Αιμίλιος Βεάκης: "Ο βασιλιάς Ληρ"... ήταν κομμουνιστής

Ο Αιμίλιος Βεάκης (Πειραιάς, 13 Δεκεμβρίου 1884 – Αθήνα, 29 Ιουνίου 1951) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ηθοποιούς, ίσως ο μεγαλύτερος Έλληνας ηθοποιός με διεθνή αναγνώριση του ταλέντου του.

Σίγουρα δεν αρκούν λίγες γραμμές για να περιγράψουν το μεγαλείο του ηθοποιού, αλλά και ανθρώπου, Αιμίλιου Βεάκη. Όμως τα λόγια της μεγάλης μας ηθοποιού του θεάτρου Κατίνας Παξινού εκφράζουν με απλό και μεστό τρόπο την αξία του: "Ο μεγαλύτερος ηθοποιός του τόπου μας, ο μεγαλύτερος ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες"

Διακρίθηκε στους Βαλκανικούς πολέμους, έλαβε μέρος στην Αντίσταση κατά την Κατοχή ως μέλος του ΕΑΜ αλλά αργότερα δέχτηκε διώξεις λόγω των αριστερών του πεποιθήσεων.

Βιογραφικά Στοιχεία

Εγγονός του λόγιου και θεατρικού συγγραφέα Ιωάννη Βεάκη αλλά ορφανός και από τους δυο γονείς, πέρασε τα παιδικά του χρόνια μαζί με άτεκνους συγγενείς. Παρά τις ενστάσεις των κηδεμόνων του γράφτηκε σε ηλικία 16 ετών (1900) στη «Βασιλική Δραματική Σχολή». Μετά την απότομη διακοπή της δραματικής σχολής του Βασιλικού Θεάτρου εισήχθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών όπου και σπούδασε ζωγραφική.

Το 1901 όμως, διέκοψε τις σπουδές του και άρχισε την καριέρα του ως ηθοποιός στο Βόλο με το θίασο της Ε. Νίκα. Από τότε θα περιοδεύσει στις επαρχίες όπου υπάρχει ελληνικό στοιχείο μέχρι την επιστράτευσή του στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) κατά την οποία και θα προαχθεί σε λοχία λόγω «ανδραγαθίας».

Τα καμαρίνια του Βεάκη και της Κοτοπούλη στο Θεατρικό Μουσείο.

Επιστρέφοντας από το μέτωπο, ο Βεάκης συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους θιάσους της εποχής (Λεπενιώτη, Καλογερίκου, Κοτοπούλη, Κυβέλη, Οικονόμου) και διακρίθηκε σε όλα τα θεατρικά είδη. Αναδείχθηκε εξαίρετος "καρατερίστας" και διέπρεψε στις κλασικές τραγωδίες και δράματα.

Σταθμός στην καριέρα του θεωρήθηκε η ερμηνεία του Οιδίποδα στην ομώνυμη τραγωδία (Οιδίπους τύραννος) σε σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη με την «Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου».

Σε μία από τις τελευταίες παραστάσεις της ζωής του: "Δάφνη Λωρεόλα" του Τζέιμς Μπράιντυ. Ο Αιμίλιος Βεάκης στο ρόλο του Σερ Τζόζεφ Πιτς και η Κυβέλη στο ρόλο της Λαίδης Πιτς. Σκηνοθετεί ο Κωστής Μιχαηλίδης το 1951.

Από το 1932 μεσουράνησε στο επανασυσταθέν Βασιλικό Θέατρο ως Εθνικό Θέατρο. Διετέλεσε και ο ίδιος θιασάρχης του, καθώς επίσης και καθηγητής υποκριτικής στην επαγγελματική σχολή του Εθνικού θεάτρου.

Ο Αιμίλιος Βεάκης ερμηνεύει τον ρόλο του Ιβάν στην παράσταση "Ιβάν ο τρομερός" σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη το 1935

Στον "Κατά φαντασίαν ασθενή" του Μολιέρου μαζί με την Μιράντα Μυράτ το 1937

Κατά τη διάρκεια της κατοχής συνεργάστηκε με την κυρία Κατερίνα και συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση από τις τάξεις του ΕΑΜ. Μετά τα Δεκεμβριανά, ακολούθησε το ΕΑΜ μαζί με άλλους ηθοποιούς στην υποχώρηση προς τα βουνά όπου και συνέχισαν να δίνουν θεατρικές παραστάσεις. Για αυτήν την πολιτική του τοποθέτηση ο Βεάκης μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας αντιμετώπισε διώξεις που κλόνισαν την υγεία του και έκαμψαν την ιδιοσυγκρασία του. Συνταξιοδοτήθηκε το 1947 και έκανε κάποιες σποραδικές εμφανίσεις μέχρι τις αποχαιρετιστήριες παραστάσεις του στο Εθνικό θέατρο τον Απρίλιο και το Μάιο του 1951. Πέθανε ξεχασμένος και πένης και κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο.

Το ταλέντο του Βεάκη δεν εξαντλήθηκε στην υποκριτική, αφού επέδειξε πλούσιο συγγραφικό έργο με διηγήματα, θεατρικά έργα και ποιήματα. Ένα από αυτά δείχνει και τη ανθρώπινη μεγαλοσύνη του. Πρόκειται για το ποίημα αφιέρωμα στον Έλληνα δικτάτορα Μεταξά για το ΟΧΙ που αντέταξε στους Ιταλούς. Και όμως ο Βεάκης ήταν κουμουνιστής...

Ο μεγαλύτερος «Σαιξπηρικός» ηθοποιός, και για πολλούς ο σημαντικότερος ηθοποιός του 20ού αιώνα, Λώρενς Ολιβιέ, καθώς παρακολουθούσε την παράσταση «Βασιλιάς Ληρ», στην οποία ο Βεάκης ερμήνευε καταπληκτικά τον ομώνυμο ρόλο, αναφώνησε στην Κατίνα Παξινού: "Αυτός είναι ο Βασιλιάς Ληρ"

Οι τιμές μετά θάνατον

Μετά το θάνατό του αναγνωρίστηκε μερικώς η τεράστια προσφορά του στο ελληνικό θέατρο με ορισμένες τιμητικές κινήσεις. Το σύγχρονο θερινό θέατρο -τύπου αρχαίου θεάτρου- "Σκυλίτσειο" στη Καστέλα, στον Πειραιά, που είχε αναγείρει ο δήμαρχος Αριστείδης Σκυλίτσης το 1969, μετονομάσθηκε το 1976 σε "Βεάκειο".

Μνημόσυνο επί του τάφου του Αιμίλιου Βεάκη, στο Α' Νεκροταφείο. Στη φωτογραφία, ο ηθοποιός Κ. Μουσουρης μιλώντας για τον μεγάλο θεατράνθρωπο. Δίπλα του, η γυναίκα του εκλιπόντος και οι δυο γιοι του.

Επίσης προτομή του Αιμίλιου Βεάκη αναγέρθηκε στη δεξιά πλευρά της πρόσοψης του Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά ενώ το θεατρικό μουσείο απονέμει σε άνδρες ηθοποιούς από το 1994 και ανά διετία το έπαθλο "Αιμίλιος Βεάκης" για την ερμηνεία α΄ ανδρικού ρόλου καθώς και το τιμητικό Έπαθλο Βεάκη για τη συνολική προσφορά τους στο θέατρο.

πηγές: finosfilm.com, ishow.gr, anemourion.blogspot.gr