Η Κρητική διατροφή ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο - Ξεκίνησαν τα γυρίσματα ντοκιμαντέρ

Ξεκίνησαν τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ της Ελένης Βλάσση για την Κρητική διατροφή και τα οφέλη της που θα προβληθεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού και την Κίνα.
Στο πλαίσιο αυτό και κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου στον παραδοσιακό οικισμό "Μοναστηράκι"της Παχειάς Άμμου η σκηνοθέτης, καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας και πρόεδρος της Ακαδημίας Ελληνοκινέζικου και Μεσογειακού Κινηματογράφου, Ελένη Βλάσση μίλησε για την Κρητική Διατροφή από τη μινωική εποχή μέχρι σήμερα και  ποια φαγητά έχουν διατηρηθεί έως τις μέρες μας.

Χαρακτηριστικά ανέφερε: «Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών φαίνεται, πως οι αρχαίοι μινωίτες κατανάλωναν, πριν από 4000 χρόνια τα ίδια σχεδόν προϊόντα, που καταναλώνει ο σημερινός Κρητικός. Τροφές, όπως είναι τα σαλιγκάρια, τα φασόλια, τα ρεβύθια, οι φακές, η φάβα, το σιτάρι, το κριθάρι, η βρώμη, η σίκαλη, οι πεταλίδες, τα κοχύλια, το σκουμπρί, η σαρδέλα, τα χταπόδια, οι σουπιές, τα θαλασσινά σαλιγκάρια.
 

Έτρωγαν επίσης αρκετό κρέας από ζώα, που εξέτρεφαν ή κυνηγούσαν, όπως είναι το κατσίκι, ο λαγός, ο χοίρος,τα αγριοκούνελα, τα άγρια πουλερικά. Τα πιο γνωστά φρούτα ήταν τα αχλάδια, τα σταφύλια, τα σύκα, και από ξηρούς καρπούς, τα αμύγδαλα. Από τις υγρές τροφές, το πιο σημαντικό είναι το ελαιόλαδο, που ήταν η βάση της κρητικής διατροφής από την 5η χιλιετία π.Χ. μέχρι σήμερα. Το κρασί επίσης, ήταν γνωστό εδώ και 7000 χρόνια στην Κρήτη, καθώς διαπιστώθηκε ότι τοσυντηρούσαν, αναμιγνύοντας το με ρετσίνι πεύκου. Φαίνεται, ότι έφτιαχναν και μπύρα. Και βέβαια,στη μινωική εποχή, όπως και σήμερα,από το γάλα των γαλακτοφόρων ζώωνέφτιαχναν ένα είδος λευκού τυριού.

Στο καθημερινό τραπέζι των Κρητικών, ήταν τα πολύτιμα χόρτα, όπως το ραδίκι, το σταμναγκάθι, η μαρουλίδα, ο ζοχός, οι ασκολύμπροι. Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες, η παραδοσιακή Κρητική διατροφή, αποτελεί διαχρονικά ασπίδα για τον ανθρώπινο οργανισμό στην πρόληψη των ασθενειών, ιδιαίτερα στον τομέα των καρδιαγγειακών παθήσεων και των αιφνίδιων θανάτων .
Σήμερα, η διεθνής επιστημονική κοινότητα κάνει λόγο για την ποιοτική  Κρητική κουζίνα, αλλά και για το θαύμα της Κρητικής διατροφής, για άριστη υγεία και μακροζωία.

Σε αυτήν την πολιτιστική κληρονομιά αξίζει να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας ειδικά εμείς οι Κρητικοί και να την ακολουθήσουμε. Σ’ αυτήν εξάλλου την πολιτιστική κληρονομιά βρίσκεται η αληθινή Κρήτη με ορεινούς οικισμούς, έθιμα, ανθρώπους, παραδόσεις, ενδοχώρα, πολύβουη ακτογραμμή, εκεί όπου σφυρηλατήθηκε η γνήσια Κρητική ιδιοσυγκρασία και ο πολιτισμός του νησιού».
Από την άλλη η κα. Βλάσση επισήμανε, ότι στην πλειονότητα τους οι νέοι δεν ακολουθούν την Κρητική διατροφή πλέον, αλλά επηρεασμένοι από τις διαφημίσεις και από το νέο τρόπο ζωής καταναλώνουν φαγητά του δυτικού κόσμου, για αυτό από την παιδική ηλικία είναι παχύσαρκα.
Οι δημοσιογράφοι έκαναν πολλές ερωτήσεις, για το πως αυτό το ντοκιμαντέρ θα καλύψει όλα τα θέματα που έχουν να κάνουν με την διατροφή και εστιάστηκαν στην διάκριση ανάμεσα στην Κρητική και Μεσογειακή Διατροφή και πως θα το αναδείξει.
 

Η κα. Βλάσση απάντησε: «Η ιστορία της Κρητικής διατροφής και κουζίνας, που δημιουργήθηκε σ’ ένα  συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, το νησί της Κρήτης, έχει συνέχεια από τα βάθη του χρόνου, ξεκινώντας από τη μινωική εποχή έως τις μέρες μας. Η Κρητική διατροφή δημιουργήθηκε από τη γνώση και την εμπειρία που μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά με διάφορες παρασκευές, που από επιστημονικές έρευνες απεδείχθη, ότι έχουν υψηλό γαστρονομικό ενδιαφέρον και πλούσια οφέλη υγείας.Αντίθετα, θεωρώ  εφεύρημα τη Μεσογειακή διατροφή, η οποία στην ουσία δεν υπάρχει , καθώς οι χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο θάλασσα είναι 22 και κάθε μια έχει τη δική της ιδιαίτερη κουζίνα, που δεν έχει καμία σχέση με άλλης χώρας, ούτε με την Κρητική διατροφή. Ένα απλό παράδειγμα που αποδεικνύει τη σύγχυση περί Μεσογειακής Κουζίνας είναι το γεγονός, ότι κάθε Μεσογειακή χώρα, βρίσκεται σε άλλη ήπειρο με διαφορετικές διατροφικές συνήθεις που δεν έχουν ομοιογένεια.
 

Άρα για ποια μεσογειακή κουζίνα από όλες μιλάμε; Το γεγονός ότι π.χ. η Νότια Γαλλία, είναι ευρωπαϊκή χώρα, το βόρειο Μαρόκο που βρίσκεται στην Αφρική, ο μεσογειακός Λίβανος, στην Ασία, η Ιταλία είναι Μεσογειακή, Ευρωπαϊκή χώρα, η Τουρκία είναι Μεσογειακή - ασιατική χώρα, η Ελλάδα είναι Μεσογειακή – Ευρωπαϊκή χώρα, η Αλγερία είναι Αφρικάνική – Μεσογειακή χώρα κλπ, για ποια μεσογειακή διατροφή λοιπόν να μιλήσουμε. Σε αυτό το μωσαϊκό των Μεσογειακών χωρών, ποιας χώρας η διατροφή είναι καλή για την υγεία και την ευζωία, όπως οι επιστήμονες, έχουν πιστοποιήσει για την Κρητική Κουζίνα; Και για ποια φαγητά μιλάμε; Π.χ. Τα παραδοσιακά φαγητά του Μαρόκου και της Αλγερίας είναι το tazin και το κους κους, ένα παραδοσιακό της Νότιας Γαλλίας είναι η ψαρόσουπα μπουγιαμπέσαμε αγιολί , ενώ της Ιταλίας είναι τα μακαρόνια, του Λιβάνου είναι το χούμους, της Ελλάδας είναι ο μουσακάς κλπ. Άρα για ποια μεσογειακή διατροφή μιλάμε, όταν αυτές οι τροφές είναι εντελώς διαφορετικές σε κάθε χώρα της Μεσογείου και δεν έχουν κανένα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ τους.
 

Είναι εντελώς θεωρητικό να μιλάμε για μεσογειακή διατροφή, διότι σε αυτές τις 22 Χώρες, δεν υπάρχει καμία διατροφική συνέχεια της μιας χώρας με την άλλη και καμία έρευνα δε μπορεί να αποδείξει, ποια από τα εκατοντάδες φαγητά της διατροφικής αλυσίδας που έχει η κάθε Χώρα της Μεσογείου, αποτελεί το εισιτήριο στη μακροζωία και στην ευζωία.
Εν κατακλείδι, ίσως κάποιοι προσπάθησαν να μιμηθούν την πολιτιστική κληρονομιά της Κρητικής κουζίνας και το θαύμα της Κρητικής διατροφής, χαρτογραφώντας στα ίδια πλαίσια τη Μεσογειακή ως συνώνυμο παρακλάδι της. Είναι τεράστιο λάθος αυτή η σύγχυση, καθώς κάθε χώρα έχει το δικό της διατροφικό σύστημα, που είναι συγκεκριμένο, παραδοσιακό και μεμονωμένο».

Σε μια άλλη σημαντική ερώτηση σχετικά με το αν έχουν ξεκινήσει τα γυρίσματα, η κα. Βλάσση απάντησε: « Για μερικές σκηνές, τα γυρίσματα έχουν γίνει, καθώς έπρεπε να προλάβουμε, να καταγράψουμε κάποια προϊόντα που είναι εποχιακά όπως π.χ. είναι ο κρόκος. Επομένως πραγματοποιήσαμε ήδη το γύρισμα, που αναπαριστά την τοιχογραφία με τις κροκοσυλλέκτριες, οι οποίες μαζεύουν τον κρόκο στα βουνά της Κρήτης, που είναι γεμάτα με αυτό το βότανο - καρύκευμα.

Επίσης, έχει καταγραφεί το γύρισμα που αφορά το Μινωίτη ψαρά, ο οποίος σύμφωνα με την τοιχογραφία της Σαντορίνης, κρατάει στα χέρια του το ψάρι « Κυνηγός η Λαμπούκα ». Αυτό το ψάρι περνάει εποχιακά Σεπτέμβριο με Οκτώβριο, σε κοπάδια από την Ιεράπετρα.
Για τη σύγχρονη Κρητική διατροφή, έχουν ληφθεί τα πλάνα, για τα τυροπιτάκια, τα χορτοπιτάκια, το καζάνεμα της ρακής, για την παρασκευή του ντάκου, των ξεροτήγανων, των καλτσουνιών, της μουσταλευριάς και αναμένονται τα υπόλοιπα.
 
Και τελείωσε με τη φράση, «Αν κάποιος μου μιλούσε για Γαλλική διατροφή, για Ιταλική διατροφή ή για Αλγερική κουζίνα και είχε μελετήσει τα οφέλη τους στην υγεία, θα μπορούσα να το καταλάβω. Όμως αυτή η γενική ορολογία ενός τεράστιου γεωγραφικού χώρου, που βρέχεται από τη Μεσόγειο θάλασσα δεν έχει καμία πραγματικότητα στις επιστημονικά αναγνωρισμένες μελέτες που έγιναν στον Κρητικό πληθυσμό και σύγκριναν την υγεία του σε σχέση με άλλους Ευρωπαϊκούς, δηλαδή στη συνταγή της μακροζωίας, που είναι η Κρητική διατροφή».

Η Jerolyn E. Morisson, ανθρωπολόγος-κεραμίστρια, αρχαιολόγος και ιδρύτρια του Minoan Tastes, μίλησε για τη μελέτη και ερμηνεία της μινωικής κουζίνας και της μαγειρικής. Αναφέρθηκε στις ανασκαφές που έχουν γίνει από τις οποίες προσπαθούν να συμπεράνουν με τι ασχολούνταν οι  μινωίτες. Έχουν βρει αγγεία που φαίνεται, ότι κυνηγούσαν, ψάρευαν, έφτιαχναν λάδι και κρασί. Μίλησε για τα 3 είδη αγγείων που χρησιμοποιούσαν, δηλαδή τη τρίποδη πήλινη χύτρα για τα βραστά, το ρηχό αγγείο που ήταν για τα ψητά και το τρίτο είδος αγγείου που χρησιμοποιούσαν για τις πίττες.
Όσον αφορά τα τρόφιμα, δε γνωρίζουμε αν έχουν την ίδια γεύση, όμως η βασική τροφή παραμένει η ίδια, όπως επισήμανε και η κα. Βλάσση. Ανέφερε, ότι δεν γνωρίζουμε τις συνταγές των φαγητών, αλλά ξέρουμε ότι οι φακές είναι φακές, ο λαγός είναι λαγός και η γεύση δεν αλλάζει, επειδή όλα αυτά προέρχονται από την ίδια φύση. Η κα. Morisson επισήμανε, ότι χρησιμοποιεί αυτά τα τρόφιμα και αυτά τα βότανα, έτσι όπως έχουν απεικονιστεί από τις τοιχογραφίες και τα αγγεία μέχρι τώρα.  Τέτοια είναι ο κόλιανδρος, ο κρόκος, τα ψάρια, τα δημητριακά κλπ.
 

Ο οικονομολόγος και λαογράφος Λεωνίδας Κουδουμογιαννάκης, μίλησε για τις θρησκευτικές γιορτές και γαστρονομική παράδοση. Τόνισε ότι: “Οι παραδοσιακές γιορτές ταυτίζονται τις περισσότερες φορές με τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές των τοπικών αγίων, με τις μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις και τα δρώμενα να παίζουν κυρίαρχο λόγο». Ανέλυσε πως τα εδέσματα των γιορτών ήταν ενταγμένα στην λογική των συμβολισμών και αναφέρθηκε για τις περιόδους νηστείας στον κύκλο του χρόνου, τονίζοντας πως «όλες σχεδόν οι μυστηριακές λατρείες του αρχαίου κόσμου επέβαλαν νηστείες, κυρίως αποχή από ζωϊκές τροφές για ένα διάστημα».

Αναφέρθηκε επίσης στις ψαροφαγίες που αποτελούν χαρακτηριστικές διατροφικές συνήθειες την περίοδο των νηστειών, τις τροφοαπαγορεύσεις, σε έθιμα στον κύκλο του χρόνου και τις διατροφικές συνήθειες στην Κρήτη, στην παρασκευή του προζυμιού με τον τελετουργικό χαρακτήρα που είχε, στα ζυμωτά και τους άρτους.

Παράλληλα έκανε ειδική αναφορά  σε διατροφικές συνήθειες μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Κρήτης στα πανηγύρια, τις συνήθειες και τα τραπεζώματα στα μοναστήρια,  στα ποιμενικά και τυροκομικά έθιμα που υπάρχουν σε περιοχές της Κρήτης με παράδοση στην κτηνοτροφία. Καταλήγοντας τόνισε ότι: “Ta λαϊκά έθιμα της Κρήτης, όπως και στον Ελλαδικό, Μεσογειακό και Βαλκανικό χώρο βρίσκονται σε υποχώρηση τις τελευταίες δεκαετίες ή υφίστανται μεγάλες μεταβολές λόγω των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών. Το ευχάριστο είναι ότι δημιουργούνται νέα πατώντας πάνω στα χνάρια των παλιών”.