Η ιστορία του Βενιζελείου Νοσοκομείου

Όλοι μας έχουμε επισκεφτεί έστω και μία φορά το Βενιζέλειο Νοσοκομείο Ηρακλείου, γνωρίζουμε τα κτίρια, τους διαδρόμους, τους χώρους αναμονής, το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα που προσευχόμαστε να ακούσουμε τα ευχάριστα νέα των γιατρών. Πόσοι όμως γνωρίζουμε την ιστορία που κρύβει στα θεμέλια του;

Η πλήρης ονομασία με την οποία το γνωρίζουμε σήμερα είναι: Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Βενιζέλειο - Πανάνειο. Πως όμως προέκυψε αυτή η επωνυμία;​

Η αναδρομή μας γυρνάει πίσω στο 1892 όταν ο Πανανός και η Αθηνά Θεοδουλάκη έκαναν δωρεά στο δήμο Ηρακλείου "μιας οικίας και 6 μαγαζείων" αλλά και το χρηματικό ποσό των 500 λιρών με σκοπό να χτιστεί ένα νέο δημοτικό νοσοκομείο. Μέχρι τότε λειτουργούσε το Χριστιανικό νοσοκομείο ή Ρωμαίικα Σπιτάλια το οποίο συντηρούσε η Χριστιανική κοινότητα Ηρακλείου ήδη πριν το 1800, αντίστοιχα υπήρχε και το Τουρκικό νοσοκομείο.

Οι εκπρόσωποι των Χριστιανικών σωματείων της πόλης, μετά από ψήφισμα ανακήρυξαν το ζεύγος Θεοδουλάκη μεγάλους ευεργέτες της πόλης του Ηρακλείου "επειδή απεφάσισαν νέαν μεγάλην δωρεάν υπέρ των ενδεών ασθενών πατριωτών ημών, ορίσαντες δύο χιλιάδες εικοσόφραγκα προς ίδρυσιν νοσοκομείου, εν τη πόλει ημών, ου μεγίστην ανάγκην έχει η χριστιανική κοινότης Ηρακλείου, άτε του υπάρχοντος όντος ακαταλλήλου και μη εκπληρούντος πάντας τους όρους της υγιεινής...” (εφημ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ, 26 Ιαν. 1895).

Παρόλο που η προσφορά αλλά και οι εργασίες ξεκίνησαν το 1892 τα λαμπερά εγκαίνια του Πανάνειου Νοσοκομείου, όπως ονομάστηκε προς τιμήν του ευεργέτη, τελέστηκαν με μεγαλοπρέπεια το 1902. Οι εργασίες οικοδόμησης του νοσοκομείου σταμάτησαν δύο φορές. Τον Ιούλιο του 1896, ενώ το κτίριο προχωρούσε με γρήγορους ρυθμούς, τα έργα σταμάτησαν εξαιτίας της επανάστασης. Το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου ξεκίνησαν όμως σταμάτησαν ξανά τον Ιανουάριο του 1897 εξαιτίας των επαναστατικών συγκρούσεων που επικρατούσαν στην Κρήτη.

Το Πανάνειο Νοσοκομείο κατάφερε να ολοκληρωθεί στη δύσκολη περίοδο της μετάβασης από την Τουρκοκρατία στην Αυτόνομη Κρητική Πολιτεία. Παρά τις αντιξοότητες και τις διακοπές των έργων οικοδόμησης το Δεκέμβριο του 1900 τα έργα σταμάτησαν ξανά αυτή τη φορά όμως εξαιτίας της ολοκλήρωσης του νοσοκομείου.

Η προτομή του Πανανού Θεοδουλάκη  που βρίσκεται μπροστά στο Πανάνειο

Δωρίστηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά με συμβολαιογραφική πράξη που ανέφερε μεταξύ άλλων ότι θα λειτουργεί πάντοτε ως νοσοκομείο με το όνομα “Πανάνειο Νοσοκομείο”, θα μπορούν να νοσηλεύονται άποροι ασθενείς ανεξαρτήτου θρησκείας και υποχρεούται να μνημονεύει τα ονόματα των ιδρυτών Πανανού και Αθηνάς Θεοδουλάκη.

Στη συνέχεια το 1939 το Πανάνειο Νοσοκομείο με αναγκαστικό νόμο παραχωρείται οριστικά στο δήμο Ηρακλείου. Παρέμεινε στην κυριότητα του μέχρι το 1973.

Τα δύο πρώτα χρόνια από την ολοκλήρωση του δε λειτουργούσε με αποτέλεσμα οι ασθενείς να καταφεύγουν στο Τουρκικό νοσοκομείο αφού τα Ρωμαίικα Σπιτάλια είχαν καταστραφεί. Στη συνέχεια, αφού ξεκίνησε να λειτουργεί, διέθετε μόνο το στοιχειώδη εξοπλισμό ενώ απουσίαζε εντελώς η χειρουργική μονάδα. Με την πάροδο του χρόνου κατάφερε να αναπτύξει όλες τις ειδικότητες και τελικά το 1987 κηρύσσεται διατηρητέο μνημείο της πόλης.

Φωτογραφία του Πανάνειου νοσοκομείου στις αρχές του 20ου αιώνα.

Το 1936, τρία χρόνια μετά που το Πανάνειο κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο, η Παγκρήτια Ένωση των Κρητών Αμερικής αποφάσισε να κατασκευάσει ένα έργο παγκρήτιου χαρακτήρα. Το μεγάλο αυτό έργο θα γινόταν προς τιμήν του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, όπως και έγινε τελικά το 1953. Ο Ελευθέριος K. Βενιζέλος καταγόταν από τις Μουρνιές Χανίων, ήταν Έλληνας πολιτικός που διετέλεσε πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας και επτά φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Ως πολιτικός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο Κρητικό ζήτημα καθώς και στα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας από το 1910 μέχρι και τον θάνατό του το 1936.

Για την κατασκευή του έργου συνάπτεται σύμβαση μεταξύ της Ελληνικής Κυβέρνησης, Αμερικανικής Αντιπροσωπείας, της Παγκρήτιας Ένωσης των Κρητών των ΗΠΑ και του Δήμου Ηρακλείου. Μεταξύ άλλων συμφωνήθηκε ότι ο Δήμος Ηρακλείου θα παραχωρήσει το οικόπεδο για την κατασκευή του έργου ενώ οι υπόλοιποι τρεις φορείς θα το χρηματοδοτήσουν.

Το μεγάλο έργο που δημιουργήθηκε ήταν το Βενιζέλειο Νοσοκομείο, το οποίο 4 χρόνια μετά τη σύμβαση, στις 22 Αυγούστου 1953, εγκαινιάστηκε, Η πλήρης ονομασία του είναι Παγκρήτιο Βενιζέλειο Νοσοκομείο Φυματιωντών και αρχικά λειτουργούσε ως σανατόριο. 14 χρόνια μετά, το 1967 απέκτησε όλες τις βασικές ιατρικές ειδικότητες, 200 κρεβάτια για να μπορεί να φιλοξενεί περισσότερους αρρώστους και μετατράπηκε σε Γενικό Νοσοκομείο.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1973, προσθέτει 70 κρεβάτια στον εξοπλισμό του ενώ τα δύο νοσοκομεία συγχωνεύτηκαν και πήραν την ονομασία, που ήρθε το 1986, Γενικό Περιφερειακό Νοσοκομείου Ηρακλείου “Βενιζέλειο – Πανάνειο”. Ταυτόχρονα την ίδια περίοδο αποκτά 500 κρεβάτια, εντάσσεται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) και λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ).

Το 2012 ξεκινάει τη λειτουργία του ως διασυνδεόμενο νοσοκομείο με το Πανεστημιακό νοσοκομείο Ηρακλείου, έχοντας στη διάθεση του 440 κλίνες, με ενιαία διοίκηση και νέα επωνυμία: Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου – Γ.Ν. “Βενιζέλειο”.

Τα θεμέλια του νοσοκομείου κρύβουν τελικά ευαισθησία, αγάπη, γενναιοδωρία και ανθρώπους που έβαλαν τη δική τους πινελιά για να αφήσουν τον κόσμο λίγο καλύτερο. 

Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται στο ekriti και υπόκειται στους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή του καθ’ οιονδήποτε τρόπο χωρίς την απαραίτητη παραπομπή (link) στην ιστοσελίδα που το δημοσίευσε.

Πηγές: venizeleio.gr, kairatos.com, wikipedia, odysseus.culture.gr, εργασία μαθητών 3ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου.

Φωτογραφίες: εργασία μαθητών 3ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου