Πραγματικά, δεν υπάρχει εβδομάδα που να μην προκύπτει και ένα πρόβλημα, μια διαμαρτυρία, μια αποκάλυψη για την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες. Είμαστε τόσο πολύ γκρινιάρηδες; Μας αρέσει, ως λαός να εφευρίσκουμε συνεχώς ζητήματα εξαιτίας του ανικανοποίητου που μας κατατρύχει; Δεν θα το έλεγα. Αντίθετα, υπάρχουν πολύ περισσότερες προβληματικές εστίες που ακόμα δεν έχουν φωτιστεί.
Στο Ηράκλειο της Κρήτης λειτουργεί το Σχολείο Ευρωπαϊκής Παιδείας (στην πόλη έχει έδρα ο ευρωπαϊκός οργανισμός ENISA για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών). Τα Ευρωπαϊκά Σχολεία είναι επίσημα εκπαιδευτικά ιδρύματα που συστάθηκαν, αρχικά, για τα παιδιά των υπαλλήλων της Ε.Ε. Προσφέρουν ευρεία πολυπολιτισμική εκπαίδευση, παράλληλα με την καλλιέργεια της εθνικής ταυτότητας των μαθητών. Το σύστημά τους είναι διακυβερνητικό και βασίζεται σε διεθνή σύμβαση που ανάγεται στο 1953. Το πρώτο ξεκίνησε στο Λουξεμβούργο και από τότε επεκτάθηκε η λειτουργία τους σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Ποια είναι λοιπόν τα προβλήματα του συγκεκριμένου σχολείου της Κρήτης; Όπως και σε τόσα άλλα ζητήματα, ευθύνεται ο συγκεντρωτισμός του υπουργείου. Δυστυχώς δεν υπάρχει χώρος σε ένα άρθρο να επεκταθώ σε λεπτομέρειες και θα εστιάσω στα τρία σημαντικότερα. Το πρώτο είναι η έλλειψη οργανικών θέσεων. Οι εκπαιδευτικοί είναι συμβασιούχοι και μετακινούνται συχνά, χωρίς να μπορούν να ολοκληρώνουν το παιδαγωγικό τους έργο. Το δεύτερο είναι τα τεράστια κενά θέσεων που δεν καλύπτονται ποτέ στην ώρα τους (τον περασμένο Σεπτέμβριο, μετά τον αγιασμό η διεύθυνση ανακοίνωσε στα παιδιά να πάνε σπίτι τους και να περιμένουν e-mail για το πότε θα ξανανοίξει το σχολείο…). Τέλος, η λειτουργία του σχολείου σε σχέση με τις βασικές υποχρεώσεις του ενιαίου ευρωπαϊκού προγράμματος, δεν είναι σταθερή και συνεχώς διογκώνονται προβλήματα εσωτερικής διαχείρισης.
Είναι φανερό ότι υπάρχει αδιαφορία της κεντρικής διοίκησης να υποστηρίξει τις υποχρεώσεις της στο συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Δυστυχώς η Ε.Ε, όπως και σε πολλούς άλλους τομείς, έχει εκχωρήσει αρμοδιότητες στις εθνικές κυβερνήσεις. Αντί, λοιπόν, να υποστηρίζεται το πρόγραμμα απευθείας από τις Βρυξέλλες (μόνο επιθεωρητές έστειλαν πρόσφατα), την ευθύνη την έχει το δικό μας υπουργείο Παιδείας, με τα γνωστά αποτελέσματα γραφειοκρατίας. Παράλληλα, η ευθύνη βαραίνει και τοπικούς παράγοντες διοίκησης στην Κρήτη, οι οποίοι προφανώς δεν έχουν και ιδιαίτερη ευαισθησία στο τι σημαίνει «ευρωπαϊκή παιδεία» και «ευρωπαϊκή συνείδηση». Είναι σαφές πλέον ότι θεωρούν το Ευρωπαϊκό Σχολείο στο Ηράκλειο, περιττό.
Είναι πράγματι θλιβερό να διαπιστώνεις από τέτοια ζητήματα, πόσο απέχουμε ακόμα από την ευρωπαϊκή σύγκλιση. Όχι μόνο εμείς, αλλά και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι. Ο Jean Monnet έβαλε τα θεμέλια της ευρωπαϊκής παιδείας, ιδρύοντας το πρώτο σχολείο το 1953. Από τότε, πέρασαν έξι δεκαετίες κι ακόμα ο θεσμός συντηρείται μόνο τυπικά και όχι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Έχω την εντύπωση πως ούτε η Συνθήκη της Μπολόνιας ήταν αρκετή για να ωθήσει την εκπαίδευση σε ένα πλαίσιο ολοκλήρωσης, με στόχο την καλλιέργεια της «ευρωπαικής συνείδησης». Εννοείται βέβαια πως στην Ελλάδα, αδιαφορήσαμε ακόμα περισσότερο, αποθεώνοντας τον τοπικισμό και τις αγκυλώσεις του συντηρητισμού.
Το σχολείο του Ηρακλείου είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί. Όχι για να μπει απλά τάξη σε ένα ακόμα ελληνικό σχολείο, αλλά γιατί είναι το μοναδικό ελληνικό ευρωπαϊκό σχολείο! Είναι το σχολείο που συνυπάρχει η εθνική με την ευρωπαϊκή κουλτούρα, που «συστεγάζονται» ο Σολωμός με τον Γκαίτε, ο Σοφοκλής με τον Σαίξπηρ, ο Βενιζέλος με τον Ντε Γκωλ, ο γιατρός Παπανικολάου με τον Ζακόμπ. Είναι ο χώρος που μπορεί να «χτιστεί» ο Ευρωπαίος πολίτης, απαλλαγμένος από τα βαρίδια του συμπλέγματος και της απομόνωσης.
Το σχολείο πρέπει να ενισχυθεί και για άλλους βασικούς λόγους, που αφορούν στην ευημερία της τοπικής κοινωνίας του Ηρακλείου. Γιατί στο Ηράκλειο θέλουν να εγκατασταθούν Ευρωπαίοι πολίτες, καθηγητές και ερευνητές που θα εργασθούν στα πανεπιστήμια της περιοχής. Γιατί η Κρήτη είναι ευλογημένο μέρος και αρέσει σε πολλούς να γίνει η πατρίδα τους. Είτε ως επιχειρηματίες, είτε ως εργαζόμενοι. Αν θέλουν λοιπόν οι Ηρακλειώτες περισσότερο «καλό κόσμο» στα μέρη τους, θα πρέπει να σκεφτούν ότι χρειάζονται κατάλληλα σχολεία και υποδομές για τα παιδιά του.
Είχα την ευκαιρία να μάθω για τον αγώνα που δίνουν οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς στο Ηράκλειο. Ελπίζω πως δεν θα πτοηθούν και θα συνεχίσουν. Θα πρέπει να σκέφτονται ότι η περίπτωση δεν αφορά μόνον αυτούς, αλλά και τη διατήρηση μιας ελπίδας για το μέλλον της εκπαίδευσης στην Ευρώπη.
Ειδικά εμείς οι Έλληνες, αν μπορούσαμε να κατανοήσουμε πόσο σημαντική είναι η «ευρωπαϊκή παιδεία», θα πρωτοστατούσαμε στον πολλαπλασιασμό των ευρωπαϊκών σχολείων. Αρκεί κάποτε να συνειδητοποιήσουμε την ελληνική βάση της για να αξιοποιήσουμε τη λειτουργικότητά της. Τότε θα αισθανόμασταν πως άλλη ελπίδα δεν έχουμε για τη διατήρηση του ελληνικού πολιτισμού μας, από την πρωταγωνιστική ένταξή του σε μια ενωμένη και δημιουργική ευρωπαϊκή εκπαίδευση.
του Ανδρέα Ζαμπούκα
