Γιατί δεν έχουμε ελεύθερο και ποιοτικό χρόνο;

 Τον χειμώνα του 1928, ο John Maynard Keynes, συνέθεσε ένα σύντομο δοκίμιο που πήρε αρκετά μεγάλη προβολή. Ο τίτλος του ήταν, “Οικονομικές δυνατότητες των εγγονών μας”, όπου ο Keynes υπέθετε, το πως θα έμοιαζε ο κόσμος σε έναν αιώνα από την εποχή του. Μέχρι το 2028, είχε προβλέψει ότι, “το πρότυπο της ζωής” στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι τόσο βελτιωμένο, που κανείς δεν θα χρειάζεται να ανησυχεί για το πως θα κερδίσει χρήματα. “Τα εγγόνια μας” υπολόγιζε ο Keynes, θα δουλεύουν για τρεις ώρες την ημέρα, ενώ ακόμα κι αυτό το μειωμένο ωράριο, θα αντιπροσώπευαν περισσότερη εργασία, απ' ότι θα ήταν πραγματικά αναγκαία.

 Ο Keynes παρέδωσε μια πρώιμη έκδοση των “οικονομικών δυνατοτήτων” ως διάλεξη σε ένα σχολείο αρρένων στο Hampshire. Ακόμα ο Keynes, ήταν στην φάση όπου αναθεωρούσε και βελτίωνε το δοκίμιό του, όταν το φθινόπωρο του 1929 ξεκίνησε η παγκόσμια ύφεση της χρηματιστηριακής αγοράς. Κάποιοι μπορεί να είχαν λάβει αυτό το γεγονός σαν έναν κακό οιωνό, ο Keynes όμως, έμεινε απτόητος. Αν και αναγνώρισε γρήγορα τη σοβαρότητα της κατάστασης, έγραψε στις αρχές του 1930, ότι αυτό που συνέβη, μπορεί να αποτέλεσε μια από τις δυσκολότερες συγκυρίες που είχαν ζήσει αλλά μακροπρόθεσμα αυτή η κατάσταση θα λειτουργούσε σαν μια ήσσονος σημασίας διακοπή στο μεγαλύτερο πλάνο.

 Σύμφωνα με τον Keynes, ο δέκατος ένατος αιώνας, είχε εξαπολύσει έναν τέτοιο χείμαρρο τεχνολογικής καινοτομίας -ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο, χάλυβα, καουτσούκ, βαμβάκι, χημικές βιομηχανίες, αυτόματες μηχανές, και μεθόδους μαζικής παραγωγής- όπου περαιτέρω ανάπτυξη ήταν αναπόφευκτη. Το μέγεθος της παγκόσμιας βιομηχανίας, προέβλεπε, ότι θα αυξηθεί έως και επτά φορές μέσα στον επόμενο αιώνα, έτσι αυτό, σε συνεννόηση με τις όλο και περισσότερες τεχνικές βελτιώσεις θα εγκαινιαστεί η εβδομάδα των 15 ωρών.

 Για τον ίδιο, η επερχόμενη εποχή της αφθονίας, ενώ είναι ευπρόσδεκτη, θα φέρει κατά κάποιο τρόπο μια ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση. Με τόσο μικρή ανάγκη για εργασία, οι άνθρωποι δεν θα έχουν τι να κάνουν. “Για πρώτη φορά” αναφέρει, “ ο άνθρωπος από την δημιουργία του, θα βρεθεί αντιμέτωπος με το πραγματικό του πρόβλημα, πως θα χρησιμοποιήσει την ελευθερία του”. Πίστευε δηλαδή, ότι αφού θα έχουμε τόσες πολλές ανέσεις, και θα ζούμε σε τεχνολογική – κοινωνική ευημερία, θα έχουμε τόσο ελεύθερο χρόνο που δεν θα βρίσκουμε με τι να ασχοληθούμε.

 Σχεδόν τα τέσσερα πέμπτα από τον αιώνα που έγραφε ο Keynes έχουν περάσει, και τα μισά από τα οράματά του έχουν πραγματοποιηθεί. Η τεχνολογία αναπτύσσεται μέρα με την μέρα, και η παγκόσμια οικονομία, έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό όπως ακριβώς προέβλεψε. Αφού όμως έχουμε γίνει έμμεσα πιο “πλούσιοι” γιατί αυτός ο πλούτος δεν έχει μεταφραστεί σε αναψυχή; Πότε κάποιος που ξέρετε σας παραπονέθηκε για το ότι έχει πολύ λίγα να κάνει;

 Η Brigid Schulte, μια ρεπόρτερ της Washington Post, είναι η πιο πρόσφατη συγγραφέας που καταπιάστηκε με αυτό το ζήτημα, στο βιβλίο της “Overwhelmed: Work, Love, and Play When No One Has the Time” (Καταβεβλημένοι: Δουλειά, Έρωτας, Παιχνίδι όταν κανένας δεν έχει χρόνο) όπου και ερευνά γιατί στον εικοστό πρώτο αιώνα οι Αμερικανοί κυρίως αλλά και σε όλο τον κόσμο νιώθουμε τόσο εγκλωβισμένοι στην καθημερινότητά μας.

 Το βιβλίο της Schulte ξεκινάει μετρώντας το πόσο λείπει η ψυχαγωγία από την ζωή της ίδιας. Εκείνη έπειτα ζητά βοήθεια από τον κοινωνιολόγο στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ,John Robinson, που είναι ειδικός στην διαχείριση του χρόνου. Ο Robinson αναθέτει στην Schulte να κρατήσει ένα ημερολόγιο σε ένα Excel φύλλο. Εκείνη θεωρεί ότι ο χρόνος της δεν μπορεί να μπει στα μικρά κουτάκια του Excel, έτσι φτιάχνει το ημερολόγιό της σε ένα μαύρο μικρό σημειωματάριο. Το αποτέλεσμα, πολλά μαύρα σημειωματάρια με ακατάστατες σημειώσεις.

“Πανικός” του λέει η Schulte.

Με την ερώτηση της δικής της ψυχαγωγίας να παραμένει αναπάντητη, η Schulte αποφασίζει να πάει στο Παρίσι, για το ετήσιο συνέδριο της Διεθνούς ένωσης για την Έρευνα της Διαχείρισης του Χρόνου. (“Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στην προσπάθειά τους να καταλάβουν γιατί η χρονική πίεση αυξάνεται”). Επισκέπτεται στο Πανεπιστήμιο του Yale, στο κέντρο του Στρες, μιλάει σε μητέρες που προσπαθούν να συνδυάσουν τα πάντα. Και το ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Γιατί ενώ τα έχουμε όλα, δεν έχουμε ουσιαστικό χρόνο να κάνουμε τίποτα!

Της Ηλιάννας Μαθιουδάκη