Δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, αιτία για υγεία ή αφορμή για απώλεια βάρους ;

Της Μαρίνας Παπαζογλου,

Διαιτολόγου, διατροφολόγου

Τελευταία λέξη της μόδας… δίαιτα ελεύθερη γλουτένης ! Ένα νεότερο τεστ διατροφικής δυσανεξίας, μας δείχνει μια «ευαισθησία» στη γλουτένη, και με μιας, ο «ειδικός» (μέσα σε πολλά εισαγωγικά) που πραγματοποίησε το τεστ, έχει τη μαγική λύση να «ξεμπλοκάρει» το μεταβολισμό μας και να χάσουμε βάρος επιτέλους. Αποκλείονται όλα τα προϊόντα με αλεύρι και τα παράγωγά του κατ’ επέκταση, η ζάχαρη, το αγελαδινό γάλα, το τυρί, το γιαούρτι, τα αλλαντικά κ.λπ. κρεατοσκευάσματα (και γεμίζουν τα ράφια των super market με ολοένα και περισσότερα προϊόντα «ελεύθερα γλουτένης» που παρασκευάζονται κυρίως με αλεύρι καλαμποκιού) και δεν αργεί το πολυπόθητο αποτέλεσμα..

Τι είναι όμως η γλουτένη;

Είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι και σε άλλα δημητριακά όπως η βρώμη, το κριθάρι, η σίκαλη και είναι μικρής διατροφικής αξίας. Στην πραγματικότητα, η βασική λειτουργία της πρωτεΐνης αυτής είναι να ενεργεί ως συζευκτικός παράγοντας, να προκαλεί δηλαδή την συνένωση του αλεύρου, που καθιστά δυνατό το ψήσιμο του ψωμιού.

Τι σημαίνει «Δυσανεξία» στη γλουτένη;

Όταν ένας άνθρωπος έχει δυσανεξία στη γλουτένη, τότε μιλάμε για μια ΜΟΝΙΜΗ κατάσταση, που ονομάζεται κοιλιοκάκη.

 Σε ένα άτομο οποιασδήποτε ηλικίας με γενετική προδιάθεση, η πρόσληψη ακόμα και ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ποσότητας τροφής που περιέχει γλουτένη ενεργοποιεί μια ανοσοαντίδραση στο λεπτό έντερο, που προκαλεί χρόνια φλεγμονή.  Αυτό στη συνέχεια προκαλεί και την τελική εξαφάνιση των εντερικών λαχνών, Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται από ένα φάσμα συμπτωμάτων που διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Οι συνηθέστερες εκδηλώσεις είναι η διάρροια, η απώλεια βάρους και η γενική εξασθένιση, πρήξιμο της κοιλιάς και κοιλιακό άλγος, εμετός και στα παιδιά καθυστέρηση της ανάπτυξης.

Άλλα συμπτώματα μπορούν να εκδηλωθούν εξωεντερικά, όπως αναιμία, οστεοπόρωση, αμηνόρροια και έλλειψη βιταμινών ή/ και μεταλλικών στοιχείων.

Σε ένα υγιές άτομο, το εντερικό τοίχωμα καλύπτεται με λάχνες και μικρολάχνες, η λειτουργία των οποίων είναι να αυξάνουν την επιφάνεια του εντέρου, για να βοηθούν την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών. Στην κοιλιοκάκη, ωστόσο, οι λάχνες αυτές μειώνονται σημαντικά και καταστρέφεται ο βλεννογόνος του εντέρου. Εξαιτίας της μείωσης της επιφάνειας, αναστέλλεται η απορρόφηση θρεπτικών ουσιών όπως πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, με αποτέλεσμα τον υποσιτισμό και την απώλεια της λειτουργίας του εντέρου.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της κοιλιοκάκης γίνεται με εξέταση αίματος, με αναζήτηση ειδικών αντισωμάτων στην κοιλιακή χώρα και με εντερική βιοψία.

Ποιες οι διαστάσεις του προβλήματος;

Σε χώρες με πληθυσμό κυρίως ευρωπαϊκής καταγωγής, πάσχει περίπου ένας στους εκατό ανθρώπους ! Παρόμοια συχνότητα έχει αναφερθεί σε αναπτυσσόμενες περιοχές, όπως η Βόρεια Αφρική, η Μέση Ανατολή και η Ινδία, όπου καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες σιταριού.

Μόλις 1% του πληθυσμού άρα,  πάσχει από κοιλιοκάκη, μια κληρονομική, αυτοάνοση αντίδραση στην κατανάλωση γλουτένης. Σε αυτή την περίπτωση, η μοναδική θεραπεία είναι μια δίαιτα χωρίς γλουτένη.

Όσον αφορά στον υπόλοιπο πληθυσμό, που αποφασίζει να ακολουθήσει μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, χωρίς καμία παθολογία, μόνο για απώλεια βάρους, αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται για μια νέα περιοριστική δίαιτα, με σκοπό να περιοριστούν τα επεξεργασμένα τρόφιμα και οι υδατάνθρακες και να επιτευχθεί η απώλεια βάρους. Σχήματα γνωστά, που κατά καιρούς παίρνουν άλλο όνομα, γίνονται νέα «τάση», και το μόνο που επιφέρουν ως αποτέλεσμα είναι ο φαύλος κύκλος της στέρησης, της βουλιμίας και της τελικής επανάκτησης του απολεσθέντος βάρους.