Πεζοπορία στα Αστερούσια Όρη και ανάβαση στον Κόφινα (φωτο)
Στο νότο του νομού Ηρακλείου, στα Αστερούσια ΄Ορη περπάτησαν την πρώτη Κυριακή του Μάη τα μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου. Από την ψηλότερη κορυφή τον Κόφινα, το πιο όμορφο φυσικό μπαλκόνι του νησιού, απόλαυσαν πανοραμικά την εικόνα της Κρήτης τριγυρισμένη από θάλασσα, με τις τρεις ψηλές οροσειρές της, τις καρπερές της πεδιάδες και τα γραφικά χωριά της. Και όπως είπε και ο δικός Νίκος Καζαντζάκης: «Μου έλαχαν κάμποσες χαρές στη ζωή μου, παράπονο δεν έχω, μα ετούτη να δω την Κρήτη αλάκερη πάνω στα κύματα, ήταν από τις πιο μεγάλες».
Μεταξύ άλλων τα μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου περιγράφουν τα εξής:
Με υπέροχο ανοιξιάτικο καιρό, ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί της Κυριακής και διασχίσαμε κάθετα τον νομό του Ηρακλείου, περνώντας μέσα από τον κάμπο της Μεσσαράς, της εύφορης πεδιάδας που (όπως φανερώνει και το όνομα της) βρίσκεται ‘μέσα στα όρη’ και είναι κατάφυτη με λιόδεντρα και αμπέλια. Μετά από σχεδόν 2ωρη οδήγηση ανηφορίσαμε στο δρόμο με τις απότομες στροφές που ξετυλίγεται στις πλαγιές της νοτιότερης oροσειράς της Ευρώπης, τα Αστερούσια Όρη. Η στενόμακρη οροσειρά διατρέχει ολόκληρο το νότιο τμήμα του νομού, από τον Πύργο και το Χάρακα ανατολικά μέχρι τα Μάταλα δυτικά και δημιουργεί ένα φυσικό τείχος ανάμεσα στην ακτή και την πεδιάδα. Πήρε το όνομα της από τον τοπικό βασιλιά Αστερίωνα, που παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Ευρώπη με εντολή του εραστή της Δία. Με τραχύ ανάγλυφο και άγονο έδαφος είναι από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές, το γυμνό από βλάστηση ορεινό τοπίο όμως είναι μοναδικό, με πολλά φαράγγια, χαράδρες, σπηλιές και άγριες βουνοπλαγιές. Τόπος λατρείας από τους νεολιθικούς χρόνους, τα χρόνια του χριστιανισμού ονομάστηκε το «Άγιο Όρος της Κρήτης», καθώς στις δυσπρόσιτες πλαγιές της κατέφυγαν πολλοί ερημίτες και ασκητές.
Η πεζοπορία μας ξεκίνησε από τα Κάτω Καπετανιανά, ένα μοναδικά γραφικό οικισμό φωλιασμένο στις πλαγιές της οροσειράς, κάτω από την επιβλητική κορυφή του Κόφινα, που κοιτά αγέρωχα την Αφρική και το Λιβυκό πέλαγος. Ποτέ η αγριάδα δεν έκρυψε μέσα της τόση ποίηση και ποτέ η πνοή της χαμένης Κρήτης αλλοτινών καιρών δεν ήταν τόσο ζωντανή. Τα αναπαλαιωμένα πέτρινα σπίτια με τα δαιδαλώδη στενά σοκάκια και τις λουλουδιασμένες αυλίτσες κρεμασμένες στο χείλος του γκρεμού, μοιάζουν έτοιμα να ενωθούν με το καυτό νότιο πέλαγος. Ο οικισμός που τις προηγούμενες δεκαετίες είχε εγκαταλειφτεί και ερημωθεί, μέσα από τις προσπάθειες δημιουργικών ανθρώπων με όραμα, διαγράφει νέα πορεία τα τελευταία χρόνια. Σήμερα θεωρείται κορυφαίος προορισμός με ξενώνες υψηλής αισθητικής (και τιμές συχνά απλησίαστες για εμάς τους κοινούς θνητούς) και προσελκύει ανθρώπους που αναζητούν ποιότητα και διαφορετικότητα στις αποδράσεις τους!
Τριγυρίζουμε για λίγο στα σοκάκια και θαυμάζουμε τα ανακαινισμένα σπίτια και τις παλιές εκκλησιές που έχουν διατηρήσει όλα τα στοιχεία της παραδοσιακής κρητικής αρχιτεκτονικής. Μπροστά μας δεσπόζει επιβλητική η κορυφή του Κόφινα, που μοιάζει απότομη και απροσπέλαστη. Ακολουθούμε το στενό κατσικομονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή, με τον ζεστό καιρό να κάνει πιο δύσκολη την ανηφορική μας πορεία. Στην αρχή χορταριασμένο και στη συνέχεια πετρώδες, το μονοπάτι ξετυλίγεται φιδογυριστά στις άδεντρες πλαγιές με την ελάχιστη βλάστηση από αρωματικούς θάμνους. Στενά φαράγγια, αλλόκοτοι βραχώδεις σχηματισμοί, πολύχρωμα αγριολούλουδα (που κατάφεραν ηρωικά να επιβιώσουν από την υπερβόσκηση), κυρίως όμως η σκουρογάλανη θάλασσα του Νότου, κάνουν την πορεία μας συναρπαστική.
Καλύπτουμε υψομετρική διαφορά μεγαλύτερη από 400μ και φτάνουμε λαχανιασμένοι στο κατάλευκο ξωκλήσι της Παναγιάς της Κοφινιώτισσας, κτισμένο στη ρίζα της κορυφής. Από πάνω μας η ψηλότερη κορυφή της οροσειράς ο Κόφινας (1231 μ), προκαλεί δέος με το αλλόκοτο σχήμα του. Σύμπλεγμα από τεράστιους λευκόγκριζους πανύψηλους βράχους, ο Κόφινας μοιάζει κοφίνι βαλμένο ανάποδα, όπως μαρτυρά εξάλλου και το όνομα του. Η δύσκολη ανάβαση μέχρι την κορυφή διευκολύνεται από τα πέτρινα σκαλοπάτια που έχουν λαξευτεί πάνω στην πέτρα, με ξύλινα προστατευτικά σφηνωμένα στην άκρη των απότομων βράχων.
Σκαρφαλώνουμε μέχρι την κορυφή και έκθαμβοι αντικρίζουμε μια πλατιά κορφή, στρωμένη με βράχια, με λιγοστά σκουροπράσινα κυπαρίσσια φυτρωμένα ανάμεσα τους. Βρισκόμαστε στο πιο εντυπωσιακό ‘θεωρείο’, από όπου μπορούμε να δούμε πανοραμικά σε ακτίνα 360◦ σχεδόν ολόκληρη την Κρήτη τριγυρισμένη από το Κρητικό και το Λιβυκό Πέλαγος. Ανατολικά τα Λασιθιώτικα βουνά, με τις ψηλότερες κορφές τους να ξεχωρίζουν σκουρόχρωμες στον ανέφελο ουρανό. Μετράμε μια-μια τις κορφές: τα όρη της Θρυπτής, η Ψαρή Μαδάρα, ο Αφέντης Χριστός, το Σπαθί, ο μικρός Αφέντης και η Σελένα φαίνονται απίστευτα κοντά μας. Στο νότο η απεραντοσύνη του Λυβικού, και κάτω χαμηλά τα νότια παράλια, με τη δαντελωτή ακτογραμμή και τις μαγευτικές παραλίες. Κάθε ακρωτήρι και ο πιο βαθύς κόλπος είναι ορατός από ψηλά. Η ματιά μας απλώνεται από τις Τρεις Εκκλησιές μέχρι τον Λέντα και τους Καλούς Λιμένες, το φαράγγι της Τρυπητής και τη μονή Κουδουμά με την εξωτική παραλία. Βαθιά μέσα στο πέλαγος ξεχωρίζει η μακρινή Γαύδος και τα νησάκια Παξιμάδια. Στο βορά δεσπόζει η οροσειρά του Ψηλορείτη, με χιονισμένες τις ψηλότερες κορφές ενώ χαμηλότερα βλέπουμε τον Στρούμπουλα, το χαμηλό Ψηλορείτη και το αστεροσκοπείο. Στο βάθος μόλις διακρίνεται το Κρητικό Πέλαγος χαμένο μέσα στην αχλή και χαμηλά απλώνεται νωχελικά ο καταπράσινος κάμπος της Μεσσαράς με τα πλούσια κεφαλοχώρια του: Τυμπάκι, Μοίρες ΄Αγιοι Δέκα, Βαγιωνιά, Ασήμι και άλλα μικρότερα χωριά που ξεχωρίζουν κατάλευκα. Στην κορυφή βρίσκεται κτισμένη η απέριττη ροδόχρωμη εκκλησία του Τίμιου Σταυρού, που αντικατέστησε τους αρχαίους τόπους λατρείας. Οι Μινωίτες διατηρούσαν για αιώνες ιερό κορυφής, αναφέρεται μάλιστα ότι τον Ιανουάριο ο ήλιος φαίνεται να ανατέλλει ακριβώς πάνω από την κορυφή του Κόφινα, όταν κάποιος στέκεται στη μεγάλη αυλή του Ανακτόρου της Φαιστού. ΄Ιχνη της αρχαίας θρησκείας διατηρούνται και αναβιώνουν στη σύγχρονη χριστιανική λατρεία με το έθιμο της δεντρολατρείας. Κάθε χρόνο οι πιστοί μαζεύουν τα μικροσκοπικά «μήλα του Κόφινα» που μοιάζουν με ρεβίθια. Ο καρπός από τις ‘μηλίτσες’ παραμένει στο νερό όλη νύχτα και την ημέρα του Σταυρού ευλογούνται από τον ιερέα και μοιράζονται στους πιστούς καθώς θεωρείται ότι έχουν θεραπευτικές ιδιότητες!
Κάνουμε ένα μεγάλο διάλειμμα για ξεκούραση, κυρίως όμως για να απολαύσουμε την ανεμπόδιστη θέα και όλοι συμφωνούμε σε δύο πράγματα: ότι αυτό είναι το ωραιότερο ‘μπαλκόνι’ που έχει επισκεφτεί η ομάδα και ότι η Κρήτη με τη μεγάλη βιοποικιλότητα της είναι από μόνη της ολόκληρη …ήπειρος.
Πλημμυρισμένοι όμορφες εικόνες κατεβαίνουμε με προσοχή τα πέτρινα ‘σκαλοπάτια’ και κατευθυνόμαστε προς την αφετηρία από κατηφορικό χωματόδρομο. Το δροσερό ανοιξιάτικο αεράκι κάνει τη μεσημεριανή ζέστη ανεκτή και μετά από περπάτημα μιας περίπου ώρας φτάνουμε στη περιοχή Λουσούδι. Εδώ, σε μια από τις πιο αφιλόξενες περιοχές της Κρήτης, ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα από τον μοναχό Φιλάγρη (από τους σημαντικότερους μελετητές του Αριστοτέλη) το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, σε μια περίοδο που η επίσημη εκκλησία είχε εξαπολύσει διωγμό ενάντια στους αρχαίους κλασικούς στοχαστές. Συνεχίζουμε κατηφορικά και σύντομα αντικρίζουμε από μακριά τα Καπετανιανά, χωμένα μέσα στο πράσινο. Μετά από ατελείωτες στροφές φτάνουμε επιτέλους στην αφετηρία και ολοκληρώνουμε τη διαδρομή μας μετά από 5,5 ώρες πορείας έχοντας διανύσει περίπου 13χλμ. Δεν μπορούμε όμως να αντισταθούμε στον πειρασμό να περιπλανηθούμε και πάλι στον υπέροχο αυτό οικισμό με την απίστευτη θέα και με τα στενοσόκακα πλημμυρισμένα με ζωηρόχρωμα ανοιξιάτικα λουλούδια.
Ολοκληρώνουμε την εκδρομή μας σε παραδοσιακή ταβέρνα της περιοχής, όπου η φροντίδα και γενναιοδωρία των ντόπιων μας θύμισε εποχές που οι επαγγελματίες δεν είχαν αλλοτριωθεί από τον τουρισμό… Ο Γιώργος, συνοδοιπόρος και αρχηγός σε αυτή μας την πεζοπορία, μας διάβασε και ένα δημοσιευμένο χιουμοριστικό κείμενο, που περιγράφει γλαφυρά κωμικά στιγμιότυπα της συμβίωσης στη δεκαετία του 60 των απομονωμένων κατοίκων των Καπετανιανών με τους χίπηδες που κατέφυγαν στο χωριό τους όταν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα Μάταλα. Γελάσαμε, ξεδιψάσαμε με παγωμένη μπύρα και ανανεώσαμε το κυριακάτικο ραντεβού με πεζοπορία στην περιοχή ‘Τσούλη Μνήμα’ στο οροπέδιο Λασιθίου. Φωτογραφίες και video στο blog (pezopories.blogspot.gr) και στη σελίδα του Συλλόγου στο facebook.
