Άγιος Βαλεντίνος: Ο καθολικός άγιος που πάντρευε ζευγάρια χριστιανών ... παράνομα

Πρόκειται για άγιο των Καθολικών. Υπήρξε επίσκοπος του Τέρμι της Ιταλίας. Λατρεύεται από τον 4ο αιώνα στη Ρώμη, στο παρεκκλήσι της βασιλικής της Via Flaminia. Θεωρείται προστάτης των επιληπτικών. Μαζί με τον Αγιο Μάριο, πάντρευαν ζευγάρια χριστιανών την εποχή που ο Κλαύδιος το είχε απαγορεύσει γιατί δεν έβρισκε άνδρες για τις εκστρατείες του και πίστευε ότι ο λόγος ήταν πώς οι άνδρες δεν ήθελαν να αφήσουν τις οικογένειές τους και τις αγαπημένες τους. Οι δύο Ιερείς βασανίστηκαν μέχρι θανάτου και από τότε οι καθολικοί αλλά και όλος ο κόσμος γιορτάζουν τον Αγιο Βαλεντίνο (ο Αγιος Μάριος έμεινε στην λήθη)

Όπως θα δούμε πιο κάτω, ο άγιος αυτός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, δεν έχει απολύτως καμιά σχέση με τη γιορτή. Πάνω σ” αυτό, σημειώνει η «Βρετανική εγκυκλοπαίδεια»: «Η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου σαν γιορτή των ερωτευμένων, η εκλογή ερωμένων και η ανταλλαγή καρτών απ” τους ερωτευμένους, δεν έχει καμιά σχέση με τον Άγιο ή κάποιο γεγονός της ζωής του.»

Τι γίνεται αυτή τη μέρα ;

Οι ερωτευμένοι θυμούνται, λέει, ο ένας τον άλλον, λες και τον άλλο καιρό είναι ξεχασμένοι! Η ενθύμηση αυτή, εκφράζεται με την αποστολή δώρων. Ανταλλάσσονται, δηλαδή, κοσμήματα, λουλούδια και κόκκινα τριαντάφυλλα, χρυσοχάρτινες θήκες γεμάτες σοκολατάκια σε σχήμα καρδιάς, τούρτες στολισμένες με καρδιές επίσης, κάρτες με «ρομαντικούς πίνακες» και κείμενα που ξεπερνούν σε τρυφερότητα, υπονοούμενα ή χιούμορ κάθε φαντασία. Φυσικά όλα αυτά συνοδεύονται και με πρόσθετες κάρτες ή λεζάντες, γεμάτες μηνύματα ερωτισμού, που πολλές φορές ξεπερνούν και τα όρια του γελοίου. Όσο μάλιστα «ερωτικά» και «βαθυστόχαστα» είναι, τόσο εκφράζουν τα αισθήματα της καρδιάς του ερωτευμένου!

Πώς προήλθε αυτή η γιορτή;

Αν κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή, θα δούμε πως η γιορτή τούτη είναι κατάλοιπο αρχαίων ειδωλολατρικών εθίμων. Αιώνες προ Χριστού, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την ίδια εποχή (14-15 Φεβρουαρίου) μιαν ειδωλολατρική αισθησιακή γιορτή προς τιμήν κάποιου Λούπερκους, κυνηγού λύκων, που την έλεγαν «Λουπερκάλια» (Lupercallia). Τα έθιμα ανταλλαγής δώρων μεταξύ των «αγαπημένων» συνηθίζονταν από εκείνη την εποχή. Η «αμερικανική εγκυκλοπαίδεια» αναφέρει πως τα έθιμα αυτά «έρχονται σε μας από τη ρωμαϊκή γιορτή «ΛΟΥΠΕΡΚΑΛΙΑ», που γιορτάζονταν το Φεβρουάριο και όπου έβαζαν τα ονόματα νεαρών κοριτσιών σ” ένα κουτί και οι άντρες έπαιρναν εκείνη που θα τους τύχαινε στο λαχνό το όνομα της». Αυτά συνήθως οδηγούσαν τους νέους στην πορνεία και τα όργια. 

Το έθιμο έφεραν στην Αγγλία οι Ρωμαίοι και συνεχίστηκε και στη χριστιανική εποχή. Μετά την αναγνώριση του Χριστιανισμού, ως επίσημης θρησκείας του κράτους, έγιναν προσπάθειες κατάργησης της γιορτής. Όμως, αυτό που τελικά κατορθώθηκε, ήταν ν” αλλάξει η γιορτή από Λουπερκάλια σε μέρα του Αγίου Βαλεντίνου!

Ας δούμε τώρα πώς επιλέχθηκε το όνομα «Βαλεντίνος». Σύμφωνα με το «Λεξικό Ελλ. και Ρωμ. Βιογραφίας και Μυθολογίας» του Σμιθ, οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με το θεό Πάνα, που λατρευόταν στην Αρκαδία, ως θεός του φωτός. Απ” αυτή την άποψη, ο Πάνας ταυτίζεται με το φοινικικό θεό Βάαλ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Βάαλ, ωστόσο, ήταν κι ο τίτλος του Νεβρώδ, ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένος ήρωας, που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα.

Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβρώδ, κυνήγησε στα Απέννινα όρη λύκους, απ” όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος (Valentinus) απ” το επίθετο valeus (=ισχυρός). Όσον αφορά τη χρήση του συμβόλου της καρδιάς, εικάζεται ότι επειδή στη γλώσσα της Βαβυλώνας αυτή προφέρεται βαλ, απ” την ομοιότητα στην προφορά με τ” όνομα του, έγινε σύμβολο του Βάαλ.

Άγιος Βαλεντίνος

Κι αν αναρωτιέστε γιατί ορίστηκε η 14η Φεβρουαρίου ως ημέρα της γιορτής, θα δείτε πως υπάρχει κι εδώ η εξήγηση. Η γέννηση του Νεβρώδ-Βάαλ, τοποθετήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Στον 21ο αιώνα π.Χ. αυτό συνέπιπτε με την 6η Ιανουαρίου και η Σεμίραμις η Α” όρισε τα γενέθλια του Νεβρώδ, να γιορτάζονται αυτήν την ημέρα. Ωστόσο, οι αρχαίοι θεωρούσαν τη μητέρα ακάθαρτη, έως την 40ή ημέρα μετά τη γέννηση του παιδιού της. Μετρώντας 40 ημέρες μετά την 6η Ιανουαρίου, καταλήγουμε στις 15 Φεβρουαρίου (ή το βράδυ της 14ης, όπως υπολόγιζαν τις ημέρες από τη δύση του ηλίου).

Δηλαδή, ερχόμαστε στα Λουπερκάλια ή στη σημερινή γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Αυτήν ακριβώς την ημέρα πίστευαν πως παρουσιάστηκε δημόσια πια καθαρισμένη, η μητέρα του Νεβρώδ με τον ίδιο. Βλέπουμε, τελικά, πως η «σύγχρονη» για μας αυτή γιορτή, δεν είναι τίποτ” άλλο, παρά ένα πανάρχαιο ειδωλολατρικό έθιμο, που ο διάβολος πέρασε στις μέρες μας, επικαλύπτοντας το με κάποιο χριστιανικό όνομα και «σύγχρονους» τρόπους εκφράσεως!

Μία άλλη εκδοχή για την ημέρα του Βαλεντίνου, όπως ξέρουμε όλοι, πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία πεποίθηση ότι τα πουλιά άρχιζαν να ζευγαρώνουν στις 14 Φεβρουαρίου.

Τέλος παίζει και σενάριο-εκδοχή ότι 14η Φεβρουαρίου ήταν η επίσημη γιορτή (μέχρι το 1969 που αφαιρέθηκε από το Καθολικό εορτολόγιο) προς τιμή δύο Χριστιανών αγίων – Αγίου Βαλεντίνου και Αγιου Μάριου – που υποβλήθηκαν σε μαρτύρια από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο τον 2ο. 

Με πληροφορίες από το περιοδικό "Τα Κρίνα" και wikipedia