Στην ηλικία των 108 χρόνων ο Στυλιανός Φραγκιαδουλάκης, γεννηθείς στις 15 Δεκεμβρίου του 1912 στην Αγία Παρασκευή στο Καστέλλι Πεδιάδος, ανήκει στους υπεραιωνόβιους κατοίκους της γης. Έχει ευλογηθεί με 15 δισέγγονα, με μια γεμάτη ζωή και μπροστά στα μάτια του έχουν περάσει σημαντικά «καρέ» της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ο ίδιος επέλεξε για τον εαυτό του έναν μετρημένο βίο με αρχαιοελληνικό μέτρο στη διατροφή και τις κοινωνικές του επιλογές.
Με ένα ποτηράκι ρακί- ποτέ δεύτερο- καθημερινά, καλό φαγητό και χωρίς άγχος, τη δεκαετία του ‘60 υπήρξε ένας από τους 260 εθελοντές από το Καστέλλι Πεδιάδος που μετείχαν στη μελέτη των Επτά Χωρών, τη διαχρονικότερη μελέτη που έχει διεξαχθεί ποτέ στον τομέα της διατροφής.
Ο κ. Φραγκιαδουλάκης είχε την καλοσύνη να μιλήσει στο ekriti.gr για τη ζωή του και να μας αποκαλύψει ότι η ευζωία και μακροζωία του δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα τύχης αλλά και προσοχής εκ μέρους του…
Συμμετείχατε στην περίφημη μελέτη-ορόσημο των Επτά Χωρών, η οποία συσχέτισε τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της Κρήτης με την καλή υγεία. Τί σας κρατάει δυνατό όλα αυτά τα χρόνια;
Από τη δεκαετία του 1960 ήμουνα στην ομάδα των Κρητικών που μας παρακολουθούσε μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον γιατρό Αραβανή μέχρι πριν λίγα χρόνια. Από το χωριό μου ήταν και ο Μιχάλης Παζαράκης. Πιστεύω ότι η καλή μου διατροφή με αγνά τρόφιμα στο χωριό, ότι πρόσεχα πολύ την υγεία μου, δεν έκανα καταχρήσεις, ποτά, τσιγάρα ξενύχτια. Λένε πως παίζει ρολό και η κληρονομικότητα, αφού ο πατέρας μου έκλεισε τα 100χρονια και ο παππούς μου από τη μάνα μου πόθανε 110 χρόνων, όπως έλεγαν τότε…
Και το άγχος; Είχατε στη ζωή σας;
Δεν είχα άγχος, ελάχιστες φορές, νεύρα είχα αρκετά, αλλά μου περνούσαν γρήγορα…
Ποια η σχέση σας με τη θάλασσα; Σας το ρωτώ διότι μάθαμε ότι το κολύμπι ήταν από τις αγαπημένες σας συνήθειες…
Κάθε καλοκαίρι στις αρχές του πηγαίναμε με άλλους χωριανούς στη θάλασσα για μπάνια επειδή μας το συνιστούσαν οι γιατροί. Αυτό γινόταν μετά το 1955 και πηγαίναμε με τα γαϊδούρια στη Χερσόνησο ή Σταλίδα. Τα χρόνια εκείνα η Χερσόνησος είχε ελάχιστα σπίτια και η Σταλίδα θαρρώ πως είχε 3-4. Είχαμε πάει και μερικές φορές στον Τσούτσουρο μετά που άνοιξαν τον δρόμο. Έχω πάει μόνος μου και στα ιαματικά λουτρά στην Αιδηψώ και στα Μέθανα.
Σε χωριά γειτονικά του δικού σας, όπως η Αυλή και τα Ρουσοχώρια, ζούσε μεγάλος αριθμός Τουρκοκρητικών έως και το 1923, χρονιά της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών. Τί παιδικές μνήμες έχετε από τους ανθρώπους εκείνους και την κοινότητά τους;
Όταν ήλθαν οι πρόσφυγες ήμουνα πολύ μικρός και λίγα πράγματα θυμούμαι. Στα Ρουσοχώρια, πολύ κοντά στο χωριό μου, είχαμε χωράφια και τους έβλεπα από κοντά. Απ’ όσο θυμούμαι δεν υπήρξανε προβλήματα στις σχέσεις των ντόπιων με τους πρόσφυγες.
Χρόνια αργότερα, στην ηλικία των 28 χρόνων, πολεμήσατε στο Αλβανικό Μέτωπο υπηρετώντας στον Λόχο Πυροβολικού. Μιλήστε μας γι΄ αυτό.
Στην Αλβανία πήγαμε το 1940 με τα πόδια από την Αθήνα. Όλο το χειμώνα είμαστε στα βουνά και μέναμε σε ατομικές σκηνές. Είχαμε αρκετές κακουχίες …,πολύ κρύο. Δεν είχαμε νερό, λίγο φαγητό, ελάχιστος ύπνος. Τον πόλεμο και τις κακουχίες τα αντέχαμε. Αυτό, όμως, που ενοχλούσε και δεν το αντέχαμε ήταν οι ψύλλοι και οι ψείρες, ήταν σε όλο μας το σώμα. Στην Κρήτη γύρισα το καλοκαίρι του 1941 με καΐκι λαθραία, γιατί την είχαν καταλάβει οι Γερμανοί.
Γεννηθήκατε μια χρονιά πριν από την επίσημη ενσωμάτωση της Κρήτης στο Βασίλειο της Ελλάδας…Τα εφηβικά και νεανικά σας χρόνια τα ζήσατε σε μια ταραγμένη πολιτικά Ελλάδα που σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες εκλογές και στρατιωτικά κινήματα. Πολεμήσατε στην Αλβανία και επιβιώσατε της γερμανικής Κατοχής και του εμφυλίου που ακολούθησε. Τί σας σημάδεψε περισσότερο προσωπικά;
Εμφύλιο στην Κρήτη δεν ζήσαμε ειδικά στην περιοχή μας, όμως ζήσαμε έντονα την κατοχή, αφού το αεροδρόμιο του Καστελλίου Πεδιάδος είναι δίπλα στο χωριό μου, και ήταν γεμάτο με Γερμανούς. Σχεδόν μέσα στο χωριό μου την Αγιά Παρασκευή εγκαταστάθηκε μια πυροβολαρχία των Ιταλών και έτσι τα χρόνια εκείνα ήταν πραγματική σκλαβιά, ελάχιστα τρόφιμα, αγγαρείες στο αεροδρόμιο και φόβος για τη ζωή μας. Θυμάμαι αρκετά ιστορικά γεγονότα εκτός από τον πόλεμο στην Αλβανία. Όπως την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, τη δικτατορία της 21/4/67, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω τις περιπέτειες μου στο Αλβανικό Μέτωπο, τη ζωή στην κατοχή και την επιστροφή μου στην Κρήτη το 1941. Ενώ περίμενα με λαχτάρα να συναντήσω τους συγγενείς και την οικογένεια μου, δυστυχώς…το παιδί μου ενός χρόνου δεν το βρήκα ζωντανό…
Εκτός από την αγροτική γη, καταπιαστήκατε με τη λιθοδομή. Υπήρξατε και πρόεδρος Αγροτικού Συνεταιρισμού. Μέσα σε όλα δηλαδή…
Ασχολήθηκα πολύ με τη γη, δέθηκα μαζί της, από αυτή ανέθρεψα και συντηρούσα την οικογένειά μου, 4 παιδιά. Τα καλοκαίρια πήγαινα τακτικά στα διπλανά χωριά και έκτιζα σπίτια και φούρνους. Μέχρι το 1965 περίπου πιο πολύ πήγαινα στα Ρουσοχώρια. Εκεί μου άρεσε το φαγητό από τις Μικρασιάτισες νοικοκυρές. Συμμετείχα σ’ όλες τις εκδηλώσεις του χωριού και τις εθελοντικές εργασίες που κάνανε τότε οι κοινότητες. Έκανα και τον Αγροφύλακα λίγα χρόνια και τον επίτροπο στην εκκλησιά. Θεωρώ υποχρέωση του ανθρώπου την συμμετοχή του σε κοινές δραστηριότητες για να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του και των συνανθρώπων του.
Τί αγαπήσατε περισσότερο στη ζωή;
Είμαι γενικά ευχαριστημένος που αξιώθηκα να ζήσω τόσο πολύ και να καμαρώνω την οικογένεια που δημιούργησα 4 παιδιά,10 εγγόνια,15 δισέγγονα. Πάνω απ’ όλα πάντα έβαζα την υγεία μου και των παιδιών μου, και πρόσεχα πολύ.
