Γονικές παροχές ακινήτων και χρημάτων χωρίς φόρο

Αφορολόγητες μεταβιβάσεις ακίνητων ή ακόμα και χρηματικών ποσών για τον σκοπό αυτό μπορούν να κάνουν οι γονείς προς τα παιδιά τους, εκμεταλλευόμενοι τα παράθυρα της νομοθεσίας. Με μερικές προσεκτικές κινήσεις μπορείτε να πληρώσετε είτε μηδενικό είτε πολύ μικρό φόρο για τις γονικές παροχές και να βοηθήσετε έτσι τα παδιά σας να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι.

Πρόσφατα ενεργοποιήθηκε η νέα διάταξη νόμου που προβλέπει μηδενικό φόρο (μέχρι ενός ποσού) για χρηματικές δωρεές από γονείς προς τα παιδιά τους για αγορά πρώτης κατοικίας.

Συγκεκριμένα, για χρηματικές δωρεές που αφορούν ποσά έως 150.000 ευρώ δεν θα επιβάλλεται φόρος, ενώ για μεγαλύτερα ποσά η φορολόγηση θα γίνεται με κλιμακωτούς συντελεστές από 1% έως 10%.

Μέχρι τώρα οι χρηματικές δωρεές από γονείς προς παιδιά φορολογούνται με χαράτσι 10% και μάλιστα από το πρώτο ευρώ. Δηλαδή σε μια τέτοια δωρεά 150.000 ευρώ έως τώρα ο αυτοτελής φόρος που αναλογούσε ήταν 15.000 ευρώ, ενώ με το νέο καθεστώς θα είναι μηδέν. Και στο επόμενο κλιμάκιο όμως, για δωρεές χρηματικών ποσών έως 300.000 ευρώ, ο φόρος είναι συγκριτικά ελάχιστος. Από τις 30.000 ευρώ πέφτει στα 1.500, καθώς για το τμήμα της δωρεάς από 150.000 έως 300.000 ευρώ επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 1%.

Ειδικότερα, για τον υπολογισμό του φόρου χρηματικών δωρεών και γονικών παροχών, που συνιστώνται από τους γονείς προς τα παιδιά τους για την αγορά πρώτης κατοικίας, εφαρμόζεται η κλίμακα του Κώδικα φορολογίας κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών, που προβλέπει αφορολόγητο όριο 150.000 ευρώ.

Για χρηματικά ποσά άνω των 150.000 και έως 300.000 ευρώ επιβάλλεται φόρος 1%, για ποσά πάνω από 150.000 και έως 600.000 ευρώ εφαρμόζεται φορολογικός συντελεστής 5%, ενώ για το τμήμα των χρημάτων που υπερβαίνει τα 600.000 ευρώ επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 10%. Προϋπόθεση για την ευνοϊκή μεταχείριση των δωρεών και γονικών παροχών είναι να προκύπτει ότι η δωρεά ή γονική παροχή γίνεται για την απόκτηση ακινήτου για το οποίο τα παιδιά έτυχαν της απαλλαγής πρώτης κατοικίας.

Σημειώνεται ότι η κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης με συντελεστή 10% αφορά μόνο τις γονικές παροχές για την απόκτηση πρώτης κατοικίας από τα παιδιά και όχι για την απόκτηση άλλων περιουσιακών στοιχείων, π.χ. αγορά αυτοκινήτου. Επίσης, διατηρείται το τεκμήριο απόκτησης του ποσού που δίνεται ως παροχή του γονιού προς το παιδί και θα πρέπει να δικαιολογείται από τα εισοδήματα του γονέα.

Κατά τη μεταβίβαση ακίνητου με «χαριστικό» τρόπο, όπως η γονική παροχή, μπορεί και να επιμεριστεί η κυριότητα (μεταξύ γονέα και τέκνου) ώστε να επιμεριστεί η φορολογική επιβάρυνση.

Οι συμβολαιογράφοι συνήθως συστήνουν στους γονείς να κάνουν γονική παροχή μόνο της ψιλής κυριότητας και όχι της πλήρους κυριότητας. Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο κυριότερος όμως είναι ότι μειώνεται το συνολικό κόστος, καθώς η φορολογητέα αξία περιορίζεται σημαντικά.

Παράλληλα το παιδί που θα πάρει την ψιλή κυριότητα δεν χάνει το δικαίωμα να αγοράσει στο μέλλον πρώτη κατοικία, απολαμβάνοντας τα πλεονεκτήματα που προβλέπει η φορολογική νομοθεσία (υψηλό αφορολόγητο κατά την αγορά, δικαίωμα εκταμίευσης επιδοτούμενου δανείου κ.λπ.).

Επίσης, μετά τον θάνατο του γονιού η ψιλή κυριότητα ενώνεται με την επικαρπία (δηλαδή το περιουσιακό στοιχείο που έχει κρατήσει ο γονιός στην κατοχή του) χωρίς επιπλέον φόρο.

Η αξία της επικαρπίας, όταν ο επικαρπωτής είναι φυσικό πρόσωπο, ορίζεται ως ποσοστό της αξίας της πλήρους κυριότητας ανάλογα με την ηλικία αυτού ως εξής:

■ Στα 8/10, αν ο επικαρπωτής δεν έχει υπερβεί το 20ό έτος της ηλικίας του.
■ Στα 7/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 20ό έτος της ηλικίας του.
■ Στα 6/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 30ό έτος της ηλικίας του.
■ Στα 5/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 40ό έτος της ηλικίας του.
■ Στα 4/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 50ό έτος της ηλικίας του.
■ Στα 3/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 60ό έτος της ηλικίας του.
■ Στα 2/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 70ό έτος της ηλικίας του.
■ Στο 1/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 80ό έτος της ηλικίας του.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, μπορείτε να μεταβιβάσετε με γονική παροχή πρώτη κατοικία στα παιδιά σας χωρίς να πληρώσετε φόρο μέχρι τα ακόλουθα όρια:
■ 200.000 ευρώ, αν το παιδί είναι άγαμο.
■ 250.000 ευρώ, αν το παιδί είναι έγγαμο.
■ 275.000 ευρώ, αν το παιδί έχει και ένα δικό του παιδί.
■ 300.000 ευρώ, αν το παιδί έχει δύο δικά του παιδιά.
■ 330.000 ευρώ, αν το παιδί έχει τρία δικά του παιδιά.

Για να αναγνωριστεί το δικαίωμα φορολογικής απαλλαγής στην πρώτη κατοικία θα πρέπει να ισχύουν τα εξής:

Αυτός ή αυτή που αποκτά την κατοικία με δωρεά ή γονική παροχή, η σύζυγος ή ο σύζυγος και τα ανήλικα τέκνα τους να μην έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας και βρίσκεται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων.

Επίσης, να μην κατέχουν σε δήμο ή σε κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων οικόπεδο οικοδομήσιμο, στο οποίο αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες τους. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι δεν καλύπτονται αν το συνολικό εμβαδόν των κτισμάτων που κατέχει ή μπορεί να ανεγείρει ο δικαιούχος είναι κάτω από 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

Η δήλωση φόρου δωρεάς-γονικής παροχής πρέπει να υποβληθεί πριν από την κατάρτιση του συμβολαίου, το οποίο συντάσσεται με βάση θεωρημένο αντίγραφο της δήλωσης και, προκειμένου για άτυπες δωρεές, μέσα σε έξι μήνες από την παράδοση του αντικειμένου της δωρεάς στον δωρεοδόχο.

Ο φόρος που θα υπολογίσει η Εφορία κατά τη μεταβίβαση του ακινήτου δεν είναι το μοναδικό κόστος που θα κληθούν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι. Ακόμη και στην περίπτωση που η γονική παροχή είναι αφορολόγητη, θα πρέπει να πληρωθούν ο συμβολαιογράφος, το Ταμείο Νομικών κ.λπ.