Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων αποτελεί την κύρια αιτία μη-φυσικού θανάτου αρκετών σημαντικών και προστατευόμενων ειδών της άγριας πανίδας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως είναι ο γυπαετός (Gypaetus barbatus), το όρνιο (Gyps fulvus), ο βασιλαετός (Aquila heliaca), ο μαυρόγυπας (Aegypius monachus), ο ασπροπάρης (Neophron percnopterus), η αρκούδα (Ursus arctos), ο λύκος (Canis lupus) και ο λύγκας (Lynx pardinus στην Ιβηρική χερσονήσο και Lynx lynx στα Βαλκάνια).
Παράλληλα, αποτελεί σημαντικό κίνδυνο και για τη δημόσια υγεία, ενώ σε εθνικό επίπεδο αποτελεί σημαντική απειλή και για οικόσιτα ζώα, κυρίως ποιμενικούς και κυνηγετικούς σκύλους. Αξίζει, επίσης, να τονισθεί – μετά και τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό με κρούσματα λύσσας στην ηπειρωτική Ελλάδα – πως η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων αποτελεί πολύ θετικό παράγοντα μετάδοσης της νόσου, καθώς τα πτώματα των δηλητηριασμένων ζώων αποτελούν εστίες μαζικής μετάδοσης της νόσου τόσο σε είδη της άγριας πανίδας όσο και σε αδέσποτους σκύλους. Επισημαίνεται ότι η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων απαγορεύεται από το άρθρο VI της Κοινοτικής Οδηγίας για τους Βιοτόπους καθώς και από πλήθος εθνικών διατάξεων, κοινών υπουργικών αποφάσεων και νόμων.
Για την παρασκευή των δηλητηριασμένων δολωμάτων χρησιμοποιούνται κυρίως αγροχημικά σκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για την αντιμετώπιση των εχθρών των καλλιεργειών (φυτοπροστατευτικά, βιοκτόνα κ.ά.). Κάποιες από τις δραστικές ουσίες αυτών των προϊόντων θεωρούνται υψηλής τοξικότητας και αποσύρονται από το εμπόριο, ενώ όλες ελέγχονται και αξιολογούνται ως προς την τοξικότητα και δραστικότητά τους, προκειμένου να πάρουν άδεια κυκλοφορίας στην αγορά.
Υπενθυμίζουμε ότι στο με ημερομηνία 8 Ιανουαρίου 2014 Δελτίο Τύπου, με θέμα: «Απαγορευμένα αγροχημικά και απώλειες της άγριας πανίδας», που αποστείλαμε στα ΜΜΕ της Κρήτης στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE: «Καινοτομίες Ενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων», που υλοποιεί το Πανεπιστήμιο Κρήτης-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης από τον Οκτώβριο 2010, αναφερθήκαμε στα αποτελέσματα των τοξικολογικών εξετάσεων που διενεργήθηκαν σε πτώματα ζώων και δείγματα δηλητηριασμένων δολωμάτων που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια των αυτοψιών που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Ομάδα Σκύλων στην Κρήτη.
Τα δείγματα (νεκρά ζώα και δολώματα) τα οποία βγήκαν θετικά – 10 σε σύνολο 32, ποσοστό 31,25% – ως προς την ύπαρξη τοξικών ουσιών (οργανοφωσφορικά, καρβαμιδικά, πυρεθρίνες), έδειξαν τη χρήση ουσιών όπως το methomyl, το oxamyl, το chlorpyrifos-methyl. Οι τοξικολογικές εξετάσεις διενεργήθηκαν από το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στο προαναφερόμενο δημοσίευμα (8/01/2014) αναφερόταν ότι η δραστική ουσία chlorpyrifos-methyl κυκλοφορούσε στο εμπόριο με την εμπορική ονομασία RELDAN 2Ε και ότι ή έγκρισή της έχει λήξει από τον Ιούνιο του 2010, κάτι το οποίο δεν είναι σωστό. Το συγκεκριμένο σκεύασμα (RELDAN 2Ε) είναι χαμηλής τοξικότητας από κατάποση σε ανθρώπους και ζώα, σύμφωνα με την παραγωγό εταιρεία (μέση δόση θνησιμότητας από στόματος σε αρουραίους LD50 = 2.814 mg ανά kg σωματικού βάρους, τη στιγμή που οι αντίστοιχες τιμές για το methomyl είναι 34 mg/kg, του oxamyl είναι 3.1 mg/kg και του carbofuran είναι 8 mg/kg). Διευκρινίζεται ότι η έγκριση του σκευάσματος βρίσκεται σε ισχύ και κυκλοφορεί νομίμως στο εμπόριο, καθώς έχει κατατεθεί αίτηση επαναξιολόγησης και οι διαδικασίες βρίσκονται σε εξέλιξη από την αρμόδια υπηρεσία (Γενική Διεύθυνση Φυτικής Παραγωγής/Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής/Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων), όπως ορίζει η κείμενη νομοθεσία και αναφέρεται στην επίσημη σελίδα του ΥΠΑΑΤ: «Όσα σκευάσματα εμφανίζονται στους καταλόγους, παρόλο που η ημερομηνία λήξης τους είναι προγενέστερη της σημερινής, για τα οποία δεν υπάρχει ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ ή δεν εμφανίζεται η λέξη ΑΠΟΣYΡΘΗΚΕ, η έγκρισή τους είναι σε ισχύ και βρίσκονται σε διαδικασία ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ».
Τέλος, αναφέρουμε ότι η δραστική ουσία chlorpyrifos-methyl ανευρέθηκε σε δηλητηριασμένο δόλωμα και όχι σε δηλητηριασμένο ζώο.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Πανεπιστήμιο Κρήτης-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης
Δρ Σταύρος Ξηρουχάκης, 2810 393292
Πόπη Μπαξεβάνη, 2810 393281
