Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια δε γνωρίζουν πολλά για την πάθησή τους

Η δεύτερη εβδομάδα του Μαΐου είναι αφιερωμένο στην καρδιακή ανεπάρκεια και στην προσπάθεια ενημέρωσης του κοινού για την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της νόσου. Η πρωτοβουλία είναι πανευρωπαϊκή και καλείται Ημέρα Αφύπνισης για την Καρδιακή Ανεπάρκεια (Heart Failure Awareness Day).

Γιατί όμως δίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε αυτή τη νόσο; 
Η απάντηση, σύμφωνα με την Χριστίνα Χρυσοχόου, σύμβουλο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρίας (ΕΚΕ) και διευθύντρια ΕΣΥ, Α' Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, έγκειται στο γεγονός ότι η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί τη συχνότερη αιτία νοσηλειών στις καρδιολογικές κλινικές, αλλά και την κύρια αιτία απώλειας ποιότητας ζωής. Δυστυχώς, ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών δεν γνωρίζουν πολλά στοιχεία για την πάθησή τους, την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής και την υγιεινοδιαιτητική συμπεριφορά που θα έπρεπε να ακολουθούν.
Όπως αναφέρει η κ. Χρυσοχόου, ποσοστό 15% των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια φαίνεται να συνεχίζει να καπνίζει, ενώ καλύτερη πορεία και ποιότητα ζωής εκτός νοσοκομείου είχαν οι ασθενείς που λάμβαναν βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή, είχαν εμφυτευμένη απινιδωτική συσκευή, υψηλότερη βαθμολογία στο σκορ γνώσεων και επαρκές μορφωτικό επίπεδο και καλύτερη υιοθέτηση μεσογειακού τύπου διατροφής.

Σύμφωνα με τον Γιάννη Γουδέβενο, ομότιμο καθηγητή Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων και πρόεδρο της ΕΚΕ, η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ουσιαστικά την τελική κατάληξη όλων των καρδιακών παθήσεων. Η πιο συχνή αιτία είναι η στεφανιαία νόσος - υπολογίζεται ότι σε 7 από τους 10 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, αυτή οφείλεται σε ένα ή περισσότερα εμφράγματα του μυοκαρδίου. 'Αλλες αιτίες είναι δομικές παθήσεις της καρδιάς, όπως οι βαλβιδοπάθειες και οι μυοκαρδιοπάθειες, αλλά και οι λοιμώξεις του μυοκαρδίου, καθώς και η χρόνια αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση.

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή διαταραχή που συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα θανάτου, έντονα συμπτώματα, κακή υγεία και κακή ποιότητα ζωής. Τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα συχνές νοσηλείες στο νοσοκομείο, που αποτελούν πολύ μεγάλο πρόβλημα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, καθώς και μεγάλη οικονομική επιβάρυνση για όλα τα συστήματα υγείας. Παλιότερα οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια ζούσαν κατά μέσο όρο λιγότερο από 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Σήμερα χάρη στις προσπάθειες για πρώιμη διάγνωση, τη στενή παρακολούθηση, την ενημέρωση και εκπαίδευση των ασθενών, τις εξελίξεις στη φαρμακευτική και άλλη θεραπεία, οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρδιακή ανεπάρκεια καταφέρνουν και απολαμβάνουν πολύ περισσότερα χρόνια ζωής. Όλα αυτά καταδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι ο ασθενής να παραπεμφθεί γρήγορα σε καρδιολόγο ώστε να γίνει έγκαιρα η διάγνωση της πάθησης, αναφέρει ο κ. Γουδέβενος.
Συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας

Η καρδιακή ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από την αδυναμία της καρδιάς να ικανοποιήσει αποτελεσματικά τις ανάγκες του οργανισμού σε αίμα και οξυγόνο με αποτέλεσμα την κατακράτηση υγρών στους πνεύμονες και άλλους ιστούς του σώματος. Τα πιο συχνά συμπτώματα της καρδιακή ανεπάρκεια είναι:
* το λαχάνιασμα ή η δύσπνοια (δεν φτάνει ο αέρας) στην μικρή σχετικά προσπάθεια (π.χ. περπάτημα, καθημερινές δουλειές) ή ακόμα και στην ηρεμία (κύρια όταν ξαπλώνει)
* η εύκολη κούραση, αδυναμία, δυσκολία συχνά και στις απλές καθημερινές δραστηριότητες και
* τα οιδήματα (πρήξιμο) στα πόδια αλλά και στην κοιλιά.

Η πιο σημαντική θεραπεία είναι η πρόληψη

Πρέπει να γίνει γνώση, τονίζουν οι επιστήμονες, ότι η παραμελημένη καρδιακή ανεπάρκεια θα μειώσει χρόνια ζωής, θα επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενή και των οικείων του, θα αυξήσει το κόστος της οικογένειας του, αλλά και του συστήματος υγείας, και θα οδηγήσει την κοινωνία σε απώλεια παραγωγικών χρόνων και επαναλαμβάνουν ότι η πιο σημαντική θεραπεία είναι η πρόληψη.
Παράγοντες που σχετίζονται με την καρδιακή νόσο και αποδίδονται στο σύγχρονο τρόπο ζωής θεωρούνται:
   * η ανθυγιεινή διατροφή,
   * η παχυσαρκία,
   * τα αυξημένα επίπεδα λιπιδίων,
   * η υπέρταση,
   * το κάπνισμα,
   * η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας,
   * το ψυχο-κοινωνικό άγχος και η κατάθλιψη,
   * καθώς επίσης και το χαμηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο των ανθρώπων.
Στις περιπτώσεις που έχει διαγνωσθεί καρδιακή ανεπάρκεια, ακολουθούμε τις ιατρικές οδηγίες, προσέχουμε το σωματικό μας βάρος, διακόπτουμε το κάπνισμα, ελέγχουμε την αρτηριακή μας πίεση, προσέχουμε το αλάτι στο φαγητό (ελέγχουμε τις ετικέτες τροφίμων), τρώμε υγιεινά, περιορίζουμε καφέ και αλκοόλ, γυμναζόμαστε σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες και ξεκουραζόμαστε αρκετά.

Όπως αναφέρει η κ. Χρυσοχόου, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη ερευνητική δραστηριότητα στην φαρμακοθεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας, ενώ σημαντική θέση καταλαμβάνει και η επιμόρφωση των ασθενών. Πρόσφατη μελέτη καταγραφής συνηθειών τρόπου ζωής και γνώσεων για την καρδιακή ανεπάρκεια σε ασθενείς που νοσηλεύτηκαν κατά το έτος 2018, ανέδειξε ότι όσοι ακολουθούσαν υγιεινότερο τρόπο διατροφής εμφάνιζαν και υψηλότερο επίπεδο ενημέρωσης και είχαν λιγότερες επανανοσηλείες στο 6-μηνο, σε σύγκριση με σύγκριση με τους υπόλοιπους. Χαρακτηριστικό ήταν στους ασθενείς καλύτερης πορείας η παρουσία υποστηρικτικού οικογενειακού η φιλικού περιβάλλοντος.

Ελληνική πραγματικότητα

Στην Ελλάδα, καταγράφονται κάθε χρόνο περισσότερα από 20.000 νέα περιστατικά στεφανιαίας νόσου, ενώ ένας στους τρεις ενήλικες πάσχει από υπέρταση, εκ των οποίων μόλις οι μισοί λαμβάνουν αγωγή. Από αυτά και μόνο τα δεδομένα, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το πρόβλημα της καρδιακής ανεπάρκειας στη χώρα μας, αν και δεν έχει καταγραφεί συστηματικά, είναι πολύ μεγάλο. Στη χώρα μας, οι πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια εκτιμώνται σε 200.000, ενώ περισσότερα από 500 νοσοκομειακά κρεβάτια είναι μόνιμα κατειλημμένα από αυτούς τους ασθενείς. Και στην Ελλάδα όπως και σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται ότι οι νοσηλείες απορροφούν το 2% των συνολικών δαπανών για την υγεία.

Στην ελληνική πραγματικότητα, όπως αναφέρει η κ. Χρυσοχόου, ο ασθενής αντιμετωπίζει αρχικά την διάγνωση με την αντίστοιχη ψυχολογική επιβάρυνση και στην συνέχεια ένα πλήθος πληροφοριών, εξετάσεων και γραπτών οδηγιών τις οποίες καλείται να υιοθετήσει µε την βοήθεια του καρδιολόγου της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. «Η σωστή παρακολούθηση και εποπτεία των ασθενών απουσιάζει, καθώς και η επικαιροποίηση των οδηγιών, προοπτικές που εξυπηρετούνται από ένα καλά θεσμοθετημένο και δομημένο πρόγραμμα αποκατάστασης. Σε αυτό άξονες πρέπει να είναι η προσέγγιση του προβλήματος από ομάδα ειδικών και η ενεργή εμπλοκή του ασθενούς και της οικογένειάς του, µε σκοπό την βελτίωση της θεραπευτικής μετάβασης από το νοσοκομείο στο σπίτι», καταλήγει η κ. Χρυσοχόου.

Ο κ. Γουδέβενος κλείνει με την ευχή «της ευαισθητοποίησης του κόσμου για αύξηση των δωρητών καρδιάς για να σταματήσει έτσι το φαινόμενο να πεθαίνουν συνάνθρωποί μας στις λίστες αναμονής».