Στο μικροσκόπιο των δανειστών το ΑΕΠ και η απόδοση των άμεσων φόρων

Στο β’ δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου και ενώ θα έχει προηγηθεί η κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή θα ξεκινήσει η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς για τα οικονομικά μεγέθη της επόμενης χρονιάς. 

Στο προσχέδιο, που θα κατατεθεί πιθανότατα τη Δευτέρα 2 Οκτωβρίου στη Βουλή, δεν αναμένεται να υπάρξει καμία αλλαγή σε σχέση με το μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής πολιτικής που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούνιο. Για την οριστικοποίηση του προϋπολογισμού, όμως, ο οποίος θα πρέπει να ψηφιστεί μέσα στον Δεκέμβριο -πιθανότατα πριν κλείσει οριστικά η 3η αξιολόγηση- θα μεσολαβήσει σκληρή διαπραγμάτευση με τους δανειστές, οι οποίοι ήδη έχουν βάλει στο στόχαστρο συγκεκριμένους κωδικούς.

Αναμένεται να συζητηθεί εκ νέου ο στόχος της ανάπτυξης για το 2018 -από τον οποίο εξαρτώνται πλήθος οικονομικών μεγεθών, μεταξύ των οποίων και τα έσοδα λόγω της σύνδεσης της έμμεσης φορολογίας με την κατανάλωση- το τμήμα των εσόδων του 2017 που θα θεωρηθεί ως «μη επαναλαμβανόμενο» για το 2018, η απόδοση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων αλλά και η επίπτωση που θα έχει στον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς το γεγονός ότι τα φετινά έσοδα έχουν ενισχυθεί πάνω από τις προβλέψεις λόγω των αυξημένων προκαταβολών. Το αν οι δανειστές θα εντοπίσουν δημοσιονομικό κενό το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με νέα μέτρα, αναμένεται να φανεί προς το τέλος Οκτωβρίου και αφού πλέον θα υπάρχει σαφέστερη εικόνα για την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2017. 

Η πρώτη «μάχη» με τους δανειστές θα αφορά την πρόβλεψη για την πορεία του ΑΕΠ. Στο οικονομικό επιτελείο περιμένουν ένα πολύ θετικό 3ο τρίμηνο με το οποίο θα «κλειδώσει» ο φετινός στόχος για ανάπτυξη 1,8% που έχει προβλεφθεί στο μεσοπρόθεσμο. Ελπίζουν μάλιστα ότι θα υπάρξει μια υπέρβαση της τάξης του 0,2% (που σημαίνει ανάπτυξη 2%) ώστε να δικαιολογηθεί και βελτίωση του στόχου για το 2018. Βάσει του μεσοπρόθεσμου, ο πήχης για την επόμενη χρονιά είναι στο 2,4%, ενώ αν το 2017 κλείσει στο +2%, θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις να ανέβει ο πήχης και για το 2018. Βελτίωση της πρόβλεψης για το ΑΕΠ επηρεάζει προς το θετικότερο και τις προβλέψεις για τα έσοδα, ειδικά των έμμεσων φόρων.

Μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων

Η απόδοση των άμεσων φόρων και ειδικά του φόρου εισοδήματος αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» κατά τη διαπραγμάτευση για την ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης. Η κατακόρυφη μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά τη διάρκεια του 2016 κατά περίπου 2 δισ. ευρώ -σε μια χρονιά μάλιστα που η ΕΛΣΤΑΤ δεν κατέγραψε ύφεση που να δικαιολογεί την πτώση- έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό στο υπουργείο Οικονομικών, αλλά και στους δανειστές. Στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων αναμένεται να καταγραφεί απόκλιση άνω των 500 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο (σ.σ.: ήδη στο 8μηνο η απόκλιση προσέγγισε τα 400 εκατ. ευρώ). Για το 2017 η απόκλιση αυτή δεν δημιουργεί πρόβλημα, δεδομένου ότι η υστέρηση καλύπτεται από άλλους κωδικούς του προϋπολογισμού, για το 2018 όμως εγείρονται ήδη πολλά ερωτήματα σχετικά με το ποια θα είναι η δημοσιονομική απόδοση. 

Ούτως ή άλλως, για το 2018 αναμενόταν να υπάρξει συγκράτηση των εισπράξεων λόγω προκαταβολής. Τα φορολογικά έσοδα του 2017 είναι ενισχυμένα, καθώς εκτός από την αύξηση των φορολογικών συντελεστών επιβλήθηκε και προκαταβολή φόρου με συντελεστή 100% έναντι 75% το 2016. Έτσι, το 2018, αν επιβεβαιωθούν οι φόβοι ότι το δηλωθέν εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιτηδευματιών θα συνεχίσει να μειώνεται, το υπουργείο Οικονομικών θα βεβαιώσει πολύ λιγότερα έσοδα σε σχέση με το 2017, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις θα προκύψουν και επιστροφές φόρου.