Μ. Δευτέρα: Η ιστορία του "Παγκάλου" Ιωσήφ και της άκαρπης συκιάς
Την επόμενη μέρα από την Κυριακή των Βαΐων, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του "Παγκάλου" Ιωσήφ, γιου του Ιακώβ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, ενώ η μέρα είναι επίσης αφιερωμένη και στην άκαρπη συκιά που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε.
Ο «Πάγκαλος» Ιωσήφ ήταν ο μικρότερος υιός του Ιακώβ ο οποίος έκανε ενάρετη ζωή και τον ζήλευαν τα αδέρφια του και ήθελαν να τον εκδικηθούν. Έτσι αρχικά τον έριξαν σ' ένα λάκκο και χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο, προσπάθησαν να πείσουν το πατέρα τους ότι τον έφαγε κάποιο θηρίο. Ωστόσο όταν είδαν ότι δε μπορούν να εξαπατήσουν τον πατέρα τους, πούλησαν τον Ιωσήφ σε εμπόρους κι εκείνοι τον έδωσαν στον αρχιμάγειρα του Φαραώ Πετεφρή, βασιλιά της Αιγύπτου.
Εκεί ο Ιωσήφ αρνήθηκε να ενδώσει στις ερωτικές επιθυμίες της συζύγου του Πετεφρή, η οποία εξοργισμένη τον κακολόγησε στον Φαραώ και εκείνος τον φυλάκισε. Ωστόσο όταν ο Φαραώ είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν ερμηνευτή, ο Ιωσήφ του είπε ότι θα έρθουν στη χώρα 7 χρόνια ευφορίας και 7 χρόνια λιμού.
Προβληματισμένος ο Φαραώ, ορίζει τον Ιωσήφ διαχειριστή των τροφών και ο Ιωσήφ αρχίζει να συγκεντρώνει τροφές σε μεγάλες αποθήκες τα εφτά πλούσια χρόνια. Όταν ακολούθησαν τα εφτά επόμενα χρόνια και ο κόσμος της Αιγύπτου έβλεπε να χωράφια του άκαρπα, ο Ιωσήφ άνοιξε τις αποθήκες και άρχισε να προσφέρει τροφές στο λαό για να μη πεινάσει.
Ο λαός της Αιγύπτου δε πεινούσε όμως ο κόσμος που ζούσε μακρυά από την Αίγυπτο υπόφερε από την πείνα. Μέσα σε αυτούς και τα αδέρφια του Ιωσήφ που απελπισμένα έφτασαν στην Αίγυπτο για να ζητήσουν τη βοήθεια του βασιλιά. Ζήτησαν ακρόαση και τους υποδέχτηκε ο αδερφός τους, τον οποίο όμως δε γνώρισαν μετά από τόσα χρόνια. Ο Ιωσήφ όμως τους γνώρισε, τους συγχώρεσε και τους κάλεσε να ζήσουν μαζί του στην Αίγυπτο για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Ο Φαραώ ευχαριστήθηκε με την προειδοποίηση του Ιωσήφ και του έδωσε αξιώματα κι εκείνος προστάτευσε το λαό του στα δύσκολα χρόνια του λιμού και μάλιστα προσκάλεσε στην Αίγυπτο και τα αδέρφια του να μείνουν μαζί του.
Η παραβολή της καταρραμένης συκιάς
Παράλληλα, στη λειτουργία της Μεγάλης Δευτέρας περιλαμβάνεται και η ιστορία της άκαρπης συκιάς που την καταράστηκε ο Χριστός και ξερράθηκε.
Η ιστορία της άκαρπης συκιάς συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων της εποχής και τη ζωή των Ισραηλιτών που φαινομενικά ήταν ενάρετοι, αλλά ουσιαστικά ΑΚΑΡΠΟΙ από καλά έργα.
Ο Χριστός περπατώντας στους δρόμους της Ιερουσαλήμ, την επομένη ημέρα της εισόδου του, είδε μια μεγάλη συκιά με καταπράσινο φύλλωμα και την πλησίασε με σκοπό να κόψει ένα σύκο,όμως διαπίστωσε ότι η συκιά όμως δεν είχε καθόλου καρπούς. Τότε ο Ιησούς απευθυνόμενος στο δέντρο είπε : «Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα και εξηράνθη παραχρήμα η συκή» και η συκιά την ίδια στιγμή ξεράθηκε και γι' αυτό λέγεται καταραμένη συκιά ή ξηρανθείσα συκιά.
Ο Κύριος παίρνοντας αφορμή από την απορία των μαθητών, χωρίς να εξηγήσει την συμβολική σημασία του θαύματος, τους δίδαξε για τη μεγάλη δύναμη της πίστεως, η οποία όταν συνοδεύεται από εσωτερική θέρμη και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό μπορεί να κατορθώσει αφάνταστα πράγματα. Τους είπε: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν καὶ μὴ διακριθῆτε, οὐ μόνον τὸ τῆς συκῆς ποιήσετε, ἀλλὰ κἂν τῷ ὄρει τούτῳ εἴπητε, ἂρθητι καὶ βλήθητι εἰς τὴν θάλασσαν, γενήσεται·» (Ματθ. 21:21).
Η υμνογραφία αναφέρεται την Μεγάλη Δευτέρα στα δύο παραπάνω θέματα, αλλά και επί πλέον στο θέμα της πορείας του Κυρίου προς το Πάθος. Από το τροπάριο: «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται...» οι ακολουθίες της Μ. Δευτέρας έως Μ.Τετάρτης λέγονται και «Ακολουθίες του Νυμφίου».
