Κρυφτό και μακριά γαϊδούρα εναντίον Μπάρμπι και Video Games

..... Μια φορά κι ένα καιρό τα παιδιά έπαιζαν κρυφτό στους δρόμους. Περίμεναν να σουρουπώσει και να γλιστρήσουν στις σκιές των δέντρων την ώρα που ο αντίπαλος μετρούσε με τα μάτια κλειστά μέχρι το 100, για να τους δώσει χρόνο να διαλέξουν την κρυψώνα τους. Κι έπειτα γελούσαν και διασκέδαζαν με την ψυχή τους χοροπηδώντας στον «κουτσό» που σχεδίαζαν στην άσφαλτο με κιμωλίες. Κάπου κάπου το παιχνίδι διέκοπτε η φωνή των γονιών που καλούσε κάποιο από τα παιδιά της παρέας στο σπίτι. Και τότε όλοι μαζί παρακαλούσαν για μία μικρή παράταση. Ήταν η εποχή που τα ποδήλατα σπάνιζαν και τα κομπιούτερ υπήρχαν μόνο στα γραφεία των μεγάλων εταιριών. Τότε τα παιδικά παιχνίδια ήταν όλο ζωντάνια. Μικροί βόλοι, κομμάτια από μάρμαρο και αυτοσχέδια πατίνια με ρουλεμάν και ξύλα, λάστιχα και χαρτιά ήταν τα συστατικά για τις ξέγνοιαστες παιδικές ώρες. Ο χώρος ήταν συνήθως άπλετος και πάντα διαθέσιμος μια και επρόκειτο για τους δρόμους, τις αλάνες και τις γειτονιές τους. Τα αυτοκίνητα ήταν λιγότερα και συνεπώς ο κίνδυνος για τα παιδιά ελάχιστος. Οι τηλεοράσεις με τα κρατικά κανάλια είχαν προγράμματα που ενδιέφεραν μόνο τους μεγάλους κι έτσι ο δρόμος για τα παιδιά ήταν ... ελεύθερος. Μέσα σε αυτές τις ελευθερίες που χάριζε η εποχή γεννήθηκαν τα ομαδικά παιδικά παιχνίδια..........

Μικρές αγαπημένες συνήθειες της περασμένης γενιάς που δεν κατόρθωσαν να περάσουν στα σημερινά παιδιά των υπολογιστών και του διαδικτύου. Κι αν όλα αυτά ακούγονται άγνωστες ή έστω «αρχαιολογικής αξίας» ιστορίες για τους νεώτερους, στην πραγματικότητα δεν συνέβαιναν παρά μία ή δύο δεκαετίες πριν. Λίγο πριν τα διαμερίσματα εγκλωβίσουν στους τοίχους τους τις ζωές μας. Λίγο πριν οι δρόμοι γίνουν απαγορευτικοί για παιχνίδια. Λίγο πριν η τηλεόραση μας μαγέψει και λίγο πριν η μικρή οθόνη γίνει η μοναδική ψυχαγωγία μέσω των βιντεοπαιχνιδιών για την νεολαία μας.

Τα παιδικά παιχνίδια είχαν τότε άλλους κανόνες και κυρίως στηρίζονταν στο πνεύμα της παρέας και της ομάδας. Οι καιροί που ακολούθησαν έβαλαν το παιχνίδι στην απομόνωση, κάνοντάς το υπόθεση του ενός και ατομική ψυχαγωγία. Κάποιοι ακόμη και στις μέρες μας επιμένουν να τα θυμούνται και να τα νοσταλγούν. Η ιδέα μάλιστα να διδαχτούν αυτά τα ξεχασμένα μας παιχνίδια στην σημερινή νέα γενιά, πήρε πρόσφατα σάρκα και οστά στον προαύλιο χώρο ενός σχολείου. Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν έμοιαζαν βγαλμένες από το παρελθόν. Σκοινάκια, βόλοι και εφτάπετρο, μπάλες για να παίξουν τα παιδιά «τα μήλα», λάστιχο τεντωμένο στα πόδια των κοριτσιών, η αξέχαστη «μακριά γαϊδούρα» ή «μακρύς ποταμός» κατά άλλους και η «αμπάριζα». Στην αυλή ακουγόταν και πάλι το «φτού και βγαίνω», «έπιασα ένα μήλο», «ποιος θα κάνει την μακριά γαϊδούρα», «εγώ στο μαξιλάρι», «ο γαλατάς μου ανταλλάσσεται με τρία κουρσούμια». Ατάκες που ξαφνιάζουν ειπωμένες από τα σημερινά παιδικά χείλη αλλά πάλι τόσο οικείες στους παλιότερους. Στόχος μίας πρωτότυπης λαογραφικής έρευνας που έγινε σε χωριό πέριξ του Ηρακλείου ήταν να ανακαλύψουν και να μάθουν τα ίδια τα παιδιά τα παλιά παιδικά παιχνίδια των γονιών και των παππούδων τους. Η υπόθεση εξελίχθηκε σε μία άκρως διασκεδαστική περιπέτεια, καθώς οι μικροί ... λαογράφοι βρέθηκαν να ξετυλίγουν ένα κουβάρι νοσταλγικών αναμνήσεων μίας άλλης εποχής, που παρά τα πενιχρά μέσα της είχε μία ιδιότυπη γοητεία. Έτσι παιδιά, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες γύρισαν το χρόνο πίσω και θυμήθηκαν τις Αλεκατρίδες, το Κισκιντάκι, την Τσιγκολελέτα, το Ντελιμά, τα Λακκάκια, τον Στρουμπά και την Φούσκα του χοίρου, καθώς και ένα σωρό πρωτότυπα και ξεχασμένα στις μέρες μας παιδικά παιχνίδια και καμώματα.

Άλλωστε το στήσιμο και οι κανόνες των παιχνιδιών αυτών αποδείχτηκαν πολύ ευκολότεροι από τα κουμπιά των σημερινών ηλεκτρονικών παιχνιδιών και τις απαιτήσεις τους. Τα υλικά συνήθως ήταν εύκολο να βρεθούν: ξύλα, βόλοι, κόκαλα, πέτρες και το σημαντικότερο ... όρεξη για παιχνίδι και πνεύμα συλλογικής προσπάθειας. Στην αυλή του σχολείου ακούστηκε ξανά το «Δεν περνάς κυρά Μαρία» ή «Περνά περνά η μέλισσα». Τα παιδιά τραγουδούσαν «Αλάτι ψηλό - αλάτι χοντρό. Έχασα την μάνα μου και ψάχνω να την βρω». Οι φωνές και τα τραγούδια ταξίδεψαν τους μεγάλους στις δικές τους παιδικές αναμνήσεις και συνάμα απέδειξαν ότι οι καιροί μπορεί να αλλάζουν, όμως το ζητούμενο για κάθε παιδί είναι το ίδιο: ξεγνοιασιά, ψυχαγωγία και παιχνίδι.

Αν κάτι ξάφνιασε ευχάριστα τους μικρούς ερευνητές ήταν το γεγονός ότι τα παιχνίδια που κατέγραψαν δεν ... αγοράζονται. Δεν πρόκειται δηλαδή για κατασκευές ή για παιχνίδια και εξαρτήματα που έβρισκαν τα παιδιά στο εμπόριο. Ακριβώς επειδή οι εποχές τους δεν πρόσφεραν την πολυτέλεια της αγοράς των παιχνιδιών. Κατά συνέπεια οι μπόμπιρες έπρεπε να σταθούν αρκετά ευρηματικοί και να σκαρφιστούν τρόπους για να διασκεδάσουν. Έτσι το τόπι της εποχής εκείνης φτιάχτηκε από κουρέλια ή παλιά υφάσματα., τα νεροπίστολα από σφάκες, οι μπάλες του ποδοσφαίρου από την φούσκα (ουροδόχο κύστη) του χοίρου και οι βόλοι από χώμα. Όμως ο στόχος έστω και με τα πενιχρά μέσα που διέθεταν τα παιδιά είχε επιτευχθεί: τα παιχνίδια τους έδιναν χαρά και οι ώρες τους περνούσαν ευχάριστα.

Μ.Κορνάρου

Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται στο ekriti και υπόκειται στους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή του καθ’ οιονδήποτε τρόπο χωρίς την απαραίτητη παραπομπή (link) στην ιστοσελίδα που το δημοσίευσε.