«Να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου
και τότε θα ξέρεις πώς να ζήσεις τη ζωή σου».
Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Σε μια περίοδο όπου ο κόσμος βρίσκεται σε συνεχή σύγχυση, με τα κοινωνικά και πολιτισμικά μας αγαθά να απειλούνται, την υγεία και την παιδεία να βρίσκονται υπό κατάρρευση, η αυτοπεποίθηση του ατόμου μοιάζει με ουτοπία.
Κι όμως … αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δώρα που θα μπορούσε να κάνει κάποιος στον εαυτό του. Η αυτοπεποίθηση ορίζεται ως η ικανότητα που έχει το άτομο να πιστεύει απόλυτα στον εαυτό του και τις δυνατότητές του και να είναι πεπεισμένο ότι μπορεί να ανταποκριθεί με επιτυχία σε οποιεσδήποτε δυσκολίες μπορεί να του τύχουν στο διάβα της ζωής του. Η αυτοπεποίθηση επίσης, είναι στενά συνδεδεμένη με τις έννοιες της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού ενός ατόμου. Βιώνει δηλαδή, με πληρότητα την καθημερινότητα του και πετυχαίνει τους στόχους που έχει θέσει σε τομείς όπως είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις , η εργασία, η υγεία κ.τ.λ.
Ωστόσο, πιστεύουμε συχνά ότι για να είμαστε άνθρωποι με υψηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση θα πρέπει να μην έχουμε ελαττώματα και να πράττουμε πάντα το «σωστό». Το αίσθημα της ντροπής είναι συνήθως αυτό το οποίο μπορεί να κάνει ένα απλό ελάττωμα να εξελιχθεί σε κόμπλεξ και είναι αυτό που μας σπρώχνει στην χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Αυτή είναι όμως, μια λάθος εκτίμηση, αφού αυτό που αυξάνει την αυτοπεποίθηση μας δεν είναι μια φαινομενικά «σωστή» συμπεριφορά, αλλά η ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε τα λάθη και τις παραλείψεις μας, να τα αποδεχόμαστε, να τα διορθώνουμε και να τα ξεπερνάμε. Να μπορούμε δηλαδή, να διαχειριζόμαστε και να αναδεικνύουμε τα στοιχεία εκείνα του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς μας που θα τονώσουν και θα αναπτύξουν σε μεγάλο βαθμό το δυναμισμό, το θάρρος και την αυτοκυριαρχία μας: στοιχεία –εργαλεία σημαντικά για το ψυχογράφημα κάθε ανθρώπου.
Κατά συνέπεια, κάθε νέο ξεκίνημα θα μπορούσε να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία καλής σχέσης με τον εαυτό μας, όπως είναι για παράδειγμα, μια νέα σχέση, ένας νέος σύντροφος, μια νέα επαγγελματική πρόταση ή μια καινούρια φιλική σχέση. Ανάλογες καταστάσεις αποτελούν δηλαδή, τα κίνητρα για να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση με τον εαυτό μας ή ακόμα και να αγαπήσουμε τα στοιχεία εκείνα του χαρακτήρα μας που μέχρι χθες, βρίσκονταν στο χαμηλότερο βάθρο του ανθρωποκεντρικού μας συστήματος.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με χαμηλή αυτοεκτίμηση;
Ø Αναφέρονται συχνά στον εαυτό τους με αρνητικούς χαρακτηρισμούς ή μειώνουν/υποβιβάζουν τα θετικά τους στοιχεία.
Ø Δεν δέχονται την κριτική ακόμα και όταν είναι εποικοδομητική, επειδή δημιουργεί δυσβάσταχτο άγχος, ενώ συχνά ασκούν σκληρή κριτική στους άλλους.
Ø Έχουν δυσκολία στη δημιουργία φιλικών ή ερωτικών σχέσεων.
Ø Επηρεάζονται πολύ από τα αρνητικά σχόλια των άλλων και στενοχωριούνται επίσης υπερβολικά από τις αποτυχίες τους.
Ø Κατά συνέπεια είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο άγχος και την κατάθλιψη.
Αντίστοιχα, τι κερδίζουμε όταν έχουμε υψηλή αυτοεκτίμηση;
Ø Είμαστε και νιώθουμε αυτόνομοι, όχι εξαρτημένοι από τους άλλους ή έρμαια των περιστάσεων.
Ø Παίρνουμε πρωτοβουλίες και δεν φοβόμαστε να δοκιμάσουμε νέες δραστηριότητες ή να κάνουμε αλλαγές.
Ø Ακόμα και σε μία τυχόν αποτυχία δε θα καταρρεύσουμε. Θα ορίσουμε από την αρχή τον επιδιωκόμενο στόχο μας και θα ξαναπροσπαθήσουμε σε πολύ σύντομο διάστημα να τον πετύχουμε, σε μια νέα βάση και απαλλαγμένοι από κάθε αίσθημα ηττοπάθειας και απαισιοδοξίας.
Ø Έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και δεν μας αποθαρρύνουν εύκολα οι δυσκολίες.
Ø Αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά την ψυχολογική πίεση της καθημερινότητας και διαχειριζόμαστε και ξεπερνάμε τα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. άγχος, θλίψη, θυμός).
Ø Ξέρουμε να παίρνουμε, αλλά και να δίνουμε θετικά συναισθήματα στους συνανθρώπους μας.
Συνεπώς, για να αλλάξουμε και να αυξήσουμε την αυτοπεποίθησή μας θα πρέπει αρχικά, να καλλιεργήσουμε τη σχέση με τον εαυτό μας και να την βελτιώσουμε. Να γνωρίσουμε ποιοι είμαστε και να αποδεχτούμε αυτό που είμαστε, ώστε να γίνουμε επιτέλους ειλικρινείς με εμάς. Πολλές φορές αποφεύγουμε να εκδηλώσουμε τα αληθινά μας αισθήματα για να διαφυλάξουμε την αξιοπρέπειά μας. Κρατάμε δηλαδή, θέσεις άμυνας.
Έπειτα, θα πρέπει να μάθουμε να μην κρίνουμε τον εαυτό μας στην αποτυχία. Να δρούμε συνέχεια και να μάθουμε να δεχόμαστε σιγά σιγά τυχόν αποκλίσεις από τους στόχους μας. Το ότι αποτύχαμε κάποια στιγμή σε κάτι, δεν μας αναιρεί σαν άτομα ούτε μας χαρακτηρίζει ως «αποτυχημένους». Αντίθετα, πρέπει να μας δίνει τη δύναμη να προσπαθήσουμε ακόμα περισσότερο για το βέλτιστο αποτέλεσμα, αφού από τα λάθη μας μαθαίνουμε, άρα γινόμαστε καλύτεροι, με περισσότερη ευσυνειδησία και υπευθυνότητα.
Είναι απαραίτητο ωστόσο, να επανεξετάσουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους. Να δηλώνουμε τη θέλησή μας και να μη διστάζουμε να ζητάμε τη στήριξη τους. Εξάλλου όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίδιοι … με ή χωρίς αυτοπεποίθηση! Άρα έχουμε ανάγκες και επιθυμίες που πρέπει να εκφράζουμε και να διεκδικούμε.
Συνοψίζοντας λοιπόν, η χαμηλή αυτοπεποίθηση των ανθρώπων βρίσκεται συχνά στη βάση της πυραμίδας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε στις σχέσεις, στη συμπεριφορά και στα συναισθήματα, με βασικό όμως «σύμμαχο» - κατά τη γνώμη μου- την οικονομική κρίση που μαστίζει πολλές Χώρες σήμερα, μέσω της οποίας ενδυναμώνεται και εντείνεται το πρόβλημα.
Αυτό όμως που πρέπει όλοι να καταλάβουμε είναι ότι ο καλύτερός μας φίλος είναι ο ίδιος μας ο εαυτός… Εάν εμείς οι ίδιοι πρώτα δεν αγαπήσουμε τον εαυτό μας, δεν αναγνωρίσουμε τις αξίες μας και δεν πιστέψουμε στις ικανότητες και δυνατότητές μας, γιατί να το κάνουν οι γύρω μας;
Στέλλα Μανουρά, Οικονομικές και κοινωνικές επιστήμες
