Οδηγός για το Halloween: Πώς ξεκίνησε, έθιμα ανά τον κόσμο και η σημασία της κολοκύθας

Το Halloween γιορτάζεται τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου, κατά την οποία τα μικρά παιδιά μεταμφιέζονται κατά κανόνα σε κάτι τρομακτικό και επισκέπτονται σπίτια μαζεύοντας πολλά γλυκά.

Η γιορτή αυτή συγχέεται με τις ελληνικές απόκριες, όμως διαφοροποιείται κατά πολύ από αυτές, καθώς το Halloween έχει περισσότερο μυστικιστική χροιά.

Ουσιαστικά το Halloween αποτελεί εξέλιξη της αρχαίας Κελτικής γιορτή Samhaim.

Στη σημερινή της μορφή η γιορτή δεν ασχολείται πια με τα φαντάσματα και τα πνεύματα, αλλά περισσότερο με διασκέδαση, γιορταστικές μεταμφιέσεις και γλυκίσματα.

Για τους Κέλτες η μέρα αυτή σημάδευε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα, ενώ ταυτόχρονα η αλλαγή της εποχής ήταν μια γέφυρα ανάμεσα στον πάνω κόσμο και στον κόσμο των νεκρών.

Με την πάροδο των αιώνων η γιορτή πήρε αρχικά Χριστιανικό χρώμα και στη συνέχεια μετασχηματίστηκε από μια παγανιστική τελετή σε μέρα μεταμφιέσεων, με εύθυμες παρελάσεις και κεράσματα γλυκών σε παιδιά και ενήλικες.

Η ρίζα της λέξης αυτής προέρχεται από το All-hallow-even και δηλώνει την παραμονή (eve) της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day - All Saints Day). Το Halloween συνδέεται με την υπερφυσική δραστηριότητα. Πολλές πολιτιστικές παραδόσεις θεωρούν την ημέρα αυτή ως μία από τις ελάχιστες μέρες που μπορεί να επιτευχθεί επαφή με τον κόσμο των πνευμάτων, καθώς και ότι είναι η μέρα που η μαγεία και γενικότερα οποιαδήποτε δραστηριότητα που έχει να κάνει με το υπερφυσικό, είναι στο ζενίθ.

Σήμα κατατεθέν της γιορτής αυτής είναι τα φαναράκια φτιαγμένα από μεγάλες κολοκύθες, πάνω στις οποίες χαράζουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά, άλλοτε πιο αστεία και άλλοτε πιο τρομακτικά.

Το έθιμο της κολοκύθας

Το έθιμο της κολοκύθας που είναι σήμα κατατεθέν της γιορτής αυτής έχει τις ρίζες του σε έναν παλιό Ιρλανδικό μύθο, του Τζακ, που ήταν τσιγκούνης και πειραχτήρι.

Σύμφωνα με το μύθο, ο Τζακ είχε καλέσει το διάβολο να πιούν ένα ποτό μαζί.

Όμως ο Τζακ δεν ήθελε να πληρώσει για το ποτό του και έτσι έπεισε το διάβολο να μεταμορφωθεί σε ένα νόμισμα, ώστε να μπορέσουν να πληρώσουν για τα ποτά τους.

Πράγματι μεταμορφώθηκε ο διάβολος σε νόμισμα, αλλά ο Τζακ αντί να πληρώσει τον έβαλε στην τσέπη του, δίπλα σε ένα σταυρό και έτσι ο διάβολος δεν μπορούσε να πάρει την κανονική του μορφή.

Ύστερα από πολλά παρακάλια, ο Τζακ αποφάσισε να τον ελευθερώσει, αρκεί να του έδινε την υπόσχεση ο διάβολος ότι δεν επρόκειτο να τον ενοχλήσει για ένα χρόνο και ούτε θα διεκδικούσε την ψυχή του όταν πέθαινε.

Έτσι πέρασε ο χρόνος και ο διάβολος ξαναεμφανίστηκε την ώρα που ο Τζακ προσπαθούσε να κόψει ένα φρούτο από κάποιο δέντρο.

Ζήτησε λοιπόν από το διάβολο να ανέβει στο δέντρο και να του κόψει το φρούτο.

Ο διάβολος ανέβηκε και ο Τζακ αμέσως σκάλισε ένα σταυρό στον κορμό του δέντρου.

Έτσι ο διάβολος ήταν παγιδευμένος και δεν μπορούσε να κατέβει. Γι' αυτό παρακάλεσε τον Τζακ να τον ελευθερώσει και του υποσχέθηκε ότι δεν θα τον ενοχλήσει για δέκα ολόκληρα χρόνια.

Τότε ο Τζακ τον ελευθέρωσε.

Πέρασαν αρκετά χρόνια και ο Τζακ πέθανε. Πήγε στον παράδεισο, αλλά ο Θεός δεν τον δέχτηκε, καθώς ο Τζακ ήταν έναν άνθρωπος μίζερος και κακός και τον έστειλε στην κόλαση.

Όμως ούτε ο διάβολος τον ήθελε.

Του θύμισε την υπόσχεση που του είχε δώσει παλιότερα, ότι δεν θα διεκδικούσε την ψυχή του και τον έδιωχνε.

Όταν ο Τζακ τον ρώτησε:

«Πώς θα φύγω; Έξω έχει σκοτεινιά», ο διάβολος πήρε ένα αναμμένο κάρβουνο και του το έδωσε για να φωτίζει το δρόμο του μέσα στη νύχτα.

Ο Τζακ έβγαλε ένα ραπάνι (που πάντα κουβαλούσε μαζί του, καθώς ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα του φαγητά), το χάραξε και έβαλε μέσα το κάρβουνο. Από τότε περιπλανιέται στον κόσμο, μη μπορώντας να βρει κάποιο μέρος να αναπαύσει την ψυχή του.

Γι' αυτό κάθε Halloween, οι Ιρλανδοί σκάλιζαν ραπάνια, πατάτες και κολοκύθες, έβαζαν μέσα ένα κερί και τα τοποθετούσαν κοντά σε παράθυρα, ώστε να κρατάνε μακριά τα κακά τα πνεύματα και κυρίως το πνεύμα του τσιγγούνη Τζακ.

Οι παραδόσεις σε διάφορες χώρες του κόσμου

«Το διάστημα μεταξύ του καλοκαιριού και του χειμώνα, είναι μια περίοδος που συνδέεται παραδοσιακά με την ανάμνηση των νεκρών σε πολλές κουλτούρες», λέει ο καθηγητής του Harvard, με ειδικότητα στη λαογραφία και τη μυθολογία Joseph Nagy.

Στο Μεξικό, οι οικογένειες μαζεύονται για να θυμηθούν τους νεκρούς, στις 2 Νοεμβρίου, την Ημέρα των Νεκρών. Οι εορτασμοί ξεκινούν δύο ημέρες νωρίτερα.

Στην Αϊτή, η Μέρα των Νεκρών γιορτάζεται με αρκετά τελετουργικά και έθιμα βουντού.

Στη Νιγηρία, γιορτάζεται το φεστιβάλ μασκαράδων Odo, κατά το οποίο οι συμμετέχοντες φοράνε μάσκες και κάνουν θεατρικά δρώμενα προς τιμήν των νεκρώνΠριν από το Halloween, παραδοσιακά τον Αύγουστο, στην Κίνα γιορτάζεται το Hungry Ghost Festival, μία αρχαία παράδοση διάρκειας ενός μήνα, κατά τον οποίο τιμώνται τα πνεύματα των νεκρών, κατά τον έβδομο μήνα του σεληνιακού ημερολογίου.

Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ, πιστεύεται ότι τα φαντάσματα επιστρέφουν στη Γη για να στοιχειώσουν τους ζωντανούς. Εκείνοι καίνε χαρτονομίσματα, τρόφιμα και θυμίαμα για να τιμήσουν τους προγόνους τους και να καταπραΰνουν τα περιπλανώμενα πνεύματα.

Καθ 'όλη τη διάρκεια του μήνα, πολλές κοινότητες φιλοξενούν εορτασμούς, μοιράζουν ρύζι σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη και ανεβάζουν παραδοσιακές κινεζικές όπερες σε προσωρινά στάδια από μπαμπού.

Σε μερικές χώρες, έχουν κάνει την εμφάνισή τους ορισμένες αμερικανικές παραδόσεις για παιδιά και μεγάλους. Για παράδειγμα, πολλοί ενήλικες ταξιδεύουν σε τρομακτικά μέρη όπως το Κάστρο Bran στην Τρανσυλβανία, στη Ρουμανία, το οποίο έγινε διάσημο από το μυθιστόρημα του Ιρλανδού συγγραφέα Bram Stoker, ως το Κάστρο του Δράκουλα.

Εν τω μεταξύ, στην Ιαπωνία, οι ενήλικες απολαμβάνουν το Halloween με cosplay και πάρτι.

Την 1η Νοεμβρίου, διάφορες χώρες, από τη Γαλλία μέχρι τη Γουατεμάλα, γιορτάζουν την Ημέρα των Αγίων Πάντων, ένα χριστιανικό φεστιβάλ όπου οικογένειες προσεύχονται σιωπηλά προς τιμήν των Αγίων.

Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΙΙ έχτισε και αφιέρωσε ένα ειδικό μοναστήρι στη Ρώμη τον 8ο αιώνα για την μνήμη όλων των Αγίων την 1η Νοεμβρίου. Η γιορτή επεκτάθηκε αργότερα σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Στις 2 Νοεμβρίου γιορτάζεται η Μέρα των Ψυχών.

Στη Γαλλία, οι άνθρωποι πάνε στα κοιμητήρια, έχοντας ένα λουλούδι για τους νεκρούς συγγενείς τους. Στη Γουατεμάλα πολλοί πετάνε πολύχρωμους χαρταετούς πάνω από τους τάφους των συγγενών τους.