9 Οκτωβρίου 1944: Η συμφωνία των «ποσοστών» που καθόρισε την τύχη της Ελλάδας
Η Ελλάδα στην πρόσφατη ιστορία δεν ήταν ποτέ στην πλευρά των ισχυρών. Υπήρξαν πολλές φορές που η τύχη της καθορίστηκε από αποφάσεις των «μεγάλων». Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ισχυροί καθόρισαν την τύχη πολλών κρατών. Μέσα σε αυτά, ήταν και η Ελλάδα.
Οι σύμμαχοι μπορεί να κέρδισαν τον πόλεμο μαζί, αλλά όταν αυτός τελείωσε έπρεπε να κερδίσουν ακόμα έναν. Αυτόν που άρχισε μεταξύ τους για την μοιρασιά των εδαφών που ο καθένας τους θα είχε κάτω από τη σφαίρα της επιρροής τους. Ανάμεσα σε αυτά τα εδάφη ήταν και η Ελλάδα. Το μέλλον της μετά τον φονικότερο πόλεμο της ιστορίας γράφτηκε πάνω σε μια χαρτοπετσέτα.
Ήδη πριν από την απόβαση των συμμάχων τον Ιούνιο του 1944, οι ηγέτες της συμμαχίας κατά του Χίτλερ συναντήθηκαν για πρώτη φορά στην Τεχεράνη τον Νοέμβριο του 1943. Το 1945 πραγματοποιήθηκαν άλλες δυο συναντήσεις, στη Γιάλτα και στο Πότσνταμ.
Λίγους μήνες πριν τη Διάσκεψη της Γιάλτας, έγινε ακόμα μια. Ξεκίνησε στις 9 Οκτωβρίου του 1944 και έμεινε στην ιστορία ως «Τέταρτη Διάσκεψη της Μόσχας». Τα θέματα που συζητήθηκαν σε αυτήν ήταν το μέλλον της Πολωνίας, η είσοδος της Σοβιετικής Ένωσης στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας και η επιστροφή όλων των Σοβιετικών πολιτών που απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς στην ΕΣΣΔ. Το κυρίως πιάτο όμως ήταν το «μοίρασμα» των Βαλκανίων σε σφαίρες επιρροής.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε γράψει στα απομνημονεύματά του πως το «μοίρασμα» αυτό έγινε μέσα σε λίγες στιγμές.
«…έκρινα κατάλληλη τη στιγμή για να δράσω. Εδήλωσα: ''Ας ρυθμίσωμε τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια. Τα στρατεύματά σας ευρίσκονται στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία. Έχομε συμφέροντα, αποστολές, πράκτορες σ' αυτές τις χώρες. Ας αποφύγω με την σύγκρουση για ζητήματα ασήμαντα. Σχετικώς προς την Μεγάλη Βρετανία και την Ρωσία τι θα ελέγατε για μια υπεροχή κατά 90% υπέρ υμών στην Ρουμανία, υπεροχή κατά 90% υπέρ ημών στην Ελλάδα και ίση συμμετοχή κατά 50% στην Γιουγκοσλαβία ;".
Ενώ μετεφράζοντο οι λόγοι μου, έγραψα σε μισό φύλλο χαρτιού:
- Ρουμανία
- Η Ρωσία 90%
- Οι άλλοι 10%
- Ελλάς
- Η Μεγάλη Βρετανία (εν συμφωνία με τις ΗΠΑ) 90%
- Η Ρωσία 10%
- Γιουγκοσλαβία 50% και 50%
- Ουγγαρία 50% και 50%
- Βουλγαρία
- Η Ρωσία 75%
- Οι άλλοι 25%
Έσπρωξα το χαρτί μπροστά στον Στάλιν στον οποίον είχαν δώσει εν τω μεταξύ την μετάφραση. Έγινε μια μικρή παύσις. Έπειτα ο Στάλιν πήρε το μπλε μολύβι του, εχάραξε μια χοντρή γραμμή σαν είδος επιδοκιμασίας και μου επέστρεψε το σημείωμα. Τα πάντα ερρυθμίσθησαν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όσο εχρειάσθη για να γράψω το σημείωμα αυτό.
Είχαμε, εννοείτω, μελετήσει το ζήτημα προσεκτικά και από μακρού, και άλλωστε δεν μας απησχόλησαν παρά οι συμφωνίες που αφορούσαν την πολεμική περίοδο. Όλα τα ευρύτερα προβλήματα έμεναν για την συνδιάσκεψη της ειρήνης, που ελπίζαμε ότι θα συνεκαλείτο μετά τη νίκη.
Επηκολούθησε μακρά σιωπή. Το χαρτί με την μπλέ γραμμή παρέμενε στο τραπέζι. Τελικά είπα: "Δεν θα έκριναν κάπως κυνικό εκ μέρους μας να ρυθμίζωμε αυτά τα προβλήματα, από τα οποία εξαρτάτω η τύχη εκατομμυρίων υπάρξεων, κατά τρόπον τόσο υπεροπτικό; Ας κάψωμε αυτό το χαρτί". "Όχι, φυλάξτε το" είπε ο Στάλιν».
Τις ημέρες που ακολούθησαν, οι υπουργοί εξωτερικών των δυο χωρών διαπραγματεύτηκαν αυτά τα ποσοστά. Η διαπραγμάτευση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης σε Βουλγαρία και Ουγγαρία στο 80%.
Η επίσημη Σοβιετική ιστορία δεν αμφισβητεί τα εν λόγω γεγονότα. Ούτε την «Συμφωνία των Ποσοστών» που γράφτηκε πάνω σε μια χαρτοπετσέτα. Αρνούνται όμως πως ο Στάλιν συμφώνησε με τον Τσόρτσιλ. Όπως και να έχει και όπως αποδείχτηκε ωστόσο, οι σφαίρες επιρροής ήταν αυτές. Η Ελλάδα έτσι μπήκε στην σφαίρα επιρροής της Μεγάλης Βρετανίας (και των ΗΠΑ) μέσα σε λίγες στιγμές, οι οποίες καθόρισαν το μεταπολεμικό της μέλλον.
