Τα ωραιότερα Πασχαλινά έθιμα της Ελλάδας (φωτορεπορτάζ)

Κρήτη: Οι γηραιότεροι υποστηρίζουν ότι όταν ήταν νέοι χτυπούσαν 3 μερόνυχτα την καμπάνα της εκκλησίας μετά το Χριστός Ανέστη. Στις μέρες μας τα παιδιά ετοιμάζουν ένα λόφο από ξύλα ή ότι άλλο καίγεται και τοποθετούν τον Ιούδα και μόλις ο παπάς πει το Χριστός Ανέστη βάζουν φωτιά στον Ιούδα. Τα πυροτεχνήματα κάνουν την νύχτα μέρα! 

Ρόδος: Τα παιδιά το Μεγάλο Σάββατο πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα κάλαντα του Λαζάρου και έχουν σαν αντίτιμο αυγά ή χρήματα που στη συνέχεια τα δίνουν στους ιερείς.  

Ίος: Μετά την περιφορά του Επιταφίου οι νέοι παίζουν «μπάλες» (μικρές πράσινες και κόκκινες σιδερένιες μπάλες). Την εβδομάδα μετά το Πάσχα παίζουν το έθιμο της «κούνιας».

Κουφονήσια: Την Μεγάλη Πέμπτη οι γυναίκες στολίζουν τον Επιτάφιο και παραμένουν “κοντά” του μέχρι το πρωί. Την Μεγάλη Παρασκευή τοποθετούνται δάδες στο λιμάνι και εκεί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου. Το παραδοσιακό τους φαγητό είναι κατσικάκι γεμιστό με ρύζι στο φούρνο.

Σέρρες: Την Μεγάλη Παρασκευή αναβιώνετε το έθιμο «Αδώνια». Όλα τα σπίτια στο κατώφλι του σπιτιού τους έχουν ένα τραπεζάκι με την εικόνα του Εσταυρωμένου -που γύρω γύρω βρίσκονται πασχαλιές και άλλα άνθη– και τοποθετούνται όταν πλησιάζει ο Επιτάφιος. Την Κυριακή του Πάσχα αναβιώνετε το έθιμο «αυγομαχίες». 

Χαλκιδική: «Του μαύρου νιου τ΄αλώνι» ένα έθιμο της Ιερισού. Οι γεροντότεροι ξεκινούν τον χορό και έπειτα συνοδεύουν όλοι οι κάτοικοι τραγουδώντας Πασχαλινά τραγούδια. Γίνεται αναπαράσταση από την σφαγή 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους χορεύοντας τον «Καγκέλευτο» χορό, ο οποίος χορός περνάει κάτω από την δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν δυο νεαροί με υψωμένα σπαθιά.  

Αστυπάλαια: Κρεμασμένο έχουν στην πόρτα της εκκλησίας τον Ιούδα ή αλλιώς τον "Καΐρη" και τον καίνε την ημέρα της Ανάστασης, έπειτα ξεκινάει το Πασχαλινό γλέντι.

Μήλος: Την Μεγάλη Παρασκευή στο χωριό Πλάκες γίνεται αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης του Χριστού. Την Κυριακή του Πάσχα καίνε τον Ιούδα και στις εκκλησίες Άγιος Γεώργιος και Άγιος Σπυρίδωνας έχουν το έθιμο του «μπαρουτιού».

Ρεντίνα – Θεσσαλονίκη: Στην Ρεντίνα έχουν το έθιμο τα “Μπαϊράκια” . Οι κάτοικοι βάζουν σε λιτανεία τα λάβαρα και οι πιστοί πλειοδοτούν σε χρήματα για να έχουν την τιμή να τα κρατήσουν. Στη Σωσάνδρα τα κορίτσια πρέπει να είναι καλοντυμένα και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι μ΄ ένα καλαθάκι και μαζεύουν ψάρια, αλεύρι και κρεμμύδια. Στη συνέχεια τα πηγαίνουν σε μια χήρα να τα μαγειρέψει και τα κορίτσια της ψέλνουν ευχές. Έπειτα, μαζεύουν κόκκινα αυγά και μετά επιστρέφουν στο σπίτι της χήρας και τρώνε αυτά που τους έχει μαγειρέψει. 

Κως: 'Ενα ασυνήθιστο έθιμο έχουν οι κάτοικοι της Κω. Από τις παλιές κλειδαριές παίρνουν τα μεγάλα κλειδιά τους τοποθετούν ένα σχοινί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού. Το βράδυ της Ανάστασης, το χτυπούν δυνατά στον τοίχο ώστε να εκπυρσοκροτήσει και να χαλάσει ο τοίχος. 

Κέρκυρα: Το Μεγάλο Σάββατο οι κάτοικοι της Κέρκυρας γεμίζουν τους μπότηδες με νερό και τα πετάνε από τα μπαλκόνια των καντουνιών. Μπότηδες είναι κανάτια με λεπτό στόμιο. Άλλο ένα έθιμο που γίνεται πριν τους “μπότηδες” είναι ότι “αναβιώνουν” το σεισμό στην Παναγία των Ξένων που σύμφωνα με την Βίβλο έγινε στον Τάφο του Ιησού.

Ύδρα: Τα πολύχρωμα βαρελοτά φωτίζουν τον ουρανό στη συνοικία Καμίνι. Ο επιτάφιος διαβάζεται όταν βρίσκεται μέσα στη θάλασσα.

Σαντορίνη: Τα έθιμα ξεκινάνε από το Σάββατο του Λαζάρου όπου οι κάτοικοι χρησιμοποιώντας ένα τεράστιο ξύλινο σταυρό τυλιγμένο με αλισμαρί και λουλούδια στήνουν τον Λάζαρο. Τη Μ. Παρασκευή μετά την Αποκαθήλωση στους δρόμους του χωριού βγαίνει το «Τάνταλο» για να αναγγείλει το γεγονός. Μετά το βράδυ την Ανάστασης ο κάτοικοι με μία «κουτσούνα» και ένα κόκκινο αυγό πάνε στα σπίτια τους να φάνε «γαρδούμια». Την Κυριακή του Πάσχα γίνεται το λαϊκό δικαστήριο του «Οβραίου» ενώ οι έμποροι βγαίνουν στους δρόμους χτυπώντας μεταλλικά αντικείμενα για να ξορκίσουν το «κακό».

Ζάκυνθος: Οι νοικοκυρές ρίχνουν από τα μπαλκόνια πήλινα κανάτια, η Αναστάσιμη ακολουθία πραγματοποιείται μόνο στον Άγιο Μάρκο (η ακολουθία στις υπόλοιπες εκκλησίες γίνεται Κυριακή πρωί) και την Πρώτη Ανάσταση έχουν σαν έθιμο ο ιερέας να αφήνει άσπρα περιστέρια.  

Σκιάθος: Στο νησί της Σκιάθου τηρείται το Αγιονορίτικο Τυπικό και είναι μία από τις ελάχιστες περιοχές που συμβαίνει. Η περιφορά του Επιταφίου γίνεται στις 4 τα ξημερώματα του Μ. Σαββάτου. Ο “προεξάρχοντας” ένας τελάλης απαγγέλλει τους θρηνητικούς ψαλμούς και πίσω ο κόσμος ψάλλει μαζί. Στις 5.30 το πρωί μετά το τέλος της περιφοράς ακολουθεί η αναπαράσταση της "εις Άδου Καθόδου" του Χριστού και ενώ ψάλλεται το "άρατε πύλες", ο ιερέας ανοίγει χτυπώντας δυνατά το πόδι του, την εξώθυρα του Ιερού Ναού.

Σύρος: Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής οι Επιτάφιοι της καθολικής εκκλησίας και της ορθόδοξης συναντώνται στην κεντρική πλατεία Μιαούλη.

Σίφνος: Τη Μεγάλη Πέμπτη οι νοικοκυρές του νησιού φτιάχνουν τα παραδοσιακά «πουλιά της Λαμπρής» (πασχαλινές κουλούρες σε διάφορα σχήματα ζώων και πουλιών). Το βράδυ μετά το έκτο ευαγγέλιο που θα ακουστεί οι νέοι πηγαίνουν στα ξωκλήσια και ανάβουν τα καντήλια. Σε ορισμένα χωριά γίνονται «τα τσούνια», ένα παιχνίδι ανά ζεύγη όπου με μια ξύλινη μπάλα οι παίκτες επιχειρούν να ρίξουν κάτω τα εννιά ξύλινα «τσούνια».

Χίος - Βροντάδο: ρουκετομάνιο ... ένα επικίνδυνο έθιμο με αυστηρούς κανόνες. Μάχη μεταξύ των ενοριών Αγίου Μάρκου και Παναγίας Ερειθιανής “πετώντας” ρουκέτες. Το έθιμο αυτό ξεκίνησε την εποχή της Τουρκοκρατίας.

 

Κάρπαθος: Στην Κάρπαθο αντί για σουβλιστό αρνί έχουν το “βυζάντι”. Είναι γεμιστό αρνί με ρύζι, πλιγούρι και εντόσθια. Στον Άγιο Γεώργιο έχουν τη γιορτή “Λακί”, εκεί μαζεύονται οι Λακιώτες πετούν δυναμίτες στο γκρεμό και φιλοξενούν ξένους και ντόπιους με φαγητό και κρασί. 

Κύθνος: Ένα έθιμο με μικρά παιδιά. Την Κυριακή του Πάσχα μαζεύονται στην πλατεία όλα τα παιδιά ντυμένα παραδοσιακά και κουνιούνται στην κούνια που στήνεται. Σύμφωνα με το έθιμο της «Κούνιας» όποιο αγόρι ή κορίτσι κουνήσει το αντίθετο φύλλο δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων, για γάμο.

Σύμη: Με την συνοδεία μουσικής καίγεται και ο Ιούδας την Κυριακή του Πάσχα. Η πομπή περνάει από το κεντρικό δρόμο του χωριού και πηγαίνει μέχρι το γιαλό.

Πάρος: Είναι το μοναδικό νησί που πραγματοποιεί την αναπαράσταση των Παθών του Ιησού Χριστού. Κατά την περιφορά του Επιταφίου υπάρχουν παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού και ζωντανεύουν σκηνές όπως το Μυστικό Δείπνο.  

Λευκάδα: νοικοκυρές σπάνε πήλινα αγγεία έξω από τα σπίτια τους, ενώ η Φιλαρμονική παίζει χαρούμενα τραγούδια. 

Τήνος: Τη Δευτέρα του Πάσχα στο χωριό Κτικάδο αναβιώνει το παλιό έθιμο «Τραπέζι της Αγάπης», ένα γιορταστικό τραπέζι με πασχαλινά εδέσματα.

Νάξος: Οι γυναίκες την Μεγάλη Παρασκευή καθαρίζουν την εκκλησία, προετοιμάζουν τον Επιτάφιο και για το πασχαλινό τους τραπέζι ετοιμάζουν παραδοσιακό «μπατούδο» (κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, ρύζι και λαχανικά). 

Ναύπακτος: Γύρω από το λιμάνι τοποθετούν αναμμένες δάδες οι οποίες σχηματίζουν ένα μεγάλο σταυρό. Το έθιμο αυτό συνδυάζει την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτίερη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει την τουρκική ναυαρχίδα με τη θρησκευτική μαστυγωγία.

Πάτμος: Το έθιμο του «Νιπτήρα» όπου στολίζεται με πολύχρωμα λουλούδια και βαγιά. Οι κάτοικοι αναπαριστούν τον Μυστικό Δείπνο την Μεγάλη Πέμπτη.

Μύκονος: Οι γυναίκες ασπρίζουν τα σπίτια. Την Κυριακή του Πάσχα κάθονται όλοι στα σπίτια τους και το απόγευμα μαζεύονται στην πλατεία του νησιού και καίνε τον Ιούδα. 

Αμοργός: Την Μεγαλοβδομάδα ξεκινάει το άσπρισμα στα σπίτια και στους δρόμους. Την Μεγάλη Παρασκευή στην περιφορά του Επιταφίου προσφέρονται από τις νοικοκυρές νηστίσιμα γλυκά, ελιές και ψωμί. Και την Κυριακή του Πάσχα οι νέοι μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας και παίζουν ομαδικά παραδοσιακά παιχνίδια.

Ανάφη: Το «φουρνί» προετοιμάζεται για να “ψήσει” το κατσικάκι. Τοποθετείται λάσπη στην πόρτα και στον καπνοδόχο του «φουρνιού» ώστε να μην περάσει αέρας και το κρέας καεί. Φτιάχνουν κίτρινο ψωμί και παραδοσιακά μελιτερά. 

Φολέγανδρο: Οι κάτοικοι ασπρίζουν τα σπίτια τους. Τρεις μέρες γίνεται η περιφορά της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου όπου μπαίνει μέσα σε όλα τα σπίτια του χωριού. 

Αράχωβα: 'Ολοι βγαίνουν στους δρόμους γιατί η γιορτή του Αγίου Γεωργίου πέφτει κοντά στο Πάσχα, έτσι ανήμερα του Πάσχα ξεκινά η περιφορά της εικόνας με τους γηραιότερους να πραγματοποιούν τον “αγώνα της αναφοράς”. Σε όλη την περιοχή ετοιμάζονται να ανάψουν τις φωτιές για να ψήσουν τα αρνιά και θέλουν να είναι τόσα πολλά ώστε εάν δει κάποιος από μακριά το χωριό να νομίζει ότι έχει πάρει φωτιά.  

Λιβαδειά: Το έθιμο των «λάκκων». Ο μεγαλύτερος της οικογένειας κάνει το σταυρό του και ανάβει την φωτιά με την λαμπάδα της Ανάστασης. Η θράκα ετοιμάζεται και μπαίνουν πάνω τα αρνιά ... επισκέπτες και ντόπιοι σερβίρονται δωρεάν.  

Μονεμβασιά: Η περιφορά του Επιταφίου γίνεται στα στα πλακόστρωτα σοκάκια της μεσαιωνικής πολιτείας. Την Κυριακή του Πάσχα, το απόγευμα στην πλατεία της εκκλησίας καίνε τον Ιούδα.

Μακεδονία & Θάσος: «Για βρεξ΄ Απρίλη μου» το έθιμο αυτό γιορτάζεται με χορευτικά συγκροτήματα απ΄ όλη την Ελλάδα την τρίτη ημέρα του Πάσχα.

Μέγαρα: οι λαογραφικοί σύλλογοι χορεύουν τον Χορό της Τράτας στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Γαλιλαίου. Είναι ένας χορός που χορεύεται μόνο από γυναίκες, το έθιμο αυτό έρχεται από την εποχή της Τουρκοκρατίας. 

Αμφίκλεια: Τη Τρίτη ημέρα του Πάσχα, γιορτάζει η Αγία Ιερουσαλήμ η οποία βρίσκεται στην είσοδο της χαράδρας "Βάρσαμο". Μετά τη λειτουργία ακολουθεί χορός στη θέση "Αλωνάκι" με χορευτικά τμήματα του Λαογραφικού Συλλόγου.

Θράκη: Τα παιδιά ετοιμάζουν να κάψουν τον Ιούδα! Την Μεγάλη Παρασκευή αφού τελειώσει η περιφορά του Επιταφίου και μόλις ξεκινήσει το σχετικό Ευαγγέλιο τα παιδιά ανάβουν την φωτιά και πετούν μέσα το ομοίωμα, μόλις τελειώσει η καύση οι κάτοικοι παίρνουν λίγη στάχτη και την ρίχνουν στα μνήματα.  

Ηρακλειά: Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν συκωταριά που ψήνεται στο ξυλόφουρνο, μελετίνια και μαγειρίτσα. Και την Κυριακή του Πάσχα μαζεύονται όλοι μαζί ψήνουν αρνιά, τραγουδούν και χορεύουν μέχρι την αυγή. 

Καλαμάτα: Το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ έχουν το έθιμο «συχώριου», όσοι έχουν πεθαμένους συγγενείς πηγαίνουν στην εκκλησία κρασί, ψωμί και ψητό και τα προσφέρουν στους επισκέπτες αλλά και στους κάτοικους αφού πρώτα τα έχει «διαβάσει» ο παπάς. Ένα ακόμη ενδιαφέρον έθιμο που έχουν είναι ότι κάτοικοι και επισκέπτες διαγωνίζονται φορώντας παραδοσιακές στολές και είναι οπλισμένοι με σαΐτες. Το λεγόμενο «μπουλουκιών» έθιμο της Καλαμάτας.  

Αιτωλικό: στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Επιτάφιος, ένα ιστορικό κειμήλιο του 13ου – 14ου αιώνα επισκέπτονται πολλοί προσκυνητές. 

Λεωνίδιο: Το έθιμο με τα αερόστατα. Στην κωμόπολη της Τσακωνιάς τα παιδιά των πέντε ενοριών συναγωνίζονται για το πιο αερόστατο θα κάνει την καλύτερη “πτήση” ακούγοντας το ευαγγέλιο στην τσακωνική διάλεκτο. 

Άνδρος: σωλήνες τοποθετούνται στο χώμα γεμισμένες με μπαρούτι και οι νέοι το βράδυ της Ανάστασης είναι έτοιμοι να της πυροδοτήσουν. Την Ανάσταση τρώνε «λαμπριάτη» (ψητό αρνί) και παίζουν «τσούνια» (παιχνίδι που μοιάζει μπόουλινγκ).

Τυρός Αρκαδίας: Οι κάτοικοι αναβιώνουν το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα. Την νύχτα της Ανάστασης τα παιδιά ρίχνουν κεριά μέσα στη θάλασσα και αυτό συμβολίζει τις ψυχές των Τσακώνων ψαράδων και ναυτικών που χάθηκαν. Την Κυριακή του Πάσχα οι κάτοικοι μαζεύονται στη κεντρική πλατεία όπου διαβάζεται το Ευαγγέλιο στην τσακωνική διάλεκτο. 

Σχοιχούσα: Την Κυριακή του Πάσχα οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην πλατεία και παίζουν το παραδοσιακό παιχνίδι «μπίλιους», παρόμοιο με το μπόουλινγκ. 

Σέριφος: Το Μεγάλο Σάββατο οι κάτοικοι πηγαίνουν στην εκκλησία κρατώντας ένα καλαθάκι μέσα στο οποίο τοποθετούν κουλούρια, τυρί και τόσα κόκκινα αυγά όσα είναι τα μέλη της οικογένειας.

 

Eπιμέλεια: Εβίτα Τζενάκη

Φωτογραφικό υλικό από: exoumekaileme, monemvasia, Τήνος Today, istoriesaptonoto, mykonosreport, naxosfan, κ.Καλπύρη