Γούρια και φυλαχτά

 

 

Η προσέλκυση της τύχης είναι μια συνήθεια και  των ανθρώπων όλων των εποχών . Χρησιμοποιούσαν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν πολλαπλούς τρόπους, προκειμένου να κερδίσουν την εύνοιά της. Γούρι σημαίνει καλός οιωνός, το «μαγικό» αντικείμενο που μπορεί να φέρει τύχη. Στο κατώφλι της κάθε  νέας χρονιάς για παράδειγμα, οι άνθρωποι επιθυμούν να την προσελκύσουν αγοράζοντας και προσφέροντας «γούρια» ή «τυχερά»

 

Το ιστορικό τους…

Η πρώτη μορφή ιερών αντικειμένων ήταν τα «τάλισμαν», με παραστάσεις της φύσης και ομοιώματα εκείνων που τα φορούσαν. Σήμερα οι πιστοί χρησιμοποιούν αναθήματα, εικονίσματα και αγιασμένα μικροαντικείμενα με την ελπίδα ότι οι άγιοι θα τους προστατεύσουν από τις κακοτυχίες. Άλλοι, πάλι, έχουν το γούρι τους, μια παράδοση βασισμένη σε λαϊκές δοξασίες. 

Για τον πρωτόγονο άνθρωπο, ο κόσμος ήταν εξαιρετικά γεμάτος ζωή. Το κάθε πράγμα είχε μια δύναμη φυσική και ζωντανή, αόρατη στο ανθρώπινο μάτι. Αυτή η δύναμη είναι η ισχύς, η χάρη στην οποία λειτουργεί η μαγεία. Η δύναμη που περιέχεται σε οποιοδήποτε πράγμα μπορεί να ενισχυθεί με ορισμένες λέξεις ή τελετουργίες. Μερικά πράγματα περιέχουν από τη φύση τους περισσότερη δύναμη από άλλα: γι΄ αυτό κατέληξαν να χρησιμοποιηθούν σαν φυλαχτά. Τα φυσικά φυλαχτά ήταν φτιαγμένα από λογής υλικά : χόρτα, πέτρες ή ξεραμένες πυγολαμπίδες. Προτιμούνταν γιατί είχαν ασυνήθιστο σχήμα ή χρώμα (π.χ. οι τρύπιες πέτρες ή γυαλιστερές πέτρες), ή επειδή προέρχονταν από ένα ζώο του οποίου ο άνθρωπος επιθυμούσε να μιμηθεί τα χαρακτηριστικά. Τα τμήματα του σώματος με τα οποία τα ζώα σκότωναν τη λεία τους, θεωρούνταν ιδιαίτερα ισχυρά μαντικά αντικείμενα.

Εκτός από το να βρει φυσικά αντικείμενα προικισμένα με δύναμη, ο άνθρωπος άρχισε να κατασκευάζει ο ίδιος φυλαχτά. Οι Αιγύπτιοι ήταν οι πρώτοι που κατασκεύασαν φυλαχτά από ανθεκτικά υλικά, αλλά οι άλλοι πολιτισμοί τους ακολούθησαν πολύ γρήγορα σ΄ αυτό το δρόμο. Οι πιο συνηθισμένες μορφές τεχνητών φυλαχτών παριστάνονταν από μικρά ομοιώματα ζώων και μενταγιόν ή περίαπτα που περιείχαν ιερές επιγραφές. Τα πιο αρχαία φυλαχτά, γενικά, εκφράζανε θρησκευτικές αρχές με γραφικές συμβολικές μορφές. Όχι μόνο απορροφούσαν τις τοπικές θεότητες, αλλά ενσωμάτωναν και επικαλούνταν τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό των θεών, άσχετα αν ανάμεσά τους υπήρχαν ή δεν υπήρχαν δεσμοί.

 Έτσι λοιπόν ξεκίνησε η συστηματική κατασκευή των κάθε λογής φυλακτών, τάλισμαν, γουριών κ.λπ.

 

Φυλαχτό ονομάζεται ένα αντικείμενο κυρίως με ασυνήθιστο σχήμα ή χρώμα, το οποίο περιέχει διάφορα υλικά, όπως λιβάνια, χάντρες, λουλούδια, πέτρες, ορυκτά κ.ά. Επίσης, στα φυλακτά χρησιμοποιούνται και οι Ρούνοι, τα κινεζικά εξάγραμμα του Ι Τσινγκ, οι σφραγίδες των πλανητών και τα ιερά ονόματα των διαφόρων θρησκειών.

 

Τάλισμαν είναι κάθε κρεμαστό λαιμού φτιαγμένο από λίθους ή και κρυστάλλους δεμένους με το κατάλληλο μέταλλο ή άλλο υλικό, όπως ξύλο, πηλό, δέρμα κ.ά.

 

Γούρι είναι αντικείμενο φτιαγμένο όπως τα φυλακτά, αλλά με σκοπό να προσελκύσει την τύχη ή καλή έκβαση συγκεκριμένης υπόθεσης και,

 

 Μασκότ, ένα ζώο πραγματικό ή φανταστικό, αληθινό ή ψεύτικο, το οποίο χρησιμοποιείται για τον ίδιο λόγο.

                                    Γούρια

 

Ειδικά οι ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι γεμάτες δοξασίες για την προσέλκυση της καλής τύχης. Μερικά από τα γούρια που έχει επικρατήσει να θεωρούνται ότι ξορκίζουν την κακοδαιμονία και προσελκύουν την καλή τύχη είναι το ρόδι, η κρεμμύδα, το φλουρί της βασιλόπιτας, το πέταλο του αλόγου, οι πολύτιμες και ημιπολύτιμες πέτρες, το τετράφυλλο τριφύλλι ,το λαγοπόδαρο, οι μπλε χάντρες...

Φλουρί: το χρώμα του οποίου θεωρείται ότι εξαφανίζει τη γρουσουζιά. Το ασημένιο ή χρυσό και γενικά στιλπνό χρώμα του, λειτουργεί ως αντιβασκάνιο. Η δύναμή του από το ψωμί, που μαζί του ζυμώθηκε και ψήθηκε, είναι γονιμική για τα κτήματα του σπιτιού. Ο «Σταυρός» του, αν είναι κωνσταντινάτο, δίνει θεϊκή προστασία. Φέρνει ευτυχία σε όποιον το κρατά ή και σε εκείνους που έχουν σχέση μαζί του.

 

Το Ρόδι: Σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας
Εδώ και χιλιάδες χρόνια το ρόδι θεωρείται, από διάφορους λαούς και πολιτισμούς, σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας. Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σε ένα νέο σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι, πράγμα που κάνουμε ακόμα και στις μέρες μας.

Από το έθιμο του σπασίματος του ροδιού πηγάζει η λαϊκή έκφραση: «Έσπασε το ρόδι» που σημαίνει ότι έκανε καλό ξεκίνημα. Στον αντίποδα αυτής της έκφρασης βρίσκεται η «Θα σε φωνάξω να μου σπάσεις το ρόδι την Πρωτοχρονιά» την οποία λέμε κοροϊδευτικά σε κάποιον που θεωρούμε καντέμη.

 

Η κρεμμύδα : Στις μέρες μας σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τοποθετείται μια κρεμμύδα έξω από το σπίτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και στην συνέχεια κρεμιέται σε κάποιο σημείο του σπιτιού για να φέρει υγεία και τύχη στην οικογένεια.

Η αντίληψη για το «καλόπιασμα» του νέου χρόνου οδηγεί στο κρέμασμα στην πόρτα της αγριοκρεμμύδας, που ήταν γνωστή από την αρχαιότητα για αποτρεπτικό του κακού  Οι αρχαίοι Ελληνες τη θεωρούσαν σύμβολο αναγέννησης και υγείας και μεγάλο όπλο απέναντι στο μάτιασμα.

 

Πέταλο: Το πέταλο θεωρείται σύμβολο ευτυχίας και προφύλαξης από το κακό μάτι. Κατά την παράδοση πρέπει να κρεμιέται πίσω από την πόρτα με το άνοιγμα προς τα πάνω.Το πέταλο φέρνει γούρι, αρκεί να το βρει κανείς τυχαία και να έχει εφτά τρύπες: τέσσερις στο ένα μέρος και τρεις στο άλλο

 

Τετράφυλλο τριφύλλι: Λέγεται ότι το πήρε φεύγοντας η Εύα από τον Παράδεισο. Εκτός από γούρι, θεωρείται και ερωτικό φίλτρο, ειδικά αν τα φυλλαράκια του έχουν σχήμα καρδιάς.

 

Σκόρδο: Γνωστό φάρμακο και αφροδισιακό από την αρχαιότητα. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα εχρησιμοποιείτο ως φυλαχτό ενάντια στα κακά δαιμόνια και τους βρικόλακες.

Ο απήγανος: Το φυτό τούτο είναι γνωστό σαν κατάλληλο και αποτελεσματικό κατά της βασκανίας από την εποχή των Αρχαίων Αθηναίων που το φύτευαν στην αυλή τους και μάλιστα στο αριστερό μέρος της αυλόπορτας.

 

                                Φυλαχτά

Κάθε θρησκεία έχει το δικό της ιερό σύμβολο πίστης, ενάντια σε κακόβουλα πνεύματα, κατάρες, επιθετικές γητειές, το «κακό μάτι» κλπ.
Τα σύμβολα αυτά είτε φοριούνται σαν κοσμήματα, είτε κρεμιούνται σε τοίχους και πόρτες, είτε χαράσσονται σε διάφορα αντικείμενα, σε πόρτες σπιτιών, σε κάσες παραθύρων, κλπ, είτε σχηματίζονται νοητά με τα χέρια. Μπορούν να φιλοτεχνηθούν από οποιοδήποτε υλικό, αλλά σαν ένδειξη σεβασμού, προτιμούνται τα πολύτιμα μέταλλα και λίθοι, ή απλά το ξύλο ,που είναι ιερό για όλες τις θρησκείες.
Μερικά από τα πιο γνωστά σύμβολα:

Πεντάλφα
Θεωρείται το πιο αποτελεσματικό σύμβολο ενάντια σε οτιδήποτε κακό, ανεξάρτητα από την θρησκεία του κατόχου. Πρέπει να αναπαριστάνεται όρθια και όχι ανεστραμμένη.

Σταυρός
Διαχωρίζεται στον ισοσκελή σταυρό και στον κλασσικό ‘ασύμμετρο’ χριστιανικό σταυρό.
Ο ισοσκελής σταυρός είναι ένα πανάρχαιο σύμβολο των στοιχείων (γη, νερό, αέρας, φωτιά) σε ισορροπία ή -κατά άλλες ερμηνείες- σύμβολο ισορροπίας μεταξύ Θείου και Υλικού κόσμου. 
Ο χριστιανικός σταυρός, είναι σύμβολο πίστης, ζωής και θεϊκής προστασίας.
Προσφέρει επίσης καλή υγεία.

Το Άστρο του Δαβίδ ή αλλιώς Η Σφραγίδα του Σολομώντα
Για τους Εβραίους, είναι σύμβολο πίστης και θεϊκής προστασίας. Το συναντάμε όμως και στον Χριστιανισμό και στον Μουσουλμανισμό και στον Βουδισμό και στον Ινδουισμό, ως σύμβολο θεϊκής προστασίας και ισορροπίας.

Αλλάχ
Το όνομα του Αλλάχ χαράσσεται πάνω σε πολύτιμο μέταλλο ή λίθο ή σε πόρτες σπιτιών από Μωαμεθανούς.

Το Μάτι του Όρου
Αιγυπτιακό σύμβολο πίστης, δύναμης και ενεργητικότητας. Αναπαριστά το μάτι του Θεού Όρου και υπενθυμίζει ότι ο Θεός βλέπει τα πάντα. Όταν το μάτι είναι δεξί, ο Θεός προσφέρει. Όταν είναι αριστερό, ο Θεός τιμωρεί αλλά και προστατεύει από εχθρούς.

 Το Μάτι του Θεού
Ινδιάνικο σύμβολο πίστης και θεϊκής προστασίας. Φτιάχνεται με κλαδάκια και νήμα και αναπαριστά ένα μάτι.

Akhet
Αιγυπτιακό σύμβολο που παριστάνει τον ανατέλλοντα Ήλιο (Θεό Ρα). Φοριέται για προστασία και δύναμη, ή χαράσσεται σε πόρτες σπιτιών.

 Billiken
Ιρλανδικό περίτεχνο κόσμημα σε μορφή ανθρώπου που φοριέται για καλή τύχη.

Chai
Για τους Ασιάτες, το φύλλο τσαγιού είναι σύμβολο ζωής. Φοριέται σαν κόσμημα από χρυσό ή ασήμι για μακροβιότητα.
 Nefer
Αιγυπτιακό σύμβολο ομορφιάς και καλοσύνης. Αναπαριστά μια καρδιά και έναν αυλό. Φοριέται για ζωντάνια και ευτυχία.

Κέρας Αμάλθειας
Συμβολίζει ευημερία και γονιμότητα. Το μυθικό κέρας της Αμαλθείας που ξεχείλιζε συνέχεια από φρούτα και λουλούδια . Μικρό φυλαχτό σε σχήμα κέρατος φοριέται για καλή τύχη και καλή υγεία.

Βελανίδι
Φοριέται για ευημερία, για να ελκύσει το αντίθετο φύλο, για να αυξήσει τα έσοδα και για να ενδυναμώσει μαντικές ικανότητες.

 Γάτα
Κόσμημα σε σχήμα γάτας που φοριέται για εκπλήρωση ευχών, προστασία από κακόβουλα πνεύματα και επιθετικές γητειές και για καλή τύχη.

Δράκος
Κόσμημα σε σχήμα δράκου φοριέται για να ελκύσει αγάπη, ευτυχία και γονιμότητα.

 Ήλιος
Κόσμημα από χρυσό σε σχήμα ήλιου φοριέται για ευημερία.

Ημισέληνος
Κόσμημα από ασήμι σε σχήμα ημισελήνου ,για επιτυχία σε θέματα συναισθηματικά.

Καρδιά
Για τους αρχαίους Αιγυπτίους η καρδιά ήταν η κατοικία της ψυχής. Σήμερα συμβολίζει αγάπη και αφοσίωση. Φοριέται και για προστασία από ασθένειες της καρδιάς.

Κουδουνάκι
Φοριέται σε ζώα και από ανθρώπους για προστασία από κακόβουλα πνεύματα, από κατάρες και από το «κακό μάτι».

Κυλινδρική Σφραγίδα
Σουμερικό κυλινδρικό κόσμημα/φυλαχτό φτιαγμένο από πηλό και διακοσμημένο με πολύτιμους λίθους. Στην αρχαιότητα φοριόνταν από επιχειρηματίες για να ελκύσει καλές δουλειές αλλά ήταν ταυτόχρονα και η προσωπική τους σφραγίδα. 

Πέταλο Αλόγου
Καρφώνεται σε πόρτες σπιτιών ή φτιάχνεται σαν μικρό κόσμημα για το λαιμό, για καλή τύχη.

 Σκαραβαίος

 Στην αρχαία Αίγυπτο, οι ιερείς το τοποθετούσαν στην καρδιά των ταριχευμένων νεκρών, με εγχάρακτο πάνω του κεφάλαιο από το Βιβλίο των Νεκρών για είναι ο νεκρός θαρραλέος και ειλικρινής όταν βρεθεί μπροστά σους Θεούς. Σήμερα, κόσμημα σε σχήμα σκαραβαίου φοριέται για δύναμη, προστασία και μακροβιότητα.

Τετράφυλλο Τριφύλλι
Συμβολίζει δόξα, πλούτο, αγάπη και υγεία. Λέγεται ότι όποιος το βρει θα γίνει πολύ πλούσιος. Φτιάχνονται όμως και φυλαχτά σε σχήμα τετράφυλλου τριφυλλιού και φοριούνται για καλή τύχη και λεφτά.

Βέλος
Ένα μικρό ασημένιο ή χρυσό βέλος, φοριέται σαν κόσμημα για να προστατεύσει τον κάτοχο από οτιδήποτε κακό και να προσφέρει ευτυχία και ευημερία. Σχετίζεται με τον Απόλλωνα, την Άρτεμη και τον Έρωτα, παραπέμποντας στις αχτίδες του ηλίου, την δύναμη και το θάρρος.

Ονειροπαγίδα
Σαμανικό σύμβολο προστασίας από εφιάλτες, που κρεμιέται πάνω από το κρεβάτι.. 

Κεραυνός
Το συναντάμε σε σχεδόν όλες τις παραδόσεις και θρησκείες ανά τους αιώνες, ως σύμβολο θεϊκής δύναμης και προστασίας. Φτιάνεται ως κόσμημα ή χαράσσεται σε πόρτες σπιτιών

 

               Ο…. ανεξάντλητος Τίμιος Σταυρός

Τα πιο προνομιούχα φυλαχτά είναι εκείνα που περιέχουν «τίμιο ξύλο», δηλαδή κομμάτι ξύλο από το σταυρό όπου σταυρώθηκε ο Ιησούς. Η διάδοσή τους ξεκίνησε την επομένη της ανακάλυψης του τάφου του Ιησού από την αγία Ελένη.Μετά από θεία αποκάλυψη μάλιστα, βρήκε και τους τρεις σταυρούς του Γολγοθά και μπόρεσε να εντοπίσει τον σωστό με τη βοήθεια μιας νεκρανάστασης: αρχικά άγγιξε το νεκρό σώμα της χριστιανής χήρας Λιβανίας με δύο από τους σταυρούς, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, όταν όμως ήρθε σε επαφή με τον τρίτο σταυρό «εκείνη ζωντάνεψε και υμνούσε τον Κύριο».

 

Σύμφωνα με τον Κύριλλο Ιεροσολύμων, ήδη γύρω στο 350 ο κόσμος ήταν γεμάτος από κομματάκια του σταυρού. Έστελναν -ως ιδιαίτερη ένδειξη τιμής- ροκανίδια, μεγάλα και μικρά, σε αμέτρητες εκκλησίες, βασιλιάδες, πρίγκιπες και ιδιώτες. Τα κομμάτια του μετανάστευσαν με αμέτρητους προσκυνητές στα πιο μακρινά μέρη του κόσμου. Ωστόσο, ο σταυρός δεν λιγόστευε! Τα κομματάκια που κυκλοφορούν ευρέως σήμερα, δεν τα παρουσιάζουν πλέον ως γνήσια, ισχυρίζονται όμως ότι τα έχουν φέρει σε επαφή με τον πραγματικό σταυρό και γι' αυτό το λόγο διαθέτουν κι αυτά υπερφυσικές δυνάμεις.

                         Οι Λίθοι των Ζωδίων

Κριός

- Αιμόπετρα ,Αμέθυστος, Διαμάντι, Γρανάτης ,Ρουμπίνι
Για φυλαχτά, προτιμάται η Αιμόπετρα ή το Διαμάντι ή ο Ίαπις ή το Τοπάζι

Ταύρος

- Ζαφείρι ,Περίδιο, Ήλεκτρον, Νεφρίτης, Λάπις Λάζουλι, Σμαράγδι , Χαλαζίας.

 Για φυλαχτά, προτιμάται το Ζαφείρι ή το Διαμάντι ή ο Γρανάτης

Δίδυμοι

- Αχάτης ,Περίδιο, Φεγγαρόπετρα, Μαργαριτάρι, Χρυσαμμόλιθος
Για φυλαχτά, προτιμάται ο Αχάτης ή το Σμαράγδι

Καρκίνος

-Σμαράγδι ,Βήρυλλος, Μαργαριτάρι, Φεγγαρόπετρα, Ζαφείρι, Ρουμπίνι
Για φυλαχτά, προτιμάται το Σμαράγδι ή το Ζαφείρι ή ο Αχάτης ή το Σάρδιο
 

Λέων

Όνυχας ,Ήλεκτρον, Διαμάντι, Τοπάζι, Τουρμαλίνης, Σαρδόνυχας, Ρουμπίνι, Γρανάτης και Περίδιο
Για φυλαχτά, προτιμάται ο Όνυχας ή το Διαμάντι ή το Περίδιο ή το Ήλεκτρον

Παρθένος

- Καρνεόλιο ,Αχάτης, Περίδιο, Ζαφείρι, Ακουαμαρίνα, Καρνεόλιο, Ίασπις, Μπλε Τοπάζι
Για φυλαχτά, προτιμάται το Καρνεόλιο ή το Ζιρκόνιο ή ο Σαρδόνυχας

Ζυγός

- Περίδιο , Χρυσοπράσιο, Ακουαμαρίνα, Τουρμαλίνης, Περίδιο, Οπάλιο, Αμέθυστος, Μπλε Τοπάζι ,Τιρκουάζ
Για φυλαχτά, προτιμάται ο Αχάτης ή το Οπάλιο ή ο Σαρδόνυχας

Σκορπιός

-Βήρυλλος ,Τουρμαλίνης, Οπάλιο, Ζαφείρι, Ακουαμαρίνα, Τοπάζι, Καπνώδης Χαλαζίας
Για φυλαχτά, προτιμάται ο Ακουαμαρίνης ή ο Βήρυλλος ή ο Αμέθυστος

Τοξότης

– Τοπάζι, Αμέθυστος, Ζαφείρι, Τοπάζι, Καπνώδης Χαλαζίας, Τιρκουάζ, Λαζούλιθος (lapis lazuli)
Για φυλαχτά, προτιμάται το Τοπάζι ή ο Βήρυλλος ή το Μαργαριτάρι

Αιγόκερως

-Ρουμπίνι ,Αιματίτης, Όνυχας, Γρανάτης , Τιρκουάζ
Για φυλαχτά, προτιμάται το Ρουμπίνι ή ο Όνυχας

Υδροχόος

-Γρανάτης ,Ακουαμαρίνης, Οπάλιο ,Αμέθυστος
Για φυλαχτά, προτιμάται ο Γρανάτης ή ο Ίασπις

Ιχθύς  

Αμέθυστος , Αιμόπετρα
Για φυλαχτά, προτιμάται ο Αμέθυστος ή το Ρουμπίνι

 

Μανώλης Δερμιτζάκης