Κρήτη: "Ταχιά ταχιά ν’ αρχιμηνιά ταχιά ν’ αρχή του χρόνου..."
Μπορεί και να κάλαντα και της Πρωτοχρονιάς να απαγορεύτηκαν, εξαιτίας της πανδημίας, ωστόσο το έθιμο παραμένει ζωντανό. Ευχή όλων του χρόνου, οι γειτονιές να πλημμυρίσουν από παιδικές φωνές και ευχές για μία χαρούμενη μέα χρονιά, στα σπιτικά όλων.
Τα παραδοσιακά πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Κρήτης:
Ταχιά ταχιά ν’ αρχιμηνιά ταχιά ν’ αρχή του χρόνου,
ταχιά (ν)όπου προπάτηξεν ο Κύριος στον κόσμο,
κι εβγήκεν κι εχαιρέτησεν όλους τσοι σευγολάτες,
ο πρώτος που χαιρέτηξεν ήταν ο Άγιος Βασίλης.
– Καλώς τα κάνεις Βασιλειό καλό ζευγάριν έχεις.
– Καλό το λες Αφέντη μου καλό και βλογημένο,
απού το ‘βλόγα η χάρη Σου με το δεξό σου χέρι,
το μαύρο και το μελισσό που ‘ναι στεφανικέρι,
πευκένιο ‘ναι τ’ αλέτρι σου δαφνένιος ο ζυγός σου,
τ’ απανωζεύγια του ζυγού βασιλικού κλωνάρι.
– Πες μου να ζήσεις Βασιλειό πόσα μοζούρια σπέρνεις.
– Σπέρνω σταράκι δώδεκα κριθάρι δεκαπέντε,
ταγή και ρόβη δεκαοχτώ κι από νωρίς στο σταύλο.
Μ’ αλήθεια κάτω στο γιαλό κάτω στο περιγιάλι,
μοζούριν στάρι ήσπειρα με το πλατύ πινάκι,
κι εκειά το νεργιαστήκανε λαγούδια και περδίκια,
στένω πλακάκια για λαγούς βροχάδες για περδίκια,
μούδε λαγούδια έπιασα μούδ’ έρημα περδίκια.
Κι εθέρισα κι αλώνεψα κι ήκαμα χίλια μόδια,
και τ’ αποκοσκινίδια μου χίλια και παντακόσια,
και τ’ άλλα δεν εμέτρησα γιατί ο Χριστός απέρνα.
Κι εκειά που στάθηκε ο Χριστός χρυσό δεντρίν εβγήκε,
κι εκειά που παραπάτησεν ωριά πανώρια βρύση,
και πάν’ οι πέρδικες να πιουν με όλα τα πουλάκια,
με όλα τα πετούμενα και τα περιστεράκια,
παίρνουν νερό στα νύχια ντως και μόσχο στα φτερνά ντως,
και ραίνουν τον αφέντη μας τον Πολυχρονεμένο.
Επά που καλαντίσαμε καλά μας επλερώσαν,
καλά να ‘ναι τα έχει ντων και τα αποδώματά τους,
κι αν έχουν σερνικό παιδί στη σέλα καβαλάρη,
να σιέται να λογίζεται να πέφτει το λογάρι,
να το μαζώνουν οι άρχοντες να ‘χουν χαρά μεγάλη.
Αν η οικογένεια δεν είχε παιδιά οι καλαντιστές έλεγαν:
«Επά παιδί δεν έχουνε ο Θιός να τως ε’ πέψει, κι αν είν’ α σερνικό παιδί στη σέλα καβαλάρης να σειέται να λυγίζεται να πέφτει το λογάρι να το μαζώνει η μάνα ν’ του να’ χει χαρά μεγάλη. Πάλι κι αν είναι θηλυκό μοίρα καλή να κάμει του Ρεζοσπάντη τον υγιό άντρα να τον ε’ πάρει.»
Δείτε το βίντεο του Αντώνη Μαρτσάκη:
