Συμβουλές για να μην πέσετε θύμα απάτης - Πως δρουν οι επιτήδειοι

Με αφορμή περιστατικά εξαπάτησης από επιτήδειους που προσεγγίζουν κυρίως άτομα τρίτης ηλικίας και με διάφορα προσχήματα και τεχνάσματα εισέρχονται στις οικίες τους η Γενική Περιφερειακή Αστυνομική Διεύθυνση  Κρήτης συμβουλεύει τους πολίτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.

Γενικότερα η ΕΛ.ΑΣ συμβουλεύει τα εξής:

Να μην πείθεστε εύκολα από άτομα, τα οποία σας “πλησιάζουν” ως γνωστοί συγγενικών - φιλικών προσώπων.
Μην ανοίγετε την πόρτα σας σε άγνωστα άτομα.
Να είστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί σε άγνωστα άτομα που επιχειρούν με διάφορα προσχήματα και τεχνάσματα να εισέλθουν στην οικία σας.

Εφόσον άγνωστο άτομο εισέλθει στην οικία σας με οποιαδήποτε πρόφαση (π.χ. διεξαγωγή έρευνας, πώληση κάποιου προϊόντος, ανάγκη να πραγματοποιήσουν μια κλήση κ.λπ.), να μην επιτρέπετε να μεταβαίνει σε άλλους χώρους του σπιτιού σας, πέραν αυτών που χρειάζεται και ποτέ να μην χάνετε την οπτική επαφή μαζί του.

Στην περίπτωση αυτή, να προσέχετε τα προσωπικά σας αντικείμενα, προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο αφαίρεσής τους με τη μέθοδο της απασχόλησης.
Να είστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όταν άγνωστοι προσπαθήσουν να σας πείσουν για την καταβολή χρηματικού ποσού, με το πρόσχημα επείγουσας ανάγκης συγγενικού - φιλικού προσώπου (π.χ. νοσηλεία σε νοσοκομείο) ή με το πρόσχημα πρόκλησης ατυχήματος από συγγενικό σας πρόσωπο, το οποίο είχε ως συνέπεια το θανάσιμο ή βαρύτατο τραυματισμό ανήλικου συνήθως παιδιού. Το ίδιο μπορεί να προσπαθήσουν και τηλεφωνικά.

Για τους ίδιους λόγους να μην ενδίδετε σε προτροπές για συνάντηση (ραντεβού κ.λπ.).
Σε περιπτώσεις που άγνωστοι επικαλούνται έκτακτη ανάγκη γνωστού -συγγενικού σας προσώπου, να επιδιώκετε πάντα οι ίδιοι να επικοινωνείτε τηλεφωνικά με το γνωστό-συγγενικό σας πρόσωπο, προς επιβεβαίωση των όσων επικαλούνται.
Εάν οι δράστες έλθουν σε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί σας, επιδιώξτε εάν είναι δυνατόν την επικοινωνία με το οικείο σας πρόσωπο με άλλη τηλεφωνική συσκευή για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο η «γραμμή» να είναι ακόμη ανοιχτή από τους δράστες, οι οποίοι δεν τερμάτισαν την προηγούμενη κλήση.
Η επικοινωνία να γίνεται άμεσα, με δικό σας τηλέφωνο και κατόπιν δικής σας πρωτοβουλίας και να μην δέχεστε να μιλάτε με άτομο, το οποίο κάλεσαν οι άγνωστοι ή σας έδωσαν οι δράστες να μιλήσετε.
Σε κάθε περίπτωση, να δηλώνετε ότι δεν πρόκειται να παραδώσετε χρήματα, εάν δεν εμφανιστούν οι γνωστοί-συγγενείς σας.

Να μην δέχεστε σε καμία περίπτωση άγνωστα άτομα να σας οδηγήσουν σε Πιστωτικό Κατάστημα ή ΑΤΜ για ανάληψη χρηματικού ποσού.

Να μην πείθεσθε εύκολα σε ευκαιριακές αγορές προϊόντων που σας προτείνουν άγνωστα άτομα, ιδιαίτερα δε δίχως να δείτε πρώτα τα προϊόντα αυτά.

Να μην πείθεστε από άγνωστους, οι οποίοι εμφανίζονται ως υπάλληλοι Δημόσιας Υπηρεσίας ή άλλου φορέα για την επιδιόρθωση κάποιου τεχνικού προβλήματος, εάν δεν τους έχετε εσείς προηγουμένως καλέσει.

Να μην πείθεστε όταν άγνωστοι σας ζητούν να καταβάλλετε χρήματα για οφειλές γνωστών ή συγγενικών προσώπων σε δημόσιες υπηρεσίες ή σε καταστήματα-εταιρείες για αγορά αγαθών-προσφορά υπηρεσιών ή για επιστροφή φόρου από ασφαλιστικά ταμεία ή για να αποφευχθεί η φυλάκιση οικείου σας προσώπου, λόγω εμπλοκής του σε θανατηφόρο ή σοβαρό τροχαίο ατύχημα.
Επισημαίνεται ότι από νοσοκομεία ή από δημόσιες υπηρεσίες δεν χρησιμοποιείται η πρακτική υπάλληλοί τους να μεταβαίνουν σε οικίες ή σε δημόσιους χώρους και να ζητούν από πολίτες την καταβολή χρημάτων για υπηρεσίες που παρέχουν.
Επισημαίνεται επίσης ότι στα τροχαία ατυχήματα ακολουθούνται πάντα από τις αστυνομικές Αρχές οι νόμιμες και προβλεπόμενες ενέργειες, υπό την καθοδήγηση των κατά τόπους Εισαγγελικών Αρχών και σε καμία περίπτωση δεν υφίστανται παρέκκλιση από αυτές, με την καταβολή χρηματικών ποσών.
Εφόσον είναι επιθυμητό, να αιτηθείτε από την εταιρεία της τηλεφωνικής σας σύνδεσης να ρυθμίσει τον αριθμό τηλεφώνου σας (σταθερό και κινητό) ως απόρρητο, ώστε να μην είναι διαθέσιμος σε τηλεφωνικούς καταλόγους.

Να έχετε πάντα διαθέσιμους τους τηλεφωνικούς αριθμούς, με τους οποίους πρέπει να επικοινωνήσετε σε περίπτωση ανάγκης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, Νοσοκομεία, στενοί συγγενείς κ.α.).

Προσπαθήστε να συγκρατήσετε τα χαρακτηριστικά των δραστών, καθώς και τα οχήματα με τα οποία κινούνται (αριθμό κυκλοφορίας, μάρκα οχήματος, χρώμα κ.λπ.), για να βοηθήσετε το έργο των διωκτικών αρχών.

Να ενημερώνετε πάντα τις αστυνομικές Αρχές, ακόμη και σε περίπτωση απόπειρας απάτης σε βάρος σας.

Να ενημερώνετε τα οικεία σας πρόσωπα (του στενού και ευρύτερου συγγενικού, φιλικού και κοινωνικού περιβάλλοντος) και ιδιαιτέρως τα ηλικιωμένα άτομα σχετικά με το περιεχόμενο του παρόντος και να τους συμβουλεύετε σχετικά, προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο θυματοποίησης τους.

Οι δράστες χρησιμοποιούν συνήθως την εξής μεθοδολογία:
Απάτη με το πρόσχημα της πρόκλησης τροχαίου ατυχήματος
Οι δράστες, έχοντας προφανώς αντλήσει πληροφορίες για την οικογενειακή κατάσταση των υποψήφιων θυμάτων, πραγματοποιούν αιφνιδιαστικές τηλεφωνικές κλήσεις σε αυτούς, προσποιούμενοι άλλοτε νοσοκομειακούς γιατρούς και άλλοτε δικηγόρους ή αστυνομικούς, υποστηρίζοντας ψευδώς ότι στενό συγγενικό τους πρόσωπο (συνήθως τέκνο τους) έχει προκαλέσει με υπαιτιότητά του τροχαίο ατύχημα, με συνέπεια τον θανάσιμο ή βαρύτατο τραυματισμό συνήθως ανήλικου παιδιού.

Επιπλέον ισχυρίζονται ότι για να αποφευχθεί η φυλάκιση του συγγενικού τους προσώπου και να απεμπλακεί από τις επικείμενες ποινικές συνέπειες, απαιτείται η καταβολή σημαντικών χρηματικών ποσών, το ύψος των οποίων διαφοροποιείται σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με τη δεκτικότητα και την ευπιστία των θυμάτων.

Για να γίνουν πιο πειστικοί, άλλοι συνεργάτες τους παρεμβάλλονται στην τηλεφωνική επικοινωνία και προσποιούνται το συγγενικό τους πρόσωπο, εκλιπαρώντας για βοήθεια και ασκώντας αφόρητη ψυχολογική πίεση στα θύματα.

Στη συνέχεια και εφόσον τα θύματα έχουν πεισθεί, είτε εμφανίζονται στην οικία τους για την παραλαβή των χρημάτων, είτε δίνουν ραντεβού σε προκαθορισμένο από τους δράστες τόπο και χρόνο, πλησίον της οικίας.

Επισημαίνεται ότι στα τροχαία ατυχήματα ακολουθούνται πάντα από τις αστυνομικές Αρχές οι νόμιμες και προβλεπόμενες ενέργειες, υπό την καθοδήγηση των κατά τόπους Εισαγγελικών Αρχών και σε καμία περίπτωση δεν υφίστανται παρέκκλιση από αυτές, με την καταβολή χρηματικών ποσών.
Απάτη με τη μέθοδο προσέγγισης εκ μέρους συγγενικού προσώπου (κυρίως σε βάρος ηλικιωμένων ατόμων)

Οι δράστες επιλέγουν κυρίως ηλικιωμένους ανθρώπους, για τους οποίους πληροφορούνται με οποιανδήποτε τρόπο τα στοιχεία ταυτότητας τόσο των ιδίων, όσο και προσφιλών συγγενικών τους προσώπων, συνήθως των παιδιών ή των εγγονιών τους.

Τους προσεγγίζουν «δήθεν» ως απεσταλμένοι των συγγενών τους και με το πρόσχημα άμεσης και επείγουσας ανάγκης χρημάτων, επιδιώκουν να τους αποσπάσουν μεγάλα χρηματικά ποσά. Η προσέγγιση συνήθως γίνεται κατά την έξοδο ή λίγο πριν την είσοδο στην κατοικία τους, έξω από Τράπεζες ή εμπορικά καταστήματα κ.λπ.

Οι τεχνικές, που χρησιμοποιούν οι δράστες για να πείσουν τους ηλικιωμένους να τους δώσουν τα χρήματα για λογαριασμό των οικείων τους, είναι ο αιφνιδιασμός και η παρουσίαση μιας αληθοφανούς οικονομικής ανάγκης που πρέπει να ικανοποιηθεί χωρίς αναβολή. Με τον τρόπο αυτό, αλλά και με την αναφορά σε συγγενικά πρόσωπα με ιδιαίτερη οικειότητα, επιδιώκουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη και να μην αφήσουν περιθώρια δεύτερης σκέψης. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι δράστες για να ισχυροποιήσουν τα επιχειρήματά τους, προσποιούνται πως τηλεφωνούν στα οικεία πρόσωπα για να επιβεβαιώσουν την οικονομική ανάγκη, πλην όμως οι ηλικιωμένοι μέσα στην αναστάτωση τους δεν αντιλαμβάνονται ότι συνομιλούν με συνεργούς των δραστών και όχι με τους συγγενείς τους.
Οι λόγοι που επικαλούνται οι δράστες για να αποσπάσουν χρήματα είναι συνήθως η εξόφληση ενός χρέους, η πληρωμή ασφαλιστηρίων συμβολαίων, η αγορά ηλεκτρικών συσκευών, ανταλλακτικών αυτοκινήτων κ.λπ., για λογαριασμό «δήθεν» συγγενικών προσώπων.

Τα χρηματικά ποσά, που ζητούν οι δράστες κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες έως αρκετές χιλιάδες Ευρώ, ποσά τα οποία μεταβάλλονται και προσαρμόζονται ανάλογα με τη δεκτικότητα και ευπιστία των ηλικιωμένων. Ενδεικτικά αναφέρεται πως στο παρελθόν δράστες έχουν μεταφέρει με αυτοκίνητο ηλικιωμένους ακόμα και σε Τράπεζες, προκειμένου να αναλάβουν μεγάλα χρηματικά ποσά και να τους τα παραδώσουν. 

Απάτη με τη μέθοδο νοσηλείας συγγενικού προσώπου.
Οι δράστες επιλέγουν συνήθως ηλικιωμένους και πληροφορούνται με οποιανδήποτε τρόπο τα στοιχεία ταυτότητας τόσο των ιδίων, όσο και προσφιλών συγγενικών τους προσώπων, συνήθως των παιδιών τους.

Ακολούθως, επικοινωνούν τηλεφωνικώς μαζί τους κυρίως τις νυχτερινές ώρες (συνήθως μετά τα μεσάνυχτα) και εκμεταλλευόμενοι την αναστάτωση που προκαλείται, τους αναγγέλλουν ότι ένας στενός συγγενής τους (π.χ. γιος, κόρη, γαμπρός ή νύφη) εισήχθη εσπευσμένα σε κάποιο νοσοκομείο, λόγω τροχαίου ατυχήματος ή κάποιου άλλου εκτάκτου λόγου και απαιτούν χρήματα για να γίνει άμεσα κάποια ιατρική πράξη, συνήθως χειρουργική επέμβαση.
Οι δράστες ζητούν από τους ηλικιωμένους να μεταβούν αμέσως σε συγκεκριμένο σημείο (που νωρίτερα οι ίδιοι έχουν επιλέξει ως κατάλληλο, συνήθως κοντά στο σπίτι τους), όπου τους «αναμένει» άνθρωπος του νοσοκομείου π.χ. ένας νοσηλευτής ή υπάλληλος του ΕΚΑΒ, για να παραλάβει τα χρήματα και να τα παραδώσει το ταχύτερο δυνατό στους γιατρούς.
Οι ηλικιωμένοι χρησιμοποιούν συνήθως την ίδια τηλεφωνική συσκευή στην οποία δέχθηκαν την κλήση για να καλέσουν στο κινητό τηλέφωνο το συγγενικό τους πρόσωπο, που «δήθεν» νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση. Όμως, μέσα στη σύγχυση τους δεν αντιλαμβάνονται ότι η «γραμμή» είναι ακόμη ανοιχτή με τους δράστες, οι οποίοι δεν τερμάτισαν την προηγούμενη κλήση. Οι δράστες προσποιούνται ότι απαντούν στην κλήση των θυμάτων και «επιβεβαιώνουν» την άσχημη είδηση, παριστάνοντας για παράδειγμα κάποιον τραυματιοφορέα που κρατάει το κινητό του νοσηλευόμενου. 
Απάτη με τη μέθοδο πώλησης κατασχεμένων από την Τράπεζα ακινήτων ή οχημάτων σε συμφέρουσα τιμή

Οι δράστες εμφανίζονται συνήθως ως δικηγόροι Τραπεζών, οι οποίες προτίθενται να προχωρήσουν σε πλειστηριασμό κατασχεμένων ακινήτων και αυτοκινήτων. Με τη χρήση πλαστών εγγράφων και συνήθως με το πρόσχημα ότι οι ίδιοι ελέγχουν τη διενέργεια των πλειστηριασμών, πείθουν ότι μπορούν να μεσολαβήσουν στην κατακύρωση του πλειστηριαζόμενου αντικειμένου σε πολύ χαμηλή τιμή και αποσπούν έτσι μεγάλα χρηματικά ποσά.

Έχει παρατηρηθεί ότι μέλη αυτών των εγκληματικών ομάδων για να γίνονται περισσότερο πιστευτοί μισθώνουν πολυτελή διαμερίσματα και ακριβά αυτοκίνητα, προκειμένου να τα παρουσιάζουν ως προοριζόμενα για εκποίηση από τις Τράπεζες.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι δράστες «αλιεύουν» υποψήφιους συναλλασσόμενους, ακόμα και μέσα από τον κύκλο γνωριμιών άλλων ατόμων που έχουν εξαπατήσει, πριν αυτά αντιληφθούν την απάτη.

Απάτη με τη μέθοδο της απασχόλησης σε ΑΤΜ (συνήθως σε βάρος ηλικιωμένων ατόμων)
Οι δράστες προσεγγίζουν ένα άτομο τη στιγμή που πραγματοποιεί συναλλαγή σε ΑΤΜ και χωρίς να γίνουν αντιληπτοί υποκλέπτουν οπτικά το «ΡΙΝ» κατά την πληκτρολόγησή του, ενώ στη συνέχεια περιμένουν να ολοκληρωθεί η συναλλαγή.

Τη στιγμή της εξόδου της κάρτας από το ΑΤΜ ένας από τους δράστες ρίχνει στα πόδια του συναλλασσόμενου ένα χαρτονόμισμα και τον προτρέπει να το πάρει με το πρόσχημα ότι του έπεσε από τη τσέπη.

Οι δράστες εκμεταλλεύονται το χρονικό διάστημα που ο συναλλασσόμενος απασχολείται με το πεσμένο χαρτονόμισμα και αφαιρούν την κάρτα του από το στόμιο εξόδου του ΑΤΜ, τοποθετώντας στη θέση της μία άλλη.

Μετά την αποχώρηση του συναλλασσόμενου, που δεν έχει αντιληφθεί τη αλλαγή της κάρτας, οι δράστες αφαιρούν το υπόλοιπο του λογαριασμού.

Σε κάθε περίπτωση οι πολίτες καλούνται να ενημερώσουν τις Αρχές, ακόμα και σε περιπτώσεις απόπειρας ή ύποπτης συμπεριφοράς ατόμων, για την έγκαιρη καταπολέμηση του φαινομένου και σύλληψη των δραστών.