Με αφορμή διάφορα δημοσιεύματα τον τελευταίο καιρό, σε σχέση με τον κίνδυνο καταστροφής του φοινικοδάσους Βάι από το Ρυγχοφόρο, το καταστροφικότατο αυτό σκαθάρι των φοινικοειδών, η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Π.Ε. Λασιθίο επισημαίνει τα παρακάτω:
Από το 2006 έως σήμερα, ο Ρυγχοφόρος προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στην Κρήτη, σχεδόν εξαφανίζοντας τους Κανάριους φοίνικες. Παρόμοια πορεία υπήρξε και στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης.
Στο παραπάνω χρονικό διάστημα, ένας μόνο μικρός - μονοψήφιος αριθμός φοινίκων ποικιλίας Θεόφραστου (δηλαδή αυτής που αποτελείται το Βάι), καταστράφηκε από την αιτία αυτή. Ο ντόπιος φοίνικας φάνηκε να επιδεικνύει ευτυχώς εξαιρετική αντοχή, γεγονός που ερευνητικά αποδείχτηκε και τεκμηριώθηκε και από έρευνες του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου (ΜΦΙ).
Παρά τα όσα γράφονται και λέγονται περί ολιγωρίας των αρμόδιων Υπηρεσιών, η Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Λασιθίου (ΔΑΟΚ), η οποία ήταν η αρμόδια αρχή για την εφαρμογή όλων όσων προέβλεπε η Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία για το θέμα σε όλες τις περιοχές εκτός του φοινικοδάσους, πολύ πριν να εμφανιστεί το πρόβλημα στην Π.Ε. Λασιθίου, έχοντας σαν στόχο να καταστείλει ει δυνατόν, αλλά και να επιβραδύνει την επέλαση του εντόμου προς το Βάι:
• Κινητοποίησε τις τότε Νομαρχιακές και τις νυν Αντιπεριφερειακές αρχές, επιτυγχάνοντας κατά καιρούς χρηματοδοτήσεις διαφόρων δράσεων, όπως:
Ανάθεση σε εργολάβο (με την επίβλεψη της ΔΑΟΚ), μόλις εμφανίστηκε το πρόβλημα στην Π.Ε. Λασιθίου στην περιοχή Σισίου – Βραχασίου, για την μαζική απομάκρυνση και ταφή όλων των προσβεβλημένων φοινικοειδών, ώστε να μειώνεται το μόλυσμα και άρα η πιθανότητα επέκτασης του εντόμου.
Ανάθεση ερευνητικού προγράμματος στο ΤΕΙ Κρήτης και το ΜΦΙ, για τη μελέτη διάφορων παραμέτρων της καταπολέμησης του εντόμου και την προστασία του φοινικοδάσους.
Ανάθεση σε εργολάβο της μεταχείρισης προσβεβλημένων φοινικοειδών (δενδροχειρουργική - όπου υπήρχαν αρχικές προσβολές, εφαρμογή εντομοκτόνων, κοπή και θάψιμο σε δένδρα με προχωρημένες προσβολές), με στόχο και πάλι να μειώνεται το μόλυσμα και άρα η πιθανότητα επέκτασης του εντόμου.
Αγορά για μεγάλο διάστημα εντομοκτόνων και βιολογικών σκευασμάτων και προμήθεια του Δήμου Σητείας, για την εφαρμογή με δικά του συνεργεία σε προσβεβλημένα φοινικόδένδρα της περιοχής του Δήμου και κυρίως της περιοχής γύρω από το Βάι.
• Κατέγραψε όλα τα φοινικοειδή στην επικράτεια της Π.Ε. με σημεία GPS, κάνοντας πολλαπλούς μακροσκοπικούς ελέγχους (οπωσδήποτε δύο φορές κάθε χρόνο), ειδοποιώντας εγγράφως κάθε ιδιοκτήτη προσβεβλημένου δένδρου για τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν. Στη ζώνη των 10 χιλιομέτρων από το Βάι, αυτό συνέβαινε σε κάθε περίσταση ανάγκης και οπωσδήποτε κάθε μήνα.
• Με πολλαπλά έγγραφα και ενέργειες της προς όλες τις πολιτικές και υπηρεσιακές αρχές έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για το φοινικοδάσος και ζητούσε τη στήριξη δράσεων για την προστασία του, την άμεση έγκριση εντομοκτόνων για την καταπολέμηση του εντόμου, τονίζοντας πάντα πως μόνο καθολική και συντονισμένη καταπολέμηση σε επίπεδο Κρήτης με ταυτόχρονο έλεγχο των εισαγωγών στο νησί θα μπορούσε να αποδώσει αποτελέσματα.
• Με πολλαπλά δελτία τύπου ενημέρωνε τους πολίτες για το πρόβλημα και τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν.
• Κατέστρωνε κάθε χρόνο σχέδια δράσης κοινοποιώντας τα προς το Υπουργείο, για την αντιμετώπιση του εντόμου.
• Ειδικότερα το 2017 συνέταξε στοχευμένο, αναλυτικότατο και πλήρως κοστολογημένο σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση του εντόμου για την περιοχή γύρω από το δάσος, με απώτερο στόχο την προστασία του. Το σχέδιο αυτό έτυχε θετικής ανταπόκρισης από το Υπουργείο, αλλά ωστόσο ο αποχαρακτηρισμός του συγκεκριμένου εντόμου από «καραντίνας» αναίρεσε τη δυνατότητα χρηματοδότησης.
• Έγγραφη ενημέρωση των πολιτικών και υπηρεσιακών αρχών για τη λήξη της καραντίνας και το «βάρος της ευθύνης» σε δικές τους δράσεις.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η Υπηρεσία έπραξε το καλύτερο δυνατόν παρά τα μεγάλα προβλήματα που υπάρχουν (υποστελέχωσης, έλλειψης μέσων μετακίνησης κλπ).
Πέρα από την όποια όμως κριτική πιθανόν να θέλει να ασκήσει ο οποιοσδήποτε για κάποιους άλλους αναζητώντας ενόχους, αυτό που είναι σημαντικό και θα πρέπει εκεί να επικεντρωθούν οι προσπάθειες όλων, είναι στο τι πρόκειται να συμβεί από τώρα και στο εξής.
Ο φοίνικας του Θεόφραστου έχει δείξει ότι δεν προτιμάται από στο σκαθάρι και ότι επίσης έχει μηχανισμούς αντοχής και άμυνας απέναντι στις προσβολές. Όμως:
Τι θα γίνει όταν οι Κανάριοι φοίνικες (που προτιμάει πολύ το σκαθάρι) εξαλειφθούν και οι πληθυσμοί του εντόμου αυξάνονται; Δεν θα στραφούν στους φοίνικες του Θεόφραστου, έστω και αν είναι τελευταία τους επιλογή;
Τι ρόλο στην πιθανή εξέλιξη προσβολής του φοινικοδάσους παίζει το ακριβώς όμορο φυτώριο με δεκάδες χιλιάδες φοίνικες και πώς πρέπει να διαχειριστεί;
Μας ενδιαφέρει ή όχι να διατηρηθεί το φοινικοδάσος, αυτό το μνημείο μοναδικής ομορφιάς και κληρονομιάς;
Στα πλαίσια ενός σοβαρού, επιστημονικού σχεδίου, θα πρέπει να προχωρήσει μεθοδευμένα, συστηματικά, αποφεύγοντας ακρότητες, κατάχρηση φαρμάκων και επιβάρυνση του περιβάλλοντος, μια μακροχρόνια δράση.
Για όλους όσους λένε και προτείνουν εύκολες λύσεις, απαντάμε πως τα έντομα είναι πολύ δύσκολος αντίπαλος και δεν έχει κάποιος παρά να παρατηρήσει πως επί σειρά δεκαετιών ο άνθρωπος καταφέρεται κατά διάφορων στόχων (μύγες, κουνούπια, δάκος, τούτα, κλπ), αλλά δεν έχει καταφέρει να τους ελέγξει.
Υπενθυμίζουμε επίσης ότι υπεύθυνη Υπηρεσία για τη διαχείριση και προστασία του φοινικοδάσους είναι η Δ/νση Δασών.
