Όρθια τα φουγάρα της βιομηχανικής ανάπτυξης των Χανίων

Αποτελούν μέρος της βιομηχανικής ανάπτυξης των Χανίων και της Κρήτης από την περίοδο της κρητικής πολιτείας μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 και σήμερα στέκονται όρθια για να μας θυμίζουν την ιστορία του πρώτου εργοστασίου επεξεργασίας λαδιού και σαπουνιού στην Κρήτη.

Ο λόγος για τα δύο επιβλητικά φουγάρα του πρώην εργοστασίου της ΑΒΕΑ στα Χανιά που μετά από προσπάθειες ετών κηρύχτηκαν τον Απρίλιο για να διασωθούν οριστικά, ως νεώτερα διατηρητέα μνημεία με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Μυρσίνης Ζορμπά .

Είχε προηγηθεί η θετική γνωμοδότηση των Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) και του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, έπειτα από κοινή συνεδρίαση των δύο οργάνων.

Τα φουγάρα που διασώθηκαν αποτελούν μέρος του εργοστασίου της ΑΒΕΑ στην περιοχή της Νέας Χώρας .
 

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος της ΑΒΕΑ Μιχάλης Μαρακάκης, «οι δύο καμινάδες αποτελούν ένα ζωντανό μνημείο για την πόλη .
Ως στόχο είχαμε θέσει εξ αρχής τη διατήρησή τους, έχοντας εκπονήσει και τη σχετική μελέτη.

Είναι ευχάριστο ότι το μήνυμα το έλαβε το υπουργείο Πολιτισμού και αποφάσισε ότι το μνημείο πρέπει να μείνει ζωντανό.
Εδώ είναι η βιομηχανική μας ιστορία .Ένας χώρος που όλοι οι Χανιώτες θυμούνται από τα χρόνια που λειτουργούσε το εργοστάσιο της ΑΒΕΑ».

Όπως αναφέρει το ιστορικό της ΑΒΕΑ, την εταιρεία είχε ιδρύσει ο Γάλλος χημικός Ιούλιος Δέης το 1894 .
Τότε, για την εξυπηρέτηση των λειτουργιών του εργοστασίου, μιας και αποτελούσε τη μεγαλύτερη βιομηχανία της πόλης, γίνεται το πρώτο ρήγμα στα τείχη στην περιοχή της πύλης του San Salvatore το έτος 1899 και απελευθερώνεται ο χώρος.
 

Η πρώτη άδεια οικοδόμησης δόθηκε από το «Γενικόν Διοικητικόν Συμβούλιον Κρήτης».

Το 1917 η εταιρεία περνά στα χέρια επιχειρηματιών από τα Χανιά και αλλάζει καταστατικό που υπογράφεται από την προσωρινή κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη στις 16 Ιανουαρίου 1917.

Tο 1935 το εργοστάσιο ανακατασκευάζεται και λειτουργεί μέχρι τον πόλεμο. Οι αλλεπάλληλοι βομβαρδισμοί κατέστρεψαν μεγάλο κομμάτι των υποδομών του. Οι ζημιές αποκαταστάθηκαν μεταπολεμικά και η λειτουργία του συνεχίστηκε

Στις αρχές της δεκαετίας του '50 η εταιρεία παίρνει τη μορφή συνεταιριστικής επιχείρησης για να μετεγκατασταθεί το εργοστάσιο σταδιακά από το 1994.
 

Μεγάλο μέρος του εργοστασίου κατεδαφίζεται για να διασωθούν ένα μικρό κτήριο και τα ιστορικά φουγάρα.
Οι διαδικασίες για την κήρυξη των φουγάρων σε νεώτερο διατηρητέο μνημείο ξεκίνησαν το 2016 με ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της πόλης .

Για την ιστορία του εργοστασίου σύντομα θα εκδοθεί αναμνηστικό βιβλίο η συγγραφή του οποίου βρίσκεται στην τελική ευθεία.