Εκλογές στη Βαυαρία: Τα μηνύματα για τη διαδικασία

H Βαυαρία είναι το πλουσιότερο κρατίδιο τη Γερμανίας, έχει την μικρότερη ανεργία και την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία από τα άλλα, όμως η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU), η οποία κυβερνά σχεδόν αδιάλειπτα με απόλυτη πλειοψηφία εδώ και δεκαετίες, κινδυνεύει να δει το ποσοστό της να μειώνεται έως και 15 μονάδες στις σημερινές εκλογές.
Όλες οι δημοσκοπήσεις της έδιναν ποσοστά 33% έως 35%, ενώ στις εκλογές του 2013 είχε λάβει 47,7%! Τα θηριώδη ποσοστά, πάνω από 60%, του 1973 και του το 2003, αποτελούν μόνο μια γλυκιά ανάμνηση για ένα κόμμα που από το 1958 δεν έχει πέσει ποτέ κάτω από το 43% και μέχρι πρότινος θεωρούσε ντροπή ακόμα και ένα ποσοστό μικρότερο του 40%. Οι ένδοξες εποχές της παντοδυναμίας της φαίνεται πως έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Ποιές όμως είναι οι αιτίες; Τρελάθηκαν ξαφνικά οι Βαυαροί; Ξέχασαν ακόμα και την προειδοποίηση του πατριάρχη του κόμματος Φραντς-Γιόζεφ Στράους το 1983 ότι δεν πρέπει να υπάρξει δεξιότερα της CSU άλλο κόμμα;
Κατά γενική ομολογία την έβλαψε η ατέρμονη διαμάχη του Προέδρου του και υπουργού Εσωτερικών Χορστ Ζέεχοφερ με την καγκελάριο Μέρκελ για το προσφυγικό, χωρίς να καταφέρει τελικά να επιβάλει ανώτατο όριο, ενώ λίγο έλειψε να οδηγήσει στη διάλυσή του μεγάλου συνασπισμού. Αλλά και η απλή μετάθεση του Χανς-Γκέοργκ Mάασεν, επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος, ο οποίος συντάχθηκε με την ακροδεξιά «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AfD) στο θέμα της συμμετοχής νεοναζί στις ταραχές του Κέμνιτς, σε άλλο σε υψηλό πόστο του ΥΠΕΣ, εξέθεσε τον ίδιο και το κόμμα του. Επίσης, η μακροχρόνια διαμάχη του με τον πρωθυπουργό της Βαυαρίας και επικεφαλής του ψηφοδελτίου του κόμματος Μάρκους Ζέντερ για την πρωτοκαθεδρία του κόμματος, απομάκρυνε πολλούς ψηφοφόρους. Διαφωνούσαν «κάθετα» και τώρα τους περιμένει «κοινή μοίρα στο ωραιότερο κρατίδιο που αντίκρισαν ποτέ τα ανθρώπινα μάτια», όπως έγραψε ειρωνικά το Spiegel.
Το γεγονός ότι η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU) δεν αντελήφθη εγκαίρως την άνοδο της ακροδεξιάς στην Βαυαρία και η αντέδρασε σπασμωδικά συνέβαλε επίσης στην απαξίωσή της. Ο κ. Ζέντερ, θορυβημένος όξινε τους τόνους και υιοθέτησε την ατζέντα της χρησιμοποιώντας εκφράσεις του τύπου «το κοινωνικό βοήθημα για τους πρόσφυγες είναι μισθός ασύλου» και οι περιπέτειες των προσφύγων στη θάλασσα είναι «τουρισμός ασύλου». Εκπόνησε ένα -ανεπιτυχές- «βαυαρικό σχέδιο» συνοριοφυλάκων που θα επαναπροωθούσαν πρόσφυγες και «βαυαρικό σχέδιο» -ουσιαστικά μη- παροχής ασύλου. Μιλούσε για αεροπλάνα τα οποία θα τους μετέφεραν απ΄ ευθείας στις πατρίδες τους…
Όμως, οι πρόσφυγες εν τω μεταξύ έχουν ενταχθεί στο υποδειγματικά οργανωμένο αυτό κρατίδιο, ενώ εκ πεποιθήσεως Χριστιανοί ενοχλήθηκαν από την απάνθρωπη ρητορική, αφού δεν ξέχασαν το πρώτο συνθετικό του κόμματός τους. Άλλοι συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν οι πρόσφυγες υπαίτιοι για τα χρονίζοντα κοινωνικά προβλήματα, όπως η έλλειψη κατοικίας και τα εξωφρενικά ενοίκια. Προϋπήρχαν. Οπότε, το κόμμα που ψήφιζαν δεν έφερε επάξια το δεύτερο συνθετικό του.
Με τις προεκλογικές υποσχέσεις του κ. Ζέντερ για παροχές ή την δια νόμου τοποθέτηση σταυρών σε όλα τα δημόσια κτίρια, τις εμφανίσεις του με την παραδοσιακή ενδυμασία και τις πομφόλυγες περί βαυαρικού διαστημικού προγράμματος, το μόνο που κατάφερε ήταν να απωθήσει τους ψηφοφόρους του. Ούτε το προεκλογικό σύνθημα η «Βαυαρία πρώτη» έφερε τα αναμενόμενα. Ενώ ξεκίνησε τον προεκλογικό αγώνα ως ο «πατερούλης» της Βαυαρίας, ο οποίος ενώνει, κατέληξε να πολώνει, να διχάζει την κοινωνία. Η πλειοδοσία σε θέματα προσφύγων και η σχεδόν μονοθεματική εκστρατεία των ακροδεξιών μπορεί να ωφελεί εκείνους, αλλά έγιναν μπούμερανγκ για την Χριστιανοκοινωνική Ένωση.
Όταν το αντελήφθη ο κ. Ζέντερ άλλαξε τακτική και επιτέθηκε με δριμύτητα στην «Εναλλακτική για την Γερμανία» μετά τα γεγονότα του Κέμνιτς, λέγοντας ότι «έπεσε η αστική της μάσκα» λόγω της ταύτισής τους με τους νεοναζί. Και ότι δεν αποτελεί εναλλακτική λύση για την χώρα, αλλά επιθυμεί μιαν άλλη Γερμανία. Και ο νοών νοείτο. Αλλά ούτε τότε, ούτε όταν απέκλεισε ρητά τη μετεκλογική συνεργασία με την ακροδεξιά ανέβηκε το ποσοστό της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης δημοσκοπικά. Το προφίλ του κόμματός του γινόταν ολοένα και πιο θολό σε αντίθεση με εκείνο των Πρασίνων και των «Εναλλακτικών», ενώ τα όριά του και προς τις δύο πλευρές έγιναν ρευστά. Εξού και οι αμφίπλευρες διαρροές. Προς τους Πράσινους κατευθύνθηκαν οι οικολογικά συνειδητοποιημένοι πολίτες, ενώ οι πολύ δεξιοί ψηφοφόροι του φαίνεται πως θα προτιμήσουν το αυθεντικό αντιπροσφυγικό κόμμα.
Μάλλον σίγουρος ο κ. Ζέντερ για το ιστορικά χειρότερο αποτέλεσμα του κόμματός του κάλεσε τους ψηφοφόρους να μην στείλουν μήνυμα δυσαρέσκειας στο Βερολίνο μέσω Μονάχου. Έκρουσε επίσης τον κώδωνα του κινδύνου για την περίπτωση που προκύψουν στη Βαυαρία προβληματικές κυβερνητικές καταστάσεις όπως στην πρωτεύουσα. Σαν να μην ήταν το κόμμα του εκείνο που είχε προκαλέσει επί μήνες δυσλειτουργίες -έως διαλύσεως- του μεγάλου συνασπισμού... Μέχρι την τελευταία στιγμή δήλωνε πάντως ότι δεν είναι καθόλου αγχωμένος για το αποτέλεσμα, και αμφισβητώντας εμμέσως την εγκυρότητα των δημοσκοπήσεων είπε δηκτικά στο δημόσιο ραδιόφωνο (DLF): «Πράγματι, κάθε μέρα υπάρχουν δημοσκοπήσεις, αλλά εμένα δεν με έχουν πάρει ποτέ στη ζωή μου τηλέφωνο. Θα ήταν ενδιαφέρον αν είχα ερωτηθεί και εγώ»...
   
Τα μετεκλογικά σενάρια
Ενώ, λοιπόν, η οικονομία της Βαυαρίας ανθεί, η Χριστιανοκοινωνική Ένωση ίσως... πενθεί το βράδυ της 14ης Οκτωβρίου, αφού θα αναγκαστεί να συγκυβερνήσει με κάποιο άλλο κόμμα. Κάτι που δεν φαίνεται να τρομάζει πολλούς, αφού το 71% επιθυμεί κυβέρνηση συνασπισμού...
Έτσι, το επικρατέστερο μετεκλογικό σενάριο είναι η συνεργασία της με τους υπ΄ αριθμ. 1 πολιτικούς της εχθρούς, τους Πράσινους, οι οποίοι προελαύνουν ακάθεκτοι, με τις προγνώσεις να τους δίνουν έως και 19%, δηλαδή 10% περισσότερο από τις εκλογές του 2013. Στην περίπτωση αυτή θα διαψευδόταν έστω και μετά θάνατον ο Φραντς-Γιόζεφ Στράους, ο οποίος είχε πει κάποτε πως «οι πράσινες ιδέες δεν ευδοκιμούν στις εργατικές συνοικίες, αλλά μόνο στις βίλες πολυτελείας της καλής κοινωνίας». Μια τέτοια συνεργασία βέβαια θα ισοδυναμούσε με... πολιτική επανάσταση, με έναν πολιτικό σεισμό στη Βαυαρία. Κανένα από τα δύο κόμματα δεν την έχει απορρίψει, αν και οι αντιθέσεις τους μοιάζουν αγεφύρωτες σε θέματα ασφάλειας, προσφύγων και περιβάλλοντος. Ανάγκα και οι Θεοί πείθονται όμως...
Κυβέρνηση συνασπισμού θα μπορούσε να σχηματισθεί και με την «Εναλλακτική για την Γερμανία» του -δημοσκοπικά- 10%, αλλά το ενδεχόμενο αυτό έχει αποκλειστεί από τον κ. Ζέντερ.
Θεωρητικά οι Xριστιανοκοινωνιστές θα μπορούσαν να συγκυβερνήσουν και με δύο άλλα κόμματα. Πιθανές εναλλακτικές: Σύμπραξη με το κόμμα «Ελεύθεροι Εκλογείς» (Freie Waeher), στο οποίο οι δημοσκοπήσεις δίνουν το όχι ευκαταφρόνητο 10-11%. Είναι σαρξ εκ της σαρκός των Χριστιανοκοινωνιστών, ένα είδος CSU-light, και φέρεται διατεθειμένο να συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνασπισμού. Με ποιό άλλο όμως; Οι Φιλελεύθεροι (FDP) πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουν την επάνοδό τους στη Βουλή του Μονάχου, αφού κυμαίνονται γύρω στο 5,5% (το όριο είναι 5%), όπως άλλωστε και η Αριστερά (4,5%), η οποία όμως αποκλείεται εξ ορισμού. Και βέβαια με τον θεωρούμενο «μεγάλο» εταίρο σε ομοσπονδιακό επίπεδο, τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι κυμαίνονται μεταξύ 10-12%.
Το επόμενο -και φαρμακερό- σενάριο είναι να κυβερνηθεί η Βαυαρία από τέσσερα άλλα κόμματα και να περάσει στην αντιπολίτευση η Χριστιανοκοινωνική Ένωση. Στην περίπτωση αυτή θα έπρεπε να συμπράξουν οι Πράσινοι, οι Ελεύθεροι Εκλογείς, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Φιλελεύθεροι, πράγμα δύσκολο.
Σενάριο επιστημονικής φαντασίας -σύμφωνα πάντα με τις δημοσκοπήσεις- είναι να θριαμβεύσουν τελικά οι Χριστιανοκοινωνιστές και να έχουν και πάλι απόλυτη πλειοψηφία.
Το μετεκλογικό τοπίο διαγράφεται περίπλοκο και ίσως τα αποτελέσματα να οδηγήσουν σε ατέρμονες διαβουλεύσεις όπως μετά τις γερμανικές εθνικές εκλογές. Στο ενδεχόμενο της ακυβερνησίας ποντάρει και ο Μάρκους Ζέντερ ο οποίος έχει φροντίσει να το τονίσει ιδιαίτερα, προσδοκώντας ότι με την κινδυνολογία θα πείσει παραδοσιακούς ψηφοφόρους του κόμματός του να επανακάμψουν.
Οι συνέπειες αν τελικά υποστεί καθίζηση η Χριστιανοκοινωνική Ένωση θα μπορούσαν να είναι οι εξής: να παραιτηθεί ο κ. Ζέεχοφερ από υπουργός Εσωτερικών ως ο υπαίτιος των κρίσεων στο Βερολίνο, αλλά και συνυπαίτιος της ήττας στο Μόναχο, με αποτέλεσμα να εκλείψει ένα βαρίδι του μεγάλου συνασπισμού και βέβαια να αναζητηθεί ο διάδοχος του κ. Ζέντερ. Θα φροντίσει βέβαια να επιρρίψει τις ευθύνες για την εκλογική πανωλεθρία στην κεντρική κυβέρνηση του Βερολίνου. Το ίδιο θα κάνει όμως και η κ. Μέρκελ. Θα τις επιρρίψει στους Βαυαρούς ομοϊδεάτες της. Ίσως η ίδια, όπως και το κόμμα της, να χαμογελούν σαρδόνια διότι θα απαλλαγούν από τον κ. Ζέεχοφερ, αλλά στις 28 Οκτωβρίου προβλέπεται καθίζηση 10% του ίδιου του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος στις εκλογές του κρατιδίου της Έσσης. Και τότε το σκληρό καρύδι που δεν ξέρει να παραιτείται και λέγεται καγκελάριος Μέρκελ θα βρεθεί προ αναταράξεων στο κόμμα της. Με απρόβλεπτες συνέπειες και για την ίδια, αλλά και για το μέλλον του μεγάλου συνασπισμού του Βερολίνου.