Λ. Αυγενάκης: Δεν είναι εφικτή η αξιοποίηση του σπηλαίου της Μεσαράς
Στην κοινοβουλευτική παρέμβαση του Βουλευτή Ηρακλείου κ. Λευτέρη Αυγενάκη απαντά ο Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού κ. Νικόλαος Ξυδάκης αναφορικά με την συντήρηση και υποστύλωση της Λαβυρίνθου της Μεσαράς, όπου επισημαίνει ότι «οποιαδήποτε προσπάθεια αξιοποίησης του σπηλαίου δεν είναι εφικτή, λόγω της στατικής ανεπάρκειας αλλά και της αδυναμίας απομάκρυνσης των πυρομαχικών από το εσωτερικό του».
Το τεχνητό σπήλαιο «Λαβύρινθος» βρίσκεται στη Μεσαρά Ηρακλείου, 30 χιλ. ΒΔ του αρχαιολογικού χώρου της Γόρτυνας. Πρόκειται για ένα υπόγειο συγκρότημα στοών και διαδρόμων, με διαπιστωμένη χρήση ως λατομείο ήδη από τη ρωμαϊκή εποχή. Το συνολικό εμβαδόν του συγκροτήματος είναι περίπου 9.000τμ., ενώ οι διάδρομοι φτάνουν σε μήκος τα 2,5 χιλιόμετρα.
Στη διάρκεια της Κατοχής χρησιμοποιήθηκε ως χώρος αποθήκευσης πυρομαχικών όπλων από τους Γερμανούς, οι οποίοι κατά την υποχώρησή τους το 1945 ανατίναξαν την είσοδο, εγκλωβίζοντας τόνους πυρομαχικών στο εσωτερικό και προκαλώντας τη μερική καταστροφή του μνημείου. Προσπάθειες απομάκρυνσης του πολεμικού υλικού για την αποκατάσταση του μνημείου έγιναν κατά το παρελθόν, χωρίς ωστόσο να έχει επιτευχθεί η πλήρης εκκαθάρισή του. Σύμφωνα με τις γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων για το θέμα στρατιωτικών Υπηρεσιών, οι εργασίες εκκαθάρισης χαρακτηρίζονται από επικίνδυνες έως άκρως επικίνδυνες: «οποιαδήποτε εργασία στρατιωτικού προσωπικού εντός του σπηλαίου είναι επικίνδυνη λόγω της στατικής ανεπάρκειάς του και της αλλοίωσης των πυρομαχικών που είναι διάσπαρτα, σφηνωμένα στα τοιχώματα ή καταπλακωμένα». Το 1961 η πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής να αφαιρέσουν τα πυρομαχικά κατέληξε στην πρόκληση έκρηξης και στο θάνατο τεσσάρων ατόμων.
Όπως επισημαίνεται στο έγγραφο του Αναπληρωτή Υπουργού κ. Ν. Ξυδάκη «Ο Λαβύρινθος, ως τεχνητό σπήλαιο, δεν υπάγεται στην αρμοδιότητα της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας — Σπηλαιολογίας, αφού σύμφωνα με την με αριθμ. 394/2004 γνωμοδότηση του Γραφείου Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου Πολιτισμού, τα ανθρωπογενή σπηλαιώδη ορύγματα δεν μπορεί να θεωρηθούν ως σπήλαια. Ωστόσο, επί σειρά ετών, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας — Σπηλαιολογίας λόγω του εξειδικευμένου προσωπικού της (γεωλόγοι, βιολόγοι, αρχαιολόγοι με σπηλαιολογική εκπαίδευση) χειριζόταν τις υποθέσεις αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημείου και συνεχίζει να συνδράμει το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, η οποία δεν διαθέτει το ανωτέρω εξειδικευμένο προσωπικό».
Επισημαίνεται μάλιστα ότι «από τις αυτοψίες που διενεργήθηκαν στο Λαβύρινθο προκύπτει ότι το σπήλαιο έχει υποστεί μεγάλες καταπτώσεις από την αστάθεια του πετρώματος λόγω της μορφολογίας του και κυρίως λόγω της ανατίναξης των πυρομαχικών από τους Γερμανούς. Κατά την τελευταία αυτοψία της Υπηρεσίας διαπιστώθηκαν νέες κατακρημνίσεις και
εντοπίστηκαν πυρομαχικά διάσπαρτα, σε στοίβες ή και θαμμένα κάτω από υλικά κατακρημνίσεων. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε επιστημονική έρευνα εντός αυτού προϋποθέτει τόσο την απομάκρυνση των πυρομαχικών, όσο και την εκπόνηση σειράς μελετών για τη στατικότητα του μνημείου».
Τέλος υπογραμμίζεται ότι «στο αίτημα αξιοποίησης του σπηλαίου που έχει τεθεί επανειλημμένα, τόσο η ΕΦΑ Ηρακλείου όσο και η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας — Σπηλαιολογίας έχουν επαναλάβει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αξιοποίησης του σπηλαίου δεν είναι εφικτή, λόγω της στατικής ανεπάρκειας αλλά και της αδυναμίας απομάκρυνσης των πυρομαχικών από το εσωτερικό του. Σημειώνεται τέλος ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ανασκαφική έρευνα ή έστω αυτοψία. Η είσοδος στο εσωτερικό του σπηλαίου απαγορεύεται ακόμα και σε εξειδικευμένους σπηλαιολόγους καθώς υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ατυχήματος, ενώ έχει ζητηθεί από την Τοπική Αυτοδιοίκηση η σφράγιση των εισόδων του σπηλαίου, προκειμένου να αποφευχθούν ατυχήματα από την ανεξέλεγκτη είσοδο επισκεπτών εντός αυτού».
