Από αυτό πεθαίνουν τα αρνιά της Κρήτης - Τι έδειξαν οι εξετάσεις
Στις 24 Νοεμβρίου 2015 ο κ. Νικηφόρος Χαιρέτης, πρόεδρος του Γαλακτοκομικού Συνεταιρισμού Ανωγείων απευθύνθηκε στο Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής της Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τη συνδρομή μας στη διερεύνηση του προβλήματος ιδιαίτερα αυξημένης θνησιμότητας αρνιών σε εκτροφές της ορεινής Κρήτης (περιοχή Μυλοποτάμου Ανωγείων), μετά από εισήγηση του κτηνιάτρου Ηρακλείου κ. Γιώργου Παρασύρη. Το πρόβλημα υπήρξε ιδιαίτερα σοβαρό (ενδημικό), όπως αυτό είχε αναδειχθεί τόσο στον τοπικό τύπο της Κρήτης, όσο και με επερωτήσεις των κκ. Μανώλη Κεφαλογιάννη (Ευρωβουλή) και Σπύρου Δανέλλη (Βουλή των Ελλήνων).
Έτσι, στις 27 Νοεμβρίου 2015 εκ μέρους του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής, ο κτηνίατρος Δούκας Δημήτριος (MSc, PhD, συμβασιούχος διδάσκων και επιστημονικός συνεργάτης) επισκέφτηκε στα Ανώγεια 3 εκτροφές με περιστατικά νεογνικής θνησιμότητας αρνιών. Πραγματοποίησε πλήρεις νεκροψίες σε 7 αρνιά και συνέλεξε αντιπροσωπευτικά δείγματα από τα όργανα για ιστοπαθολογικές εξετάσεις. Επιπρόσθετα, συνέλεξε δείγματα αίματος, ζωοτροφών, βλάστησης και εδάφους για την αποστολή τους σε συνεργαζόμενα Εργαστήρια (για πιθανή πραγματοποίηση εξειδικευμένων εξετάσεων). Από το ιστορικό καταγράφηκαν τα εξής:
Κατά την περίοδο Οκτωβρίου - Νοεμβρίου 2015 παρατηρήθηκε αυξημένη θνησιμότητα των νεογέννητων αρνιών σε εκτροφές των Ανωγείων (περιοχή Μυλοποτάμου). Το πρόβλημα αφορά σε μη μετακινούμενα κοπάδια προβάτων που εκτρέφονται όλη τη διάρκεια του έτους στους ορεινούς βοσκότοπους της περιοχής. Πρόκειται για ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό θανάτων σε νεογέννητα αρνιά ηλικίας 1-2 ημερών και όχι σε αποβολές. Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός ολοκληρώνονται φυσιολογικά και η παραγωγή πρωτογάλακτος και γάλακτος από τις προβατίνες είναι κανονική. Από τα νεογέννητα αρνιά ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό (σε ορισμένες εκτροφές έως 50%), εμφανίζεται με γενικευμένη αδυναμία (χαρακτηριστικά μειωμένη κινητικότητα και αδυναμία θηλασμού πρωτογάλακτος), παρόλο που τα αρνιά έχουν γεννηθεί με το φυσιολογικό βάρος και δεν εμφανίζουν μακροσκοπικά αντιληπτές διαμαρτίες διάπλασης. Τα αρνιά πεθαίνουν κυρίως την 1η.
Κάποιοι κτηνοτρόφοι ανέφεραν ότι, μεμονωμένα αρνιά (κυρίως από αυτά που γεννήθηκαν στην αρχή της περιόδου τοκετών σε κάθε εκτροφή, τα λεγόμενα «πρώιμα»), γεννιούνταν νεκρά και λιποβαρή εμφανίζοντας χαρακτηριστικά πολύ αδρό (αγανό) τρίχωμα. Επιπλέον, ανέφεραν περιπτώσεις δίδυμης κύησης όπου ολοκληρώθηκε φυσιολογικά, το μέρα μετά τη γέννηση (λίγες ώρες έως 2η μέρα). ένα από τα δύο νεογνά ήταν υγιές (θήλασε και αναπτύχθηκε φυσιολογικά), ενώ το άλλο είχε την προαναφερόμενη κλινική εικόνα (δεν θήλασε και πέθανε σε 1-2 ημέρες).
Αντιθέτως, το πρόβλημα δεν αφορά στα εποχικώς μετακινούμενα κοπάδια προβάτων (από τους θερινούς ορεινούς βοσκότοπους στα πεδινά), καθώς και σε κοπάδια της πεδινής Κρήτης. Μάλιστα, το ίδιο πρόβλημα είχε εμφανιστεί σε εκτροφές της ίδιας περιοχής για 1η το Φθινόπωρο του 2003 και για 2η
Από τα νεκροτομικά ευρήματα σε συνδυασμό με τις ιστοπαθολογικές εξετάσεις στα δείγματα που λήφθηκαν προκύπτουν σε πρώτη φάση τα εξής αποτελέσματα:
Μακροσκοπικά ευρήματα: μέτριου βαθμού υποπλασία παρεγκεφαλίδων, μέτρια διόγκωση θυρεοειδών αδένων, πολυεστιακή κατανομή περιοχών ατελεκτασίας στους πνεύμονες, μέτρια ηπατομεγαλία και άλλα ήσσονος σημασίας.
Ιστοπαθολογικά ευρήματα: ο θυρεοειδής αδένας χαρακτηριζόταν από μη φυσιολογικό μέγεθος και σχήμα των θυρεοειδών θυλακίων, ειδικότερα εμφάνιζε έντονη υπερπλασία των επιθηλιακών κυττάρων των θυλακίων, με ομάδες αποφολιδομένων κυλινδρικών κυττάρων σε κοιλότητες με λίγο ή χωρίς κολλοειδές και όπου αυτό υπήρχε τα περισσότερα θυλάκια ήταν κυστικά με αποπλατυσμένο επιθήλιο. Εικόνα συμβατή με βρογχοκήλη.
Με τη χρήση μορφομετρίας στις ιστολογικές τομές της παρεγκεφαλίδας αποκαλύφθηκε μείωση (έως 20%) του πάχους του φλοιού (στιβάδα μοριώδης, κυττάρων Purkinje και κοκκώδης) επιβεβαιώνοντας την αρχική μακροσκοπική εκτίμηση για υποπλασία παρεγκεφαλίδας.
Δευτερεύουσες αλλοιώσεις ήταν η εκφύλιση του ήπατος και ειδικότερα γλυκογονώδης εκφύλιση των ηπατοκυττάρων (χρησιμοποιήθηκε ειδική ιστοχημική χρώση PAS), ενώ σε ορισμένα ζώα οι πνεύμονες εμφάνιζαν πολλαπλές ατελεκτασικές εστίες.
Διάγνωση: αλλοιώσεις συμβατές με ιωδιοπενία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1. Οι υπόλοιπες εξετάσεις είναι σε εκκρεμότητα κυρίως από τα συνεργαζόμενα εργαστήρια.
2. Η ιωδιοπενία μπορεί να είναι πρωτογενής (έλλειψη ιωδίου στην τροφή ή νερό) είτε
δευτερογενής από αντιθυρεοειδικές ή βροχγχοκηλογόνες ουσίες που διαταράσσουν το
μεταβολισμό του ιωδίου και αυτό πρέπει να ελεγχθεί ειδικότερα στην περιοχή.
3. Πρέπει να γίνει σοβαρή προσπάθεια ενημέρωσης των κτηνοτρόφων της περιοχής και για τα
υπόλοιπα διατροφικής αιτιολογίας νοσήματα (Cu, Se, Zn...πενίες) που πιθανά να συνυπάρχουν
(γεγονός που χρήζει περαιτέρω έρευνα), αλλά και γενικότερα για θέματα αιγοπροβατοτροφίας.
4. Η αγωγή να γίνει σε συνεργασία με κλινικό κτηνίατρο.
5. Διάφορες εικασίες και αρκετοί σχολιασμοί που είδαν το φως της δημοσιότητας είναι
αντιεπιστημονικοί
