Τι προβλέπει το νομοσχέδιο για τις οικιστικές πυκνώσεις

Την πρόοδο των μέτρων αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές,καθώς και τους άξονες της πρότασης νόμου για τις οικιστικές πυκνώσεις ιώδους περιγράμματος, η οποία τέθηκε σήμερα και θα παραμείνει έως τις 08/12 σε δημόσια διαβούλευση παρουσίασαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου ο Υπουργός ΠΕΝ, Γιώργος Σταθάκης, και ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΝ, Σωκράτης Φάμελλος, στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων.

Ο κ. Σταθάκης παρουσίασε τις τομές στις οποίες έχει προχωρήσει η κυβέρνηση με σκοπό να αντιμετωπιστούν εκκρεμότητες δεκαετιών, όπως είναι η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, η επιτάχυνση της διαδικασίας ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών, η οριοθέτηση της γραμμής αιγιαλού και τον νέο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της χώρας.

Επίσης, εξήγγειλε τρεις τροπολογίες που θα προωθηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα προς ψήφιση στη Βουλή, με σκοπό την πλήρη θωράκιση του συστήματος απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια αυθαίρετης δόμησης:
1. Άμεση κατεδάφιση μετά τη λήξη του ν. 4495/17
Με τη λήξη του νόμου 4495/2017 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων σε λιγότερο από έναν χρόνο (9/11/2019), όποια αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εντοπίζονται από τους ελεγκτές, θα κατεδαφίζονται άμεσα (είτε την ώρα που κατασκευάζονται, είτε έχουν συντελεσθεί) εφόσον δεν υποβλήθηκε αίτηση υπαγωγής έως την 8/11/2019.
2. Πρωτόκολλο συμμόρφωσης
Στις περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες προβαίνουν σε κατεδάφιση των αυθαίρετων κτισμάτων τους, το αρμόδιο για τη διαπίστωση της κατεδάφισης όργανο συντάσσει και εκδίδει πρωτόκολλο συμμόρφωσης, με το οποίο βεβαιώνεται η εκτέλεση της κατεδάφισης από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου. Το πρωτόκολλο κατεδάφισης κοινοποιείται στις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης για να εφαρμοστεί η διαδικασία διαγραφής προστίμων.
3. Καμιά διαφοροποίηση στο πρωτόκολλο κατεδάφισης
Σε περίπτωση που έχει διαφοροποιηθεί η αυθαίρετη κατασκευή (ως προς τις διαστάσεις ή το υλικό, τη θέση ή υπάρχουν επεκτάσεις) σε σχέση με το αρχικό πρωτόκολλο κατεδάφισης, τότε η διαδικασία κατεδάφισης προχωρά χωρίς να είναι απαραίτητη η έκδοση νέου πρωτοκόλλου κατεδάφισης.
Στη συνέχεια, ο Αν. Υπουργός ΠΕΝ, Σωκράτης Φάμελλος, παρουσίασε την πρόταση νόμου για τις οικιστικές πυκνώσεις ιώδους περιγράμματος, σημειώνοντας ότι πρόκειται για αποτέλεσμα της πολύμηνης εργασίας ομάδας νομικών, δασολόγων και μηχανικών.
Η συγκεκριμένη πρόταση νόμου, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, καλύπτει την ανάγκη διαχείρισης και περιβαλλοντικής αποκατάστασης των οικιστικών πυκνώσεων αντιμετωπίζοντας και την πολύχρονη παραβίαση των περιβαλλοντικών και συνταγματικών κανόνων, αλλά και το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί.
Στις περιοχές αυτές, εδώ και δεκαετίες, οι πολιτικές ηγεσίες αλλά και οικονομικά συμφέροντα οδήγησαν σε παραβίαση της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στην ύπαρξη πληθώρας πρωτοκόλλων κατεδάφισης και στην επιβολή υψηλών προστίμων για πρωτόκολλα ειδικής αποζημίωσης τα οποία δεν έχουν εκτελεστεί.

Οι βασικοί πυλώνες που προβλέπονται για τις οικιστικές πυκνώσεις είναι:
Η άμεση προστασία και αποκατάσταση των περιοχών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κρίσιμο φυσικό κεφάλαιο, δηλαδή Εθνικοί Δρυμοί, υγρότοποι Ramsar, περιοχές Natura 2000, προστατευτικά και παραγωγικά δάση, ρέματα, αιγιαλός και περιοχές αναδασωτέες από πυρκαγιά, περιοχές που συνολικά εξαιρούνται από τη δυνατότητα υπαγωγής στο νόμο και επιταχύνεται η αποκατάσταση του περιβάλλοντος.
Η εισαγωγή του Δασικού Ισοζυγίου και των δράσεων αποκατάστασής του από τη βλάβη που προξένησαν οι οικιστικές πυκνώσεις, όπως δασώσεις, αναδασώσεις και άλλα δασοτεχνικά έργα, αλλά και των δράσεων της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση, η οποία θεσμοθετήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα για πρώτη φορά από την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
Ο αυστηρός έλεγχος των πυκνώσεων για να μην αποτελέσουν παράθυρο ικανοποίησης συμφερόντων και παραβατικότητας.
Η ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών στο 100% της χώρας, περιλαμβάνοντας και τις προσωρινά εξαιρεθείσες οικιστικές πυκνώσεις, όπως έχει δεσμευτεί το ΥΠΕΝ.
Στους πολίτες θα δίνεται τριπλή δυνατότητα:
Η υποβολή αντίρρησης
Η υποβολή πρόδηλου σφάλματος
Η χρήση των διατάξεων του παρόντος σχεδίου νόμου, δηλαδή η πληρωμή ενιαίου δασικού προστίμου και η υπό προϋποθέσεις εξαίρεση από την κατεδάφιση των κτιρίων.
Πέρα από την πρόβλεψη για αποκατάσταση του δασικού ισοζυγίου, επιτυγχάνεται η εποπτεία και ο έλεγχος των εκτάσεων που υπάγονται στη δασική νομοθεσία, ώστε να αποτραπεί η συνέχιση του φαινομένου της αυθαίρετης δόμησης εντός αυτών των εκτάσεων. Σε αυτή την κατεύθυνση εφαρμόζονται και σύγχρονα δορυφορικά εργαλεία.
Συνεπώς, οι διατάξεις της παρούσας πρότασης νόμου, σε συνδυασμό με την κύρωση των δασικών χαρτών στο σύνολο της επικράτειας, και η ταυτόχρονη λειτουργία του Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος αποτελούν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για τη δόμηση εντός δασών, δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων.
Τέλος, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου παρουσιάστηκε και η νέα κύρωση των δασικών χαρτών που λαμβάνει χώρα σήμερα, ως επιβεβαίωση της βούλησης του ΥΠΕΝ για τον εντοπισμό κάθε νέας αυθαίρετης δόμησης σε δάση και άλλες εκτάσεις της δασικής νομοθεσίας. Σημειώνεται ότι σε λιγότερο από 2 χρόνια, η συνολική έκταση κυρωμένων δασικών χαρτών ανέρχεται σε ποσοστό άνω του 41%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό, εδώ και πέντε δεκαετίες, ήταν μόλις στο 1%.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, η ανάγκη της περιβαλλοντικής και άλλης διαχείρισης των οικιστικών πυκνώσεων προκύπτει από την δημιουργηθείσα εδώ και δεκαετίες κατάσταση στις περιοχές αυτές, όπου υπήρξε παραβίαση της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, την ύπαρξη πληθώρας πρωτοκόλλων κατεδάφισης και την επιβολή υψηλών προστίμων για πρωτόκολλα ειδικής αποζημίωσης τα οποία δεν έχουν εκτελεστεί.
Οι βασικοί πυλώνες του σχεδίου νόμου είναι οι εξής:
1. Με τη δημοσίευση του νόμου, γίνεται έλεγχος των οικιστικών πυκνώσεων, όπως αυτές δηλώθηκαν από τους δήμους, για να διαπιστωθεί εάν είναι ορθά τα περιγράμματα που υποδείχτηκαν και εάν πληρούνται τα κριτήρια της παρ.4 του άρθρου 23 του ν.3889/2010.
2. Στη συνέχεια ελέγχονται οι οικιστικές πυκνώσεις για να διαπιστωθεί ότι δεν εμπίπτουν στις απαγορεύσεις του άρθρου 4, το οποίο προβλέπει την εξαίρεση από τη ρύθμιση για τα κτίρια και συνοδεύουσες αυτά κατασκευές που βρίσκονται: α) σε εθνικούς δρυμούς, περιοχές Ramsar και περιοχές Δικτύου Natura 2000, εκτός εάν προϋπήρχαν του καθορισμού του προστατευτικού καθεστώτος, β) σε προστατευτικά δάση, αιγιαλό, παλαιό αιγιαλό, ρέμα και άλλες κατηγορίες του νόμου 4495/2017, στον οποίο δεν υπάγονται αντιστοίχως κτίρια σε τέτοιες περιοχές, γ) σε δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν συνεπεία πυρκαγιάς και έχουν κηρυχτεί για αυτό τον λόγο αναδασωτέες κ.α.
3. Στη συνέχεια αναρτώνται όλες οι εκτάσεις των οικιστικών πυκνώσεων που είχαν εξαιρεθεί προσωρινά από την ανάρτηση του δασικού χάρτη και παρέχεται η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης και αίτησης προδήλου σφάλματος στους πολίτες και για τις περιοχές αυτές. Οι νέοι δασικοί χάρτες που θα αναρτηθούν μετά την εφαρμογή του νόμου δεν θα εξαιρούν τις προτεινόμενες από τους δήμους οικιστικές πυκνώσεις.
4. Εισάγεται η έννοια του δασικού ισοζυγίου η οποία απορρέει από την αναγκαιότητα αντιστάθμισης της επιβάρυνσης του δασικού περιβάλλοντος λόγω της απώλειας των οικοσυστημικών υπηρεσιών του και γενικότερα των άυλων προσφορών του, από τη δόμηση που πραγματοποιήθηκε κι οδήγησε στη δημιουργία των οικιστικών πυκνώσεων. Η περιβαλλοντική κατά τα ανωτέρω αντιστάθμιση εναρμονίζεται με την έννοια του «θετικού περιβαλλοντικού ισοζυγίου», όπως αυτή ισχύει και εφαρμόζεται στην ευρωπαϊκή και ελληνική περιβαλλοντική πρακτική, σύμφωνα με την οποία, χρησιμοποιείται μέρος του φυσικού περιβάλλοντος για την εξυπηρέτηση ενός σκοπού, και προστατεύεται αντίστοιχο ή μεγαλύτερο, που θα προκύψει από στοχευμένες σε κάθε περίπτωση και σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που με τις παρούσες διατάξεις τίθεται, περιβαλλοντικές ενέργειες και δράσεις.
5. Εισάγεται διάκριση στην αντιμετώπιση των κτιρίων προ και μετά την 11η Ιουνίου 1975, ημερομηνία έναρξης ισχύος του Συντάγματος. Προβλέπεται η δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για όσους θα υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου και μειωμένο πρόστιμο για την πρώτη και μοναδική κατοικία.
6. Προβλέπεται η καταβολή ειδικού δασικού προστίμου που υπολογίζεται με βάση την αξία του δάσους, την αξία αναδάσωσης και άλλες μεταβλητές σχετιζόμενες με τα κτίρια που έχουν ανεγερθεί.
7. Δημιουργείται ειδικό ταμείο ώστε τα χρήματα από το ειδικό δασικό πρόστιμο να αξιοποιούνται σε δράσεις αποκατάστασης δασικού ισοζυγίου, όπως οι δασώσεις εκτάσεων μη δασικού χαρακτήρα, οι αναδασώσεις, οι δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής Δασών και η χρηματοδότηση κατεδαφίσεων κτιρίων.
8. Προβλέπονται δράσεις εποπτείας, ελέγχου και λήψης κατασταλτικών μέτρων για την αποτροπή της αυθαίρετης δόμησης εντός των δασών, δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων.