Tην ανάγκη να ενισχυθούν οι πολιτικές ενδοευρωπαϊκής κινητικότητας καθώς και οι πρωτοβουλίες αξιοποίησης των μεταναστών σε συγκεκριμένες θέσεις απασχόλησης επισημαίνει, μεταξύ άλλων κοινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ. Η έκθεση καταρτίστηκε με στόχο την αντιμετώπιση των συνεπειών της γήρανσης του πληθυσμού, όπου η ΕΕ θα πρέπει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των φύλων και να αυξήσει τη συμμετοχή των νέων και των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας. Στην ίσια κατεύθυνση θα πρέπει εκτιμάται ότι η κινητικότητα και η μετανάστευση μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο. Η έκθεση φέρει το τίτλο «αξιοποίηση της οικονομικής μετανάστευσης για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας» (Matching EconomicMigration with Labour Market Needs), η οποία δημοσιεύτηκε σήμερα. Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα από τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης
Μείωση του πληθυσμού και ελλείψεις δεξιοτήτων
Στην Ευρώπη ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (15-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί κατά 7,5 εκατ. (- 2,2 %) μεταξύ του 2013 και του 2020, ενώ θα αυξηθεί κατά την ίδια αναλογία στο σύνολο της ζώνης του ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με ένα σενάριο μηδενικής καθαρής μετανάστευσης, ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας των 28 χωρών της ΕΕ αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο, έως και κατά 11,7 εκατ. (- 3,5 %) έως το 2020.
Οι συνέπειες δεν είναι μόνο δημογραφικές: Καθώς η αγορά εργασίας είναι δυναμική και τα επαγγέλματα αλλάζουν, οι ελλείψεις σε δεξιότητες και η αναντιστοιχία δεξιοτήτων θα καταστούν καίρια ζητήματα για την ΕΕ. Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το 2013 η Eurofound (2013 European Company Survey – Έρευνα 2013 για τις ευρωπαϊκές εταιρείες), παρά τη χαλάρωση της αγοράς εργασίας, το 40 % των εταιρειών της ΕΕ δυσκολεύονται να βρουν εργαζομένους με τις κατάλληλες δεξιότητες.http://www.eurofound.europa.eu/surveys/ecs/2013/ Συνολικά, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι ανάγκες για εργατικό δυναμικό στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ κατά την επόμενη δεκαετία θα αφορούν συγκεκριμένα επαγγέλματα —κυρίως επαγγέλματα που απαιτούν υψηλή ειδίκευση— αλλά και ενδιάμεσα επίπεδα δεξιοτήτων.
Στο πλαίσιο αυτό, η κοινή έκθεση ΕΕ-ΟΟΣΑ σκιαγραφεί τρεις συμπληρωματικές απαντήσεις πολιτικής:
Προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων στο εσωτερικό της ΕΕ, ώστε να εξασφαλιστεί καλύτερη κατανομή των δεξιοτήτων
Καλύτερη ενσωμάτωση των μεταναστών από χώρες εκτός ΕΕ, για να εξασφαλιστεί μια πιο έξυπνη χρήση των δεξιοτήτων τους
Προσέλκυση μεταναστών με δεξιότητες που είναι απαραίτητες στην αγορά εργασίας της ΕΕ
Προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων στο εσωτερικό της ΕΕ
Η συμβολή των διακινούμενων εργαζομένων της ΕΕ στην παγκόσμια αύξηση της απασχόλησης είναι σαφής: Τα άτομα που μετακινούνται μεταξύ των χωρών της ΕΕ έχουν μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης (68 %) απ’ ό,τι οι ημεδαποί (64,5 %). Επιπλέον, με τη μεταφορά εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων από περιφέρειες και χώρες στις οποίες έχουν μικρότερη ζήτηση σε περιφέρειες και χώρες στις οποίες χρειάζονται, η κινητικότητα εντός της ΕΕ καθιστά πιο αποδοτική τη χρήση των ανθρώπινων πόρων.
Σύμφωνα με την έκθεση, θα πρέπει να αναληφθεί πολιτική δράση για την περαιτέρω εξάλειψη των εμποδίων που παρακωλύουν την κινητικότητα. Για να προωθηθεί η κινητικότητα των εργαζομένων στο εσωτερικό της ΕΕ θα χρειαστούν επίσης ισχυρότερα εργαλεία αντιστοίχησης δεξιοτήτων και μεγαλύτερη προώθηση της εκμάθησης γλωσσών.
Καλύτερη ενσωμάτωση των μεταναστών από χώρες εκτός ΕΕ
Το 2013 οι υπήκοοι τρίτων χωρών που διαμένουν στην ΕΕ παρουσίαζαν ποσοστό απασχόλησης χαμηλότερο κατά 12 μονάδες από το αντίστοιχο μέσο ποσοστό των ημεδαπών (52,6 %, έναντι 64,5 %), ενώ η διαφορά ήταν ακόμη πιο αισθητή κατά τη σύγκριση αυτών που έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η έκθεση τονίζει ότι αυτή η σημαντική σπατάλη ανθρώπινου κεφαλαίου θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ιδίως με τη διευκόλυνση της αναγνώρισης αλλοδαπών τίτλων, τη διασφάλιση της πρόσβασης των μεταναστών στα πλέον αποδοτικά ενεργητικά προγράμματα για την αγορά εργασίας και την παροχή γλωσσικής κατάρτισης προσαρμοσμένης στις δεξιότητες των μεταναστών στις χώρες προορισμού.
Προσέλκυση των δεξιοτήτων που χρειάζεται η αγορά εργασίας της ΕΕ
Σήμερα παρατηρείται χαμηλό επίπεδο μετανάστευσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες προς τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι οι χώρες έχουν απελευθερώσει το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη μετανάστευση. Σύμφωνα με την έκθεση, αυτό οφείλεται κυρίως στο σύστημα της νόμιμης εισδοχής και στο γεγονός ότι, στις περισσότερες χώρες, οι εργοδότες διστάζουν να προσλάβουν άτομα προερχόμενα από το εξωτερικό. Η έκθεση υπογραμμίζει διάφορες επιλογές για μελλοντικές δράσεις όπως είναι η επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ της εξάρτησης από τη ζήτηση εργαζομένων από τους εργοδότες και μηχανισμών διασφάλισης και η βελτίωση των εργαλείων αντιστοίχισης που επιτρέπουν στους εργοδότες να εντοπίζουν πιθανούς διακινούμενους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των αλλοδαπών σπουδαστών.
Ο επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης, κ. László Andor, δήλωσε: «Η παρούσα κοινή έκθεση με τον ΟΟΣΑ προσφέρει πολύτιμη καθοδήγηση σχετικά με τις σοβαρές δημογραφικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Η διασφάλιση της δίκαιης κινητικότητας του εργατικού δυναμικού εντός της ΕΕ, η βελτίωση της κατάρτισης για τη μείωση του χάσματος δεξιοτήτων, η διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας για τους εργαζομένους και η καλύτερη ένταξη των εργαζομένων που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού και των μελλοντικών ελλείψεων δεξιοτήτων στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας».
Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, κ. Cecilia Malmström, δήλωσε: «Είναι γεγονός σήμερα ότι πολλές χώρες της ΕΕ δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε εργαζομένους με αμιγώς εγχώριο εργατικό δυναμικό. Το ζήτημα δεν είναι το αν χρειαζόμαστε τους μετανάστες, αλλά το πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη μετανάστευση στον μέγιστο βαθμό. Για να αξιοποιηθούν τα οφέλη της μετανάστευσης χρειαζόμαστε ανοικτές, διαφανείς, ρεαλιστικές πολιτικές που να αποσκοπούν στην ένταξη των μεταναστών, καθώς και ισχυρή πολιτική ηγεσία».
Ο κ. Stefano Scarpetta, διευθυντής Απασχόλησης, Εργασίας και Κοινωνικών Θεμάτων του ΟΟΣΑ, δήλωσε: «Μπορεί να προκαλεί έκπληξη στους πολίτες το γεγονός ότι μιλάμε για αξιοποίηση της οικονομικής μετανάστευσης για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας σε μια εποχή κατά την οποία πολλές ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν επίμονη ανεργία και αυξανόμενη αντίδραση κατά της μετανάστευσης. Ωστόσο, η Ευρώπη θα βρισκόταν ήδη σε καλύτερη κατάσταση, αν αξιοποιούσε αποτελεσματικότερα τις δεξιότητες των μεταναστών. Η επιτυχής ενσωμάτωση των μεταναστών και των παιδιών τους και η εφαρμογή αποτελεσματικότερων συστημάτων διαχείρισης της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού είναι στοιχεία απαραίτητα για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης».
