Με το πληκτρολόγιο αντικαθιστούν το «χέρι του φαρμακοποιού» πολλά φαρμακεία στη χώρα μας που επιδίδονται συστηματικά στη διαδικτυακή πώληση παραφαρμακευτικών προϊόντων. Tα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα περισσότερα από 350 ηλεκτρονικά φαρμακεία που πωλούν με ανταγωνιστικές τιμές και εκπτώσεις έως και 50% προϊόντα όπως συμπληρώματα διατροφής, δερμοκαλλυντικά, αντιηλιακά κ.ά.
Παράλληλα, αυξάνονται και οι καταγγελίες προς τους αρμόδιους φορείς (υπουργείο Υγείας, ΕΟΦ) για «πειρατικά» e-φαρμακεία, πλαστά προϊόντα και αναντιστοιχία των προϊόντων που λαμβάνουν οι πελάτες με αυτά που είχαν παραγγείλει. Για τη διασφάλιση των καταναλωτών, το υπουργείο Υγείας επεξεργάζεται θεσμικό πλαίσιο για τα ηλεκτρονικά φαρμακεία, ενώ οδηγίες για υιοθέτηση εντός του 2015 «κοινού λογότυπου» που θα πιστοποιεί τη νόμιμη λειτουργία ενός e-φαρμακείου εξέδωσε τον περασμένο μήνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Το ηλεκτρονικό φαρμακείο είναι αρκετά διαδεδομένο πλέον στην Ελλάδα. Οχι όσο σε προηγμένες χώρες της Ευρώπης, ωστόσο διευρύνεται συνεχώς, όμως άναρχα και στρεβλά, και πρέπει τώρα που είναι ακόμα νωρίς να υπάρξει παρέμβαση», τονίζει στην «Κ» έμπειρος φαρμακοποιός που διατηρεί μεγάλο φαρμακείο σε επαρχιακή πόλη. Ο ίδιος χαρακτηρίζει το ηλεκτρονικό φαρμακείο ως «το μέλλον». «Το φυσικό φαρμακείο εξ ορισμού έχει συγκεκριμένο χώρο για να δραστηριοποιηθεί. Μέσω του Ιντερνετ μπορεί να αυξήσει το πελατολόγιό του δίνοντας ανταγωνιστικές τιμές. Επιπλέον, η νεολαία έχει μάθει να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο και αυτό δεν αλλάζει», σημειώνει.
Πονοκέφαλο για τις αρμόδιες αρχές αποτελεί η διάθεση μέσω Ιντερνετ φαρμάκων –κυρίως αναβολικών και ψυχοτρόπων ουσιών–, κάτι που προς το παρόν στην Ελλάδα απαγορεύεται. Επιτρέπεται μόνο η πώληση παραφαρμακευτικών προϊόντων, καθώς για τα φάρμακα, με βάση την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, ισχύει το «διά χειρός φαρμακοποιού». Στο πλαίσιο αυτό, η Διεύθυνση Ελέγχου Παραγωγής και Κυκλοφορίας Προϊόντων του ΕΟΦ, σε συνεργασία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, έχουν πολλή «δουλειά». Οπως ανέφερε στην «Κ» η υπεύθυνη της Διεύθυνσης κ. Παντελία Γκούρα, η βασική διαφορά των νόμιμων ηλεκτρονικών φαρμακείων με τα παράνομα είναι ότι τα πρώτα έχουν σαφή αναφορά στο φυσικό φαρμακείο, τον υπεύθυνο φαρμακοποιό και τα στοιχεία του, ενώ δεν διαθέτουν φάρμακα. Στα παράνομα θα βρει κάποιος μόνο ένα κινητό και ένα μικρό όνομα: «Ο κύριος Νίκος» που αναφερόταν σε «πειρατικό ηλεκτρονικό φαρμακείο» είναι ένα χαρακτηριστικό και αληθινό παράδειγμα που διερεύνησαν πρόσφατα οι αρχές.
Στο 90% των περιπτώσεων οι ιστοσελίδες των παράνομων φαρμακείων έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν από το εξωτερικό, χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει ότι τα σκευάσματα που πωλούνται και το «κύκλωμα» που τα διακινεί είναι και αυτό εκτός Ελλάδας. Ωστόσο, όλα «δείχνουν» ελληνικά. Είναι ενδεικτικό ότι πρόσφατα εντοπίστηκε ιδιοκτήτης παράνομης ηλεκτρονικής σελίδας στη Βρετανία. Το e-φαρμακείο φαινόταν ελληνικό –έφερε το χαρακτηριστικό .gr– ενώ και το κινητό στο οποίο παρέπεμπε ήταν ελληνικό.
Την ανάγκη ενημέρωσης του κοινού για τους κινδύνους αγοράς φαρμακευτικών προϊόντων από το Διαδίκτυο, αλλά και ενίσχυσης της δυνατότητας του ΕΟΦ να ασκεί τους ελέγχους, τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΕΟΦ κ. Δημήτρης Λιντζέρης. Οπως αναφέρει, «η ενίσχυση θα πρέπει να είναι και θεσμική και σε ανθρώπινο δυναμικό». Θεσμική ως προς τη δυνατότητα άμεσης παρέμβασης στο Διαδίκτυο και σε άλλα ηλεκτρονικά μέσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι εάν παρανόμως ένα φάρμακο διαφημίζεται από την τηλεόραση, ο ΕΟΦ, εκτός από το να καταγγείλει το γεγονός, δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο. Επίσης χρειάζεται η άμεση ενίσχυση σε στελέχη, αφού η αρμόδια διεύθυνση για τους ελέγχους στην κυκλοφορία των φαρμάκων διαθέτει μόλις πέντε άτομα...
Ο τρόπος ελέγχου νομιμότητας
«Κάντε κλικ στο λογότυπο για να ελέγξετε εάν ο ιστότοπος αυτός λειτουργεί νόμιμα». Αυτό το μήνυμα-προτροπή προς τους καταναλωτές θα αναφέρεται στο κοινό λογότυπο που θα φέρουν σε εμφανές σημείο όλα τα ηλεκτρονικά φαρμακεία της Ε.Ε. που λειτουργούν νόμιμα. Η μόνη διαφορά από χώρα σε χώρα είναι ότι στο λογότυπο θα αλλάζει η σημαία ανάλογα με το πού λειτουργεί το φαρμακείο. Οσοι ακολουθήσουν τη συμβουλή και «κάνουν κλικ» θα μεταφέρονται αυτόματα σε επίσημη από το κράτος ιστοσελίδα, με λίστα με όλα τα πιστοποιημένα και νόμιμα ηλεκτρονικά φαρμακεία. Το κοινό λογότυπο «υιοθετήθηκε» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 24 Ιουνίου 2014 και τα κράτη-μέλη έχουν διορία ένα έτος προκειμένου να το εφαρμόσουν.
Ειδικά για τη χώρα μας αυτό προϋποθέτει να υπάρξει και ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία των ηλεκτρονικών φαρμακείων. Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος έχει καταθέσει πρόταση προς το υπουργείο Υγείας που μεταξύ άλλων αφορά στην ύπαρξη φορέα πιστοποίησης των ηλεκτρονικών φαρμακείων. Σχετικές διατάξεις είχαν περιληφθεί αρχικά σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας αλλά απεσύρθησαν, επειδή, όπως ανέφεραν στην «Κ» πηγές του υπουργείου, «χρειάζονταν περισσότερη επεξεργασία». Το νέο θεσμικό πλαίσιο πρέπει να είναι συμβατό με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και στο πλαίσιο αυτό, σημείο αιχμής εκτιμάται να είναι τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, τα οποία σύμφωνα με την Ε.Ε. θα πρέπει να πωλούνται και διαδικτυακά.
