση του βρετανικού σώματος δίωξης αρχαιοκαπηλίας και εστάλησαν στο Βρετανικό Μουσείο. Το μουσείο από την πλευρά του συνεργάζεται και εκπαιδεύει εδώ και πολλά χρόνια Ιρακινούς αρχαιολόγους και συντηρητές έργων τέχνης.

Eκτός από τα τρία αντικείμενα κωνικού σχήματος, θα επιστραφούν στο Ιράκ μια λευκή αφιερωματική επιγραφή στον αρχαίο «κυβερνήτη του Λάγκας», ένα μικρό αντικείμενο σε σχήμα βότσαλου με σφηνοειδή γραφή, ένα λευκό φυλαχτό που χρονολογείται στο 3000 π.Χ., μια τετράγωνη κοκκινωπή σφραγίδα της ίδιας περιόδου και μια λευκή σφραγίδα με τη μορφή μιας Σφίγγας που κοιτάει δεξιά και χρονολογείται στην πρώτη περσική δυναστεία, των Αχαιμενίδων, στο 550 π.Χ.