Οι αμμόλοφοι της ερήμου Καλαχάρι «ξύπνησαν» και εμφανίζουν κινητικότητα μετά από 10.000 χρόνια, σύμφωνα με γεωλόγους των πανεπιστημίων Βιρτζίνια και UCLA των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η έρημος Καλαχάρι, η οποία εκτείνεται σε περιοχές της Μποτσουάνα, της Ναμίμπια και της Νοτίου Αφρικής, ήταν κάποτε ένα πολύ πιο υγρό οικοσύστημα, περιλαμβάνοντας τη λίμνη Μακγκαντικγκάντι η οποία ξεράθηκε πριν από 10.000 χρόνια. Σήμερα οι πιο υγρές περιοχές της ερήμου δέχονται 500 χιλιοστά βροχή το χρόνο, ενώ οι πιο ξηρές μόλις δέκα.
Σύμφωνα με τον Πάολο Ντ’Οντορίκο, επικεφαλής της μελέτης, οι αμμόλοφοι της ερήμου ξύπνησαν μετά από χιλιάδες χρόνια, και η διαδικασία ενεργοποίησής τους πραγματοποιήθηκε μόλις στα τελευταία τριάντα ή σαράντα χρόνια, κυρίως λόγω ανθρωπίνων δραστηριοτήτων.
Η εισαγωγή αντλιών για τη μεταφορά νερού από τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους της Καλαχάρι παρέχει τη δυνατότητα τροφής για τα ζώα με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα μεγέθη των κοπαδιών. Οι γεωτρήσεις αυτές επιτρέπουν στους κτηνοτρόφους να εκμεταλλεύονται άγονες περιοχές που μέχρι πρότινος εμφάνιζαν αραιή βλάστηση και μόνο κατά τα υγρά έτη.
«Η αλλαγή από την παραδοσιακή νομαδική κτηνοτροφία στην εξάρτηση από γεωτρήσεις έχει οδηγήσει στην «κατάληψη» των χορτολιβαδικών εκτάσεων από θάμνους και ξυλώδη βλάστηση», δήλωσε ο Ντ’Οντορίκο.
Το 1930 τα βοσκοτόπια στην Καλαχάρι κάλυπταν επιφάνεια 13.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ το 1990 32.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Παράλληλα οι γεωτρήσεις αυξήθηκαν από οκτώ το 1955 σε 380 το 1990. Χωρίς βλάστηση να κρατάει τους αμμόλοφους στη θέση τους, οι κόκκοι άμμοι παρασύρονται από τον άνεμο.
«Η βλάστηση σταθεροποιεί τα ιζήματα», δήλωσε ο Γκρεγκ Όκιν, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Πολλοί αμμόλοφοι σε όλο τον κόσμο έχουν υποστεί εναλλασσόμενες περιόδους κινητοποίησης και σταθεροποίησης, ως συνέπεια αλλαγών στις βροχοπτώσεις και τους ανέμους», πρόσθεσε.
Οι έρημοι και οι άνυδρες περιοχές είναι οι κύριες πηγές ατμοσφαιρικής σκόνης στον πλανήτη. Μέχρι σήμερα, το βόρειο ημισφαίριο ήταν υπαίτιο για περίπου το 90 τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών ατμοσφαιρικής σκόνης.
Οι εκπομπές σκόνης από το νότιο ημισφαίριο μέχρι τώρα ήταν σχετικά χαμηλές, αλλά οι μειώσεις της κάλυψης της βλάστησης λόγω της κλιματικής αλλαγής ή της αυξημένης χρήσης της γης ενδέχεται να δημιουργήσει νέα φαινόμενα όπως αυτό της Καλαχάρι, προειδοποιεί ο Ντ’Οντορίκο.
