Τεκμηριωμένες αντιρρήσεις για το έργο του Καστελίου - Παρέμβαση στην ΕΤΕπ
Τεκμηριωμένη παρέμβαση κατά του έργου του νέου αεροδρομίου Καστελίου πραγματοποίησαν φορείς και συλλογικότητες της Κρήτης με επείγουσα επιστολή τους προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία κατατέθηκε στις 20 Οκτωβρίου. Οι φορείς σε μια μακροσκελή επιστολή 17 σελίδων παρουσιάζουν τις επισφάλειες του συγκεκριμένου έργου και τάσσονται υπέρ της αναβάθμισης του υπάρχοντος αεροδρομίου στην Ν. Αλικαρνασσό.
Συγκεκριμένα, η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση, Προβολή και Αειφόρο Ανάπτυξη της Πεδιάδος, μαζί με πολυάριθμους φορείς και συλλογικότητες της Κρήτης, συνεχίζει και εντείνει τον αγώνα της κατά της κατασκευής νέου αεροδρομίου στο Καστέλι, και προαναγγέλλει νέες δυναμικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο των ενεργειών της, η Πρωτοβουλία απέστειλε στις 20 Οκτωβρίου 2016, επείγουσα επιστολή της προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Ε.Τ.Επ), στην οποία διατυπώνει την πλήρη αντίθεση της στην κατασκευή νέου αεροδρομίου στο Καστέλι, σημειώνει τις σοβαρές επισφάλειες που ενέχει, τους κινδύνους που εγκυμονεί η κατασκευή του και ενημερώνει για τις αναμενόμενες σοβαρές οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Απευθύνεται προς την Ε.Τ.Επ, εξαιτίας της εκκρεμότητας, και της γνωστής μέχρι σήμερα αρνητικής στάσης του πιστωτικού ιδρύματος να ανταποκριθεί στα επανειλημμένα αιτήματα των κυβερνήσεων, τουλάχιστον από το 2009 έως σήμερα, για την χρηματοδότηση, μέσω δανείων, του έργου.
Όπως επισημαίνεται στην επιστολή την άστοχη, από τη «σύλληψη» της, επιλογή αναδεικνύουν και στην πράξη: η πολύχρονη στασιμότητα της εξέλιξης των διαδικασιών, οι μειώσεις του φυσικού αντικειμένου, η προσπάθεια του κράτους να τεκμηριώσει και να θεσμοθετήσει εκ των υστέρων πλαίσια και όρους που να εξυπηρετούν προειλημμένες αποφάσεις, οι συνεχείς παλινωδίες, οι αλλαγές, τα «φτιασιδώματα», οι «ωραιοποιήσεις» της σύμβασης, αλλά και η έως σήμερα απροθυμία των πιστωτικών ιδρυμάτων να χρηματοδοτήσουν το έργο.
Οι επισφάλειες και τα προβλήματα του έργου:
Στο πλαίσιο τις επιστολής παρατίθενται οι σημαντικές αδυναμίες του εγχειρήματος, αλλά και μια σειρά στοιχείων και πραγματικών δεδομένων τα οποία καταδεικνύουν ότι, η κατασκευή νέου αεροδρομίου στην Κρήτη και η εγκατάσταση του στην πεδιάδα του Καστελίου, ως απάντηση στα προβλήματα του σημερινού αεροδρομίου Ηρακλείου “Νίκος Καζαντζάκης”, αποτελεί παράδειγμα κακού προγραμματισμού και σχεδιασμού. Συγκεκριμένα:
• Είναι ένα μη βιώσιμο οικονομικά και περιβαλλοντικά έργο. Απέχει από κάθε λογική αειφόρου ανάπτυξης, και λογική χρήσης των διαθέσιμων φυσικών πόρων, και αναμένεται να προκαλέσει, εν τέλει, πολύ μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που, υποτίθεται, καλείται να αντιμετωπίσει.
• Η πρόταση για την κατασκευή νέου αεροδρομίου στο Καστέλι, έχει υποτυπώδη τεκμηρίωση και στερείται επιστημονικής βάσης. Κατά παράδοξο, αλλά και αντιεπιστημονικό, τρόπο προηγήθηκε η αναγγελία, η απόφαση και η διακήρυξη των μελετών του έργου, με τις οποίες επιχειρείται εκ των υστέρων να δικαιολογηθεί ένα έργο, για το οποίο έχει παρθεί ήδη η απόφαση να γίνει!
• Εναλλακτικές επιλογές - λύσεις του προβλήματος έχουν εξεταστεί ανεπαρκώς και επιγραμματικά, με συνέπεια το αποτέλεσμα να είναι συνώνυμο της οικονομικής και περιβαλλοντικής σπατάλης, με σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις.
• Αποφασίστηκε ένα έργο, και μάλιστα τέτοιου μεγέθους, χωρίς να έχει ελεγχθεί και τεκμηριωθεί το πρωταρχικό και πρωτεύον, δηλαδή η σκοπιμότητα και βιωσιμότητα του!
• Είναι ασύμμετρα μεγάλου μεγέθους οι δαπάνες κατασκευής του, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και οι επιπτώσεις στην οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία από τη λειτουργία του, σε σχέση με τα αναμενόμενα οφέλη. Η κατασκευή του νέου αεροδρομίου συνεπάγεται πολύ μεγαλύτερο κόστος από τη ζήτηση που καλείται να αντιμετωπίσει.. Εκτιμάται ότι το συνολικό κόστος κατασκευής, θα υπερβεί το διπλάσιο της σημερινής άκρως επισφαλούς προ-εκτίμησης των 850 εκατομμυρίων ευρώ. Το αεροδρόμιο στο Καστέλλι με τα σημερινά του χαρακτηριστικά κρίνεται ανεπαρκές, καθώς θα επαρκεί για την εξυπηρέτηση 5,5 εκατομμυρίων επιβατών, όταν η κίνηση του σημερινού αεροδρομίου Ηρακλείου υπερβαίνει ήδη τα 6 εκατομμύρια. Το κόστος μελλοντικών επεκτάσεων θεωρείται δεδομένο, προκειμένου στην τελική του μορφή να ανταποκριθεί στις ανάγκες που καλείται να καλύψει. Εάν μάλιστα σε αυτό συνυπολογιστεί και η κατασκευή του απαραίτητου οδικού δικτύου σύνδεσης, και άλλων βασικών έργων υποστήριξης, το τελικό κόστος εκτιμούμε ότι θα τριπλασιαστεί σε σχέση με τον σημερινό προϋπολογισμό του.
• Για το εν λόγω έργο δεν έχουν δημοσιευτεί, επομένως συμπεραίνουμε ότι δεν υπάρχουν, Τεχνικές Μελέτες, ακόμη και σε προκαταρτικό στάδιο, με αεροναυτικά, αεροναυτιλιακά, μετεωρολογικά στοιχεία, τρόπους αντιμετώπισης φυσικών εμποδίων της περιοχής, προϋποθέσεις δηλαδή που είναι βασικές για την προσέγγιση σε ασφαλή βαθμό του προϋπολογισμό του έργου. Ως συνέπεια είναι οι υψηλοί κίνδυνοι αλλά και απρόβλεπτα τα κόστη.
• Στα σημαντικά ελλείμματα καταγράφεται και η παράληψη της Μελέτης Εναέριας Αεροπορικής Κυκλοφορίας (air control) και Μελέτη Επικινδυνότητας (risk assessment), η οποία επιβάλλεται εξαιτίας της αναγκαστικής ταυτόχρονης λειτουργίας του με το όμορο Στρατιωτικό Αεροδρόμιο.
• Την αβεβαιότητα της προόδου κατασκευής του έργου αυξάνει και η μεγάλη πιθανότητα εντοπισμού αρχαιολογικών ευρημάτων. Την υπόθεση αυτή ενισχύει το πλήθος των αρχαιολογικών ευρημάτων, όλων των περιόδων της περιοχής αλλά και τα έως σήμερα αποτελέσματα της Επιφανειακής Αρχαιολογικής Έρευνας Πεδιάδας, της διεπιστημονικής ομάδας του αρχαιολόγου Ν. Παναγιωτάκη, και τις 2000 αρχαιολογικές θέσεις, που έχουν στο πλαίσιο αυτής, ανακαλυφθεί και επισημανθεί.
• Η επισφάλεια της κατασκευής του νέου αεροδρομίου στο Καστέλλι αντικατοπτρίζεται και στις αδυναμίες της σχετικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.). Σχετικά έχουν κατατεθεί, από μεγάλο αριθμό κατοίκων, συλλογικοτήτων και τον πρώην Δήμο Καστελλίου (νυν Δήμο Μινώα Πεδιάδος) τρεις βάσιμες δικαστικές προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της ΚΥΑ με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου. Πρόκειται για ένα αποσπασματικό έργο, δεν αποτελεί συνιστώσα ενός συνολικού σχεδίου για την χώρα, την Κρήτη και το Ηράκλειο, που αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο τοπίο, στο περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους, την τοπική οικονομία, και να επιβαρύνει το έλλειμμα ανάπτυξης της ενδοχώρας του νησιού.
Η σημερινή εικόνα του χώρου όπου θα κατασκευαστεί το νέο αεροδρόμιο Καστελίου |
Ενδεικτικά για το μέγεθος της επέμβασης και για το εύρος αρνητικών συνεπειών αναφέρεται ότι: Στη φάση της κατασκευής του υπολογίζεται να εκριζωθούν 200.000 τουλάχιστον παραγωγικά ελαιόδεντρα, αμπελώνες και λοιπές καλλιέργειες. Επίσης προβλέπονται τεράστια χωματουργικά για την «ταπείνωση προς άρση εμποδίων» βουνών και λόφων συνολικού όγκου 10,7 εκατομμυρίων κυβικών που θα αλλάξουν σημαντικά την το ανάγλυφο, και θα καταστρέψουν ανεπιστρεπτί το μοναδικό τοπίο της περιοχής. Κατά τη λειτουργία του αναμένεται, μεταξύ άλλων, και εξαιτίας της αέριας διασποράς των ρύπων (οξείδια βαρέων μετάλλων κλπ.) η σημαντικότατη αχρήστευση και η υποβάθμιση της γόνιμης γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας και του μεγάλου πλούσιου υδροφόρου τμήματος της ενδοχώρας του Ηρακλείου. Το γεγονός αυτό ενισχύει η γεωμορφολογία της περιοχής, καθώς πρόκειται για κλειστή λεκάνη- πεδιάδα, που περιστοιχίζεται από βουνά σε απόσταση 15χλμ. από τη θάλασσα αλλά και οι επικρατούσες κλιματικές συνθήκες.
• Δεν έχει αξιολογηθεί το σημαντικό κοινωνικό, οικονομικό κόστος. Εξαιτίας της αλλαγής χρήσεων γης και κυρίως από την υποβάθμιση της ποιότητας και της αξίας των παραγόμενων γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων μεγάλης έκτασης της ενδοχώρας, αναμένεται η απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας και σημαντικού εισοδήματος από τον πρωτογενή τομέα, που αποτελεί τη βάση της οικονομίας της περιοχής, Οι απώλειες αυτές δεν είναι δυνατό να καλυφθούν από τις προβλεπόμενες, χαμηλόμισθες ως επί το πλείστον, θέσεις εργασίας στο νέο αεροδρόμιο. Χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι της ενδοχώρας αναμένεται να μετατραπούν σε άνεργους ή κακοπληρωμένους εργάτες.
• Δεν έχουν προβλεφθεί μέτρα και τρόποι αντιμετώπισης των αναμενόμενων πληθυσμιακών μετακινήσεων (μετατόπιση και μετανάστευση) εξαιτίας της μείωσης των πόρων και της σημαντικής υποβάθμισης των συνθηκών διαβίωσης, των οικισμών και ουσιαστικά μέτρα προστασίας, θεραπείας και αντιμετώπισης των προβλημάτων αλλά και αποκατάστασης των ζημιών που αναμένεται να προκληθούν στο δομημένο περιβάλλον, με προτεραιότητα στις κατοικίες των οικισμών, οι οποίοι, σύμφωνα με το Σχέδιο Γενικής Διάταξης (master plan) θα εφάπτονται ή θα βρίσκονται σε αποστάσεις, μερικών δεκάδων μέτρων από το νέο αεροδρόμιο.
• Η μέχρι σήμερα ενημέρωση των κατοίκων από την πολιτεία είναι υποτυπώδης και έχει προσχηματικό χαρακτήρα, χωρίς περιθώρια να απαντηθούν ή να καταγραφούν με καμία διαδικασία οι ενστάσεις και οι αντιρρήσεις που εκφράστηκαν από πολυάριθμους φορείς και πολίτες. Κυριολεκτικά οι κάτοικοι μαθαίνουν μέχρι σήμερα, το τι τους επιφυλάσσεται, από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, από φήμες και ανακοινώσεις αποφάσεων.
Εκτός από τους πολυάριθμους κατοίκους της περιοχής εγκατάστασης αλλά και της Κρήτης, πλήθος φορέων και συλλογικοτήτων, αντιτίθενται έντονα στην κατασκευή του, και συνηγορούν στην άποψη να εγκαταλειφτεί οριστικά η «λύση» αυτή, ζητώντας ταυτόχρονα να ξεκινήσει αμέσως το έργο της αναβάθμισης και επέκτασης του σημερινού αεροδρομίου “Ν. Καζαντζάκης”. Μάλιστα έχει καταγραφεί και το παράδοξο, το νέο αεροδρόμιο να παρουσιάζεται ως το έργο που θα συμβάλλει τα μέγιστα στην τουριστική αναβάθμιση του νησιού, όταν κορυφαίοι εκπρόσωποι των επιχειρηματιών του τουρισμού και των αερομεταφορών αμφισβητούν δημοσίως την χρησιμότητα και την αποδοτικότητα του, υποστηρίζοντας ότι το σχεδιαζόμενο αεροδρόμιο στο Καστέλλι θα λειτουργήσει εις βάρος του τουρισμού και των αερομεταφορών, θεωρώντας ως ενδεδειγμένη λύση την αναβάθμιση του υπάρχοντος αεροδρομίου Ηρακλείου.
Είναι πλέον φανερό και στον μη ειδικό, ότι πρόκειται για ένα έργο τερατωδών διαστάσεων, εκτός κλίμακας του τόπου με επακόλουθα τις σοβαρότατες αρνητικές και σε μεγάλο βαθμό μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο τοπίο, στο ανάγλυφο, τη χλωρίδα και την πανίδα, το έδαφος, τα νερά, τον αέρα, αλλά και για το δομημένο περιβάλλον, την αγροτική παραγωγή, την υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά.
Η λύση του "Νίκος Καζαντζάκης":
Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση, Προβολή και Αειφόρο Ανάπτυξη της Πεδιάδος συντάσσεται και υποστηρίζει τις τεκμηριωμένες θέσεις ειδικών, φορέων και συλλογικοτήτων που υποστηρίζουν ότι η ενδεδειγμένη λύση στο πρόβλημα του αεροδρομίου Ηρακλείου είναι το έργο της Επέκτασης και Αναβάθμισης του υφιστάμενου Κρατικού Αερολιμένα Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης». Τη λύση αυτή προκρίνει η γνώση των πραγματικών δεδομένων και κάθε σοβαρή προσέγγιση του ζητήματος, με σύνεση και μέτρο.
Αποτελεί το έργο, που αντιμετωπίζει πλήρως και με ασφάλεια τα προβλήματα του σημερινού αεροδρομίου Ηρακλείου, με το μικρότερο οικονομικό κόστος, χωρίς περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κοινωνικές συνέπειες. Το σημαντικότερο είναι ότι με την κατασκευή του απαλλάσσεται η Νέα Αλικαρνασσός και το Ηράκλειο, από τα προβλήματα που προκαλούνται σήμερα από τη λειτουργία του.
Όπως είναι γνωστό, οι μελέτες για την εκτέλεση του έργου αυτού, σε αντίθεση με το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι, βρίσκονται σε προωθημένο στάδιο, και περιλαμβάνουν: την λειτουργική αναβάθμιση και επέκταση του κτιρίου του αεροσταθμού, την αναδιαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου προς την πόλη και προς την πίστα, με πολλαπλασιασμό των χώρων στάθμευσης των αεροσκαφών, την κατασκευή νέου διαδρόμου, και την Κατασκευή Εμπορικού/ Εκθεσιακού/ Κοινωνικού Κέντρου στους χώρους των πρώην στρατοπέδων. Σήμερα μάλιστα, με την δυνατότητα της επέκταση των χώρων του αεροδρομίου στις γειτονικές εκτάσεις, της πολεμικής αεροπορίας, (εμβαδού 800 στρεμμάτων) που διατίθεται, ύστερα από την μετεγκατάσταση της μονάδας, το Ηράκλειο θα έχει στη διάθεση του το σημαντικότερο αεροδρόμιο της ανατολικής Μεσογείου.
Πρόκειται για έργο του οποίου έχει τεκμηριωθεί η οικονομική ανταποδοτικότητα. Η πλεονεκτική του θέση σε απόσταση 5,0 km ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και σε επαφή του με τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης, συνεπάγεται μόνο οφέλη για τους επιβάτες, τους εργαζόμενους, τις συνεργαζόμενες με το αεροδρόμιο εταιρείες και ως εκ τούτου την οικονομία της Κρήτης, αλλά και ευνοεί τη συλλειτουργία του με τα λιμάνια και τα άλλα αεροδρόμια του νησιού.
Στην οικονομική κρίση και την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο που περνά η χώρα μας, είναι κοινός τόπος πλέον ότι οι επενδύσεις μπορούν να είναι πραγματικά αναπτυξιακές, αποδοτικές, και χρήσιμες όταν, με κριτήρια οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά, είναι βιώσιμες. Όταν αφορούν έργα που, δεν σπαταλούν αλόγιστα οικονομικούς, περιβαλλοντικούς πόρους, αλλά διατηρούν υψηλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα. Τότε μπορούν με ασφάλεια, να συμβάλλουν τα μέγιστα στην τοπική και την εθνική οικονομία και είναι η καλύτερη εγγύηση για μακροχρόνια, βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση, Προβολή και Αειφόρο Ανάπτυξη της Πεδιάδος ζητεί να σταματήσει ο αδιέξοδος φαύλος κύκλος του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι και να προωθηθούν άμεσα οι διαδικασίες για την εκτέλεση του έργου της Αναβάθμισης και Επέκτασης του υφιστάμενου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης».
