Αφιερωματα

"Να τα πούμε;" Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα στην Ελλάδα

26.12.2014 - 12:46

Κάθε χρόνο όταν φτάσουμε στις ημέρες των Χριστουγέννων πλατείες, γειτονιές και πόλεις "φορούν" τα γιορτινά τους και τα παιδιά παίρνουν τα τρίγωνα και βγαίνουν στους δρόμους τραγουδώντας τις μελωδίες των Χριστουγέννων. Από νωρίς τα παιδιά έχουν βρει τους φίλους τους που θα βγουν παρέα να αναγγείλουν το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Χριστού.

Ποιος δεν έχει αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια να τριγυρνάει στις γειτονιές με τους φίλους του και να ρωτάει από πόρτα σε πόρτα: "Να τα πούμε;". Η παράδοση που μένει ζωντανή από γενιά σε γενιά συναντάται σε κάθε σημείο της Ελλάδας. Μία παρέα παιδιών την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων μετά τη θετική απάντηση του σπιτονοικοκύρη ξεκινούσαν να τραγουδούν τα κάλαντα χτυπώντας τα τριγωνάκια τους.

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων αποτελούν έθιμο όλης της Ελλάδας. Η κάθε περιοχή όμως διαθέτει τη δική της παράδοση που εκφράζεται από τις παραλλαγές που συναντάμε σε κάθε γωνιά της χώρας. Κάθε περιοχή διαθέτει τη δική της μελωδία που συνοδεύει τους στίχους με τα κάλαντα.

Κάθε περιοχή διαθέτει τους δικούς της στίχους που εκφράζουν το θαύμα των ημερών, τη Γέννηση του Χριστού.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Κρήτης

Καλήν εσπέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη θεία Γέννηση να πω στ” αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται χαίρετ’ η φύσις όλη.

Εντός σπηλαίων τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων.

Κερά καμαροτράχηλη και φεγγαρομαγούλα,
και κρουσταλίδα του γιαλού και πάχνη από τα δέντρα.

Aπου τον έχεις τον υιό το μοσχοκανακάρη,
λούζεις τον και χτενίζεις τον και στο σχολείο τον πέμπεις.

Κι ο δάσκαλος τον έδειρε μ’ ένα χρυσό βεργάλι,
και η κυρά δασκάλισσα με το μαργαριτάρι.

Είπαμε δα για την κερά ας πούμε για τη βάγια,
άψε βαγίτσα το κερί, άψε και το διπλέρι,
και κάτσε και ντουσούντισε ήντα θα μας εφέρεις.

Για απάκι, για λουκάνικο, για χοιρινό κομμάτι,
κι από τον πύρο του βουτσιού να πιούμε μια γεμάτη.

Κι από τη μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι,
κι αν το ‘χει κάνει η γαλανή ας είναι ζευγαράκι.

κι από το πιθαράκι σου λάδι ένα κουρουπάκι,
κι αν είναι κι ακροπλιάτερο βαστούμε και τ” ασκάκι.

Φέρε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεπτοκάρυα,
και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλληκάρια.

Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα,
ανοίξατε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Κυκλάδων

Για σένα, κόρη όμορφη, ήρθαμε να τα πούμε

και τα καλά Χριστούγεννα για να σου ευχηθούμε.

Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε καράβια ν’ ασημένια

του χρόνου σαν και σήμερα να ‘ναι μαλαματένια.

Αν έχεις κόρη όμορφη, βάλε την στο τσιμπίδι

και κρέμασέ την αψηλά, να μην την φαν οι ψύλλοι.

Φέρτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε,

και του χρόνου να σας πούμε φέρτε μας κρασί να πιούμε.

Κερκυραϊκά κάλαντα Χριστουγέννων

Σήμερα οι μάγοι έρχονται στη χώρα του Ηρώδη

και ο Ηρώδης ταραχθείς έγινε θηριώδης.

Κράζει τους μάγους και ρωτά: «Μάγοι, πού θε να πάτε».

Εις Βηθλεέμ το σπήλαιο την πόλη την αγία

Που εκεί γεννάει το Χριστό η Δέσποινα Μαρία.

Κάλαντα Χριστουγεννιάτικα Θράκης

Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια.

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες,

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε,

τους αρχαγγέλους , τους ιεράρχες.

-Σεις αρχαγγέλοι και ιεράρχες,

στη Σμύρνη πηγαίν΄τε , μαμμές να φέρ΄τε.

Άγια Μαρίνα, άγια Κατερίνα,

στη Σμύρνη πάνε , μαμμές να φέρουν.

Όσο να πάνε κι όσο να έρθουν,

η Παναγιά μας ηληυτηρώθη.

Στην κούνια τό ΄βαλαν και το κουνούσαν,

και το κουνούσαν , το τραγουδούσαν.

Σαν ήλιος λάμπει ,σα νιο φεγγάρι,

σα νιο φεγγάρι, το παλληκάρι.

Φέγγει σε τούτον το νοικοκύρη,

με τα καλά του, με τα παιδιά του,

με την καλή τη νοικοκυρά του...

Κάλαντα Χριστουγεννιάτικα Δωδεκανήσων

Αυτή είναι η ημέρα όπου ήλθ' ο Λυτρωτής
από Μαριάμ Μητέρα εκ Παρθένου γεννηθείς. (2)

Άναρχος αρχήν λαμβάνει και σαρκούται ο θεός
Αγέννητος γεννάται εις την φάτνην ταπεινός. (2)

Άγγελοι το νέο λέγουν εις ποιμένας και βοσκούς
ο Αστήρ το θαύμα δείχνει εις τους μάγους και σοφούς. (2)

Οι τρεις μάγοι ξεκινάνε τ" άστρο έχουν βοηθό
τη σπηλιά ψάχνουν να βρούνε με τον άγιο θεό. (2)

Λίβανο χρυσό και σμύρνα να του παν' επιθυμούν
τη μικρή γλυκιά μορφή του σκύβουν και την προσκυνούν. (2)

Όσοι έχετε στα ξένα να δεχτείτε με καλό ευτυχία να σας δίνει το Θεό παρακαλώ. (2)

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Ηπείρου

Ελάτε εδώ γειτόνισσες,
και εσείς γειτονοπούλες,
τα σπάργανα να φτιάξουμε,
και το Χριστό ν’ αλλάξουμε.

Τα σπάργανα για το Χριστό,
ελάτε όλες σας εδώ. (δις)

Να πάμε να γυρίσουμε,
και βάγια να σκορπίσουμε,
να βρούμε και την Παναγιά,
οπού μας φέρνει τη χαρά.

Τα σπάργανα για το Χριστό,
ελάτε όλες σας εδώ. (δις)

Κοιμάται στα τριαντάφυλλα,
γεννιέται μες στα λούλουδα,
γεννιέται μες στα λούλουδα,
κοιμάται στα τριαντάφυλλα.

Τα σπάργανα για το Χριστό,
ελάτε όλες σας εδώ,
τα σπάργανα να φτιάξουμε,
και το Χριστό ν’ αλλάξουμε.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Μακεδονίας

Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα,
τώρα Χριστός γιννιέτι. (δις)

Γιννιέται κι βαφτίζιτι,
στους ουρανούς απάνου. (δις)

Όλοι οι Αγγέλοι χαίρουντι,
κι όλοι δοξολογιούντι. (δις)

Και τα δαιμόνια σκάζουνε,
και σκάζουν και πλαντάζουν. (δις)

Σε τούτο το σπίτι πού ‘ρθαμε,
μι μάρμαρου στρουμένου. (δις)

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Αιγαίου

Κάτω στα Ιεροσόλυμα,
στης Βηθλεέμ την πόλη,
εκεί δεντρί δεν ήτανε,
δεντρί ξεφανερώθη.

Κι ανάμεσα στους κλώνους του,
αγγέλοι κι αρχαγγέλοι,
κι ο Μιχαήλ Αρχάγγελος,
ξεφτερουγά και λέει.

Χριστέ, για δώσ’ μου τα κλειδιά,
και τα χρυσά κλειδάκια,
ν” ανοίξω τον παράδεισο,
να μπω σε περιβόλι.

Να κόψω μήλο δροσερό,
να πιω νερό δροσάτο,
να γείρω ν” αποκοιμηθώ,
σε νεραντζιά ‘πο κάτω.

Και σας καληνυχτίζουμε,
πέσετε κοιμηθείτε,
ολίγον ύπνον πάρετε,
κι ευθύς ως σηκωθείτε.

Στην εκκλησία να τρέξετε,
όλοι με προθυμίαν,
και του Χριστού να ακούσετε,
τη Θεία Λειτουργία.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Πελοποννήσου

Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα,
πρώτη γιορτή του χρόνου,
για βγάτε, δέτε, μάθετε,
πως ο Χριστός γεννάται.

Γεννάται κι αναθρέφεται,
με μέλι και με γάλα,
το μέλι τρων οι άρχοντες,
το γάλα οι αφεντάδες
και το μελισσοβότανο,
το νίβονται οι κυράδες.

Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή,
κυρά γαϊτανοφρύδα,
κυρά μου όταν στολίζεσαι,
να πας στην εκκλησιά σου,

Βάνεις τον ήλιο πρόσωπο,
και το φεγγάρι αγκάλη,
και τον καθάριο αυγερινό,
τον βάζεις δακτυλίδι.

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε,
να φάμε και να πιούμε,
παρά σας αγαπούσαμε,
κι ήρθαμε να σας δούμε.

Εδώ που τραγουδήσαμε,
πέτρα να μη ραγίσει,
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού,
πολλούς χρόνους να ζήσει.

Δώστε μας και τον κόκορα,
δώστε μας και την κότα,
δώστε μας και πέντ’ έξι αυγά,
να πάμε σ’ άλλη πόρτα.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Σάμου

Σένα σου πρέπει αφέντη μου καρέκλα καρυδένια,
για ν’ ακουμπά η μέση σου η μαργαριταρένια.