Η λαϊκή ποίηση και η λογοτεχνία στην Ανατολική Κρήτη

Το 2ο Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Η ΛΑΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΡΗΤΗ» είναι το 2ο μίας σειράς 3 συνεδρίων που φιλοδοξούν να αποτελέσουν την εναρκτήρια προσπάθεια της δημιουργίας του «Κέντρου Ερευνών και Μελετών Κρητικού Πολιτισμού».

Πρόκειται για μία πρωτοβουλία του Δήμου με στόχο την ανάδειξη της Σητείας σε κέντρο πολιτισμού, σε σημείο επώασης ιδεών και σε τόπο άθροισης πνευματικών δυνάμεων με επίκεντρο τη μελέτη, την ανάδειξη και τέλος την αξιοποίηση της Κρητικής λαϊκής παράδοσης και των μοναδικών χαρακτηριστικών του μακραίωνου και πολυσύνθετου ιστορικού και πολιτιστικού προϊόντος της Ανατολικής Κρήτης.

Όλοι μιλάμε και όλοι επιδιώκουμε την Τοπική Ανάπτυξη. Μαγική έκφραση ιδιαίτερα για την Τ.Α. Εμείς πιστεύουμε ότι η Τοπική Ανάπτυξη ήταν και εξακολουθεί να είναι το αποτέλεσμα της συνένωσης τοπικών δυνάμεων και της αξιοποίησης του τοπικού κεφαλαίου και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής.

Η «Τοπική αλυσίδα αξίας» αποτελεί κινητήριο δύναμη οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Επεκτείνεται σε όλους τους τομείς που χαρακτηρίζουν έναν τόπο και φυσικά ενσωματώνει όλες τις δραστηριότητες που συνδέονται με την πολιτιστική κληρονομιά, την καλλιτεχνική έκφραση και την ανθρώπινη δραστηριότητα και δημιουργία.

Η Επαρχία Σητείας αποτελεί τον γνήσιο εκφραστή του Κρητικού Πολιτισμού και μάλιστα του ιδιαίτερου – κατά πολλούς – πολιτισμού της Ανατολικής Κρήτης.

Μοναδικό κράμα στοιχείων από τη δημιουργική αφομοίωση πολυποίκιλων πολιτισμικών μορφών εκφράζει την απόλυτη αρμονία του ανθρώπου με τη φύση.

Η αρχαία πόλη ΗΤΕΙΑ χαρακτηρίζεται ως η « πύλη της Ανατολής», ένα από τα αρχαιότερα σταυροδρόμια συνάντησης της Μινωικής Κρήτης με τους σημαντικούς πολιτισμούς της Ανατολής και της Αιγύπτου.

Την περίοδο της Ενετοκρατίας έλαβε τον χαρακτηρισμό «ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΦΩΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ» σαν τμήμα του Ενετικού “Regno di Candia”.

Σταθμός στη λόγια παράδοση του τόπου αποτελεί το έμμετρο αφηγηματικό μυθιστόρημα «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου, ίσως του σπουδαιότερου εκπροσώπου της κρητικής λογοτεχνίας.

Ο πάντοτε επίκαιρος «Ερωτόκριτος» μέσα από τη μορφική τελειότητα των στίχων του , το πλήθος των συμβολισμών, νοημάτων και ανατροπών, εξακολουθεί μετά από χρόνια να έχει μεγάλη απήχηση απασχολώντας την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων αλλά και τον απλό κόσμο.

Το σημαντικότερο ποιητικό δημιούργημα από την εποχή του Βιτσέντζου Κορνάρου, τα «ΔΙΦΟΡΑ» του Κωστή Φραγκούλη, το «Ευαγγέλιο του γνήσιου Κρητικού λόγου», όπως το ονόμασαν πολλοί γλωσσολόγοι, οι οποίοι και χαρακτήρισαν τον «Ανταίο» Πατριάρχη του παραδοσιακού στίχου της Κρήτης, πρωτομάστορα της ρίμας και στυλοβάτη της Κρητικής Διαλέκτου.

Και βέβαια ανάμεσα στα είδη της λαϊκής ποίησης είναι η Μαντινάδα. Η Στειακή μαντινάδα η οποία διακρίνεται για την ιδιάζουσα έκφραση, το μεστό της φράσης και αντανακλά τα αισθήματα και τη ζωή του Στειακού.

Αυτός είναι και ο σκοπός του Συνεδρίου. Να ψηλαφίσουμε διαλογικά τα μοναδικά χαρακτηριστικά των διαχρονικών συνδέσεων στη λαϊκή ποίηση και λογοτεχνία της Ανατολικής Κρήτης ξεκινώντας από την κορυφαία στιγμή της Κρητικής Λογοτεχνίας, τον «Ερωτόκριτο» και καταλήγοντας στο έργο του Κωστή Φραγκούλη και τη Στειακή Μαντινάδα, με μοναδικό ζητούμενο από αυτήν την περιπλάνηση την αναζωογόνηση της Σητειακής κοιτίδας γραμμάτων και τεχνών, εμπνέοντας τη νέα γενιά για μία δημιουργική συνέχεια.

Κλείνοντας σας θυμίζω τα λόγια της αξέχαστης Μελίνας Μερκούρη: «Και μέχρι σήμερα η Σητεία είναι ο τόπος της χαράς, του κεφιού, της δημιουργίας. Ένας τόπος που η ζωή βρίσκει πλέρια την κατάφασή της. Ένας τόπος που συνεχίζει υπερήφανα μία μεγάλη παράδοση προσφορά στα γράμματα, τις επιστήμες και τις τέχνες.

Τέλος θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχή διοργάνωση του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου. Ιδιαιτέρως ευχαριστώ το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης για την επιστημονική υποστήριξη, τους εισηγητές που κατέφθασαν από Γερμανία, Ιταλία, Κύπρο και από άλλα πανεπιστήμια της χώρας μας για να καταθέσουν, ο καθένας από το μετερίζι του, τον «πνευματικό οβολό» του, τον Οργανισμό Ανάπτυξης Σητείας για την οργανωτική υποστήριξη, την ΕΤΑΜ ΑΕ. και βεβαίως όλους τους Σητειακούς για τη θέρμη με την οποία αγκάλιασαν το Συνέδριο αυτό, αποδεικνύοντας το γνήσιο ενδιαφέρον τους για τη συμμετοχή τους σε αυθεντικές πολιτιστικές δραστηριότητες, στις οποίες θα έχουν ενεργή παρουσία νιώθοντας τη χαρά της δημιουργίας και ουσιαστική αγωγή ψυχής.