Το Σπήλαιο Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη: Βρίσκεται στο χωριό Μαραθοκεφάλα και πήρε το όνομά του από τη διαμονή και την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη που βρίσκεται μέσα στο σπήλαιο .
Το σπήλαιο του Άι-Γιάννη του Ερημίτη είναι φωτεινό και μεγαλόπρεπο, πανάρχαιο και επιβλητικό έχει χωρητικότητα 3.000-4.000 ατόμων και τη σπάνια θεά στο κάμπο του Κολυμβαρίου που μαγεύει κάθε επισκέπτη . Ίσως αυτή η εικόνα να μάγεψε και τον όσιο όταν αποχωρίστηκε από τους άλλους 98 Θεοφόρους πατέρες που έμειναν στον Αζωγυρέ (16 0ς αιώνας
Ο Βίος του Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη), πέρασε από δω κι έμεινε στο σπήλαιο 3 χρόνια. Το εκκλησάκι του Αγίου είναι χτισμένο στα δεξιά της εισόδου κι εορτάζει στις 7 του Οκτωβρίου.
Τα σπήλαια απανταχού της γής υπήρξαν τα κρησφύγετα και τα πρώτα σπίτια των ανθρώπων. Από τη λίθινη εποχή, την εποχή των αρχανθρώπων, υπήρχαν πανάρχαια σπήλαια που στέγασαν και φιλοξένησαν προ εκατομμυρίων ετών το ανθρώπινο γένος.
Μέσα σ' αυτά βολεύτηκαν γενιές γενεών, γράφτηκαν θρύλοι, και ιστορίες για τη ζωή των ανθρώπων γύρω από την πάλη, τους αγώνες τους υπαρξιακούς και τη σκληρή επιβίωση για εξέλιξη, τη δημιουργία πολιτισμού και την ανακάλυψη της αληθινής θρησκείας του Χριστού ύστερα από την διάβαση και την πορεία της ανθρωπότητας σε πολλούς και αναρίθμητους κύκλους πλάνης.
Ανάμεσα στα πολλά και θαυμάσια σπήλαια που κληρονομήσαμε σ' αυτόν τον πλανήτη τον πανέμορφο, υπάρχει και το πολύ αξιόλογο σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη, στη μέση του βουνού και κοντά στη σημερινή Μαραθοκεφάλα της Ενορίας Σπηλιάς που είναι φωτεινό και μεγαλόπρεπο, πανάρχαιο και επιβλητικό και σε όλους τους επισκέπτες προκαλεί το δέος και το θαυμασμό, την αγαλλίαση και την γαλήνη της ψυχής. Τόπος ιερός και φοβερός για τους χριστιανούς της ευρύτερης περιοχής για αυτοπερισυλλογή και αυτογνωσία, για ταπείνωση και αναγέννηση και ανανέωση των χιλιάδων προσκυνητών των Αγίων της Κρήτης.
Από την παράδοση της Εκκλησίας μας μαθαίνουμε ότι το σπήλαιο αυτό χρησιμοποιήθηκε κατά πρώτον, λόγω θέσεως, από τους κτηνοτρόφους και αγρότες της περιοχής ως χώρος μοναδικός και ασφαλής για τη φιλοξενία αιγοπροβάτων και άλλων ζώων αλλά και ως κατοικία ιδανική για πολλούς πτωχούς και άστεγους ανθρώπους.
Στους προ χριστιανικούς χρόνους χρησιμοποιήθηκε πιθανόν ως χώρος λατρείας των θεών. Βρέθηκε κεφαλή μαρμάρινη βωμού (φυλάσσεται στο μουσείο της Ενορίας) και βρέθηκε και κεφαλή παιδός μαρμάρινη.
Στους μετά Χριστού χρόνους χρησιμοποιήθηκε ως Ιερός χώρος, τόπος λατρείας του αληθινού Θεού. Ανοικοδομήθηκε Ναός εντός του σπηλαίου τον 16ον αιώνα προς τιμήν του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτου και ως αναφέρεται υπάρχουν πολλά στοιχεία για την θαυματουργική ζωή και τη ζωντανή παρουσία του Αγίου στο σπήλαιο αυτό.
Στην εποχή του Αγίου, 16ος αιώνας, μπαινοέβγαιναν πολλοί άνθρωποι στο σπήλαιο, βοσκοί και αγρότες, πτωχοί και αναγκάζετε ο Άγιος να κρύπτεται εις την κρύπτη την οποίαν από τριετίας ανακαλύψαμε. Ο Άγιος προσευχόμενος κτύπησε με το ραβδί του το βραχάκι που προεξείχε και από τότε μας χάρισε το άγιασμα του, που έγινε με την Χάρι του Θεού και την δύναμι του Αγίου αδάπανο ιατρείο των χριστιανών. Με την πίστη ως προϋπόθεση το άγιασμα αυτό θεραπεύει πάσαν νόσων και ασθένεια.
Αργότερα κτίστηκαν κελιά και μια μεγάλη βροχοδεξαμένη, έξω του σπηλαίου. Προς το βόρειο μέρος υπάρχουν τα θεμέλια κελιών 3-4 όπου όλα αυτά μαρτυρούν ότι στο σπήλαιο αυτό λειτουργούσε Μονή Καλογραιών κατά τον 17-18ον αιώνα.
Η αναπαλαίωση .
Το 1995 αποφασίστηκε η αναπαλαίωση της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Ενορίας Σπηλιάς βάσει και των υποδείξεων του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου και της Εφορίας Βυζαντινών αρχαιοτήτων και της Σπηλαιολογίας.
Πράγματι βοήθησε και ο Άγιος Ιωάννης ο ερημίτης και έτσι σε πολύ λίγο χρόνο, σε δύο χρόνια, συντηρήθηκε και αναπαλαιώθηκε ο Ναός του Αγίου, έφυγαν όλα τα πρόσθετα τσιμέντα, πεζούλια και τραπέζια, τοποθετήθηκαν ξύλινοι πάγκοι από κορμούς πεύκων για 1200 άτομα, Αγία Τράπεζα από κορμό κυπαρίσσου προελεύσεως από Μυτιλήνη, εσωτερικός κρυφός φωτισμός, κατασκευή κελιού παραδοσιακού για τις ανάγκες του Ναού, τουαλέτες και νιπτήρες για τις ανάγκες των προσκυνητών που καθημερνά πληθαίνουν κατά τρόπο συγκινητικό.
Αντώνης Γενναράκης
