Η συνδυασμένη διαχείριση νερού και ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη. Του Δημήτρη Γ. Χρηστάκη*

Η διαχείριση του νερού και της ενέργειας, καθορίζει το σύνολο της οικονομίας και καθορίζεται από την παιδεία του κοινωνικού συνόλου. Ο συνδυασμός της παραγωγής και της διαχείρισης αυτών των κοινωνικών πόρων δίδει την δυνατότητα ελαχιστοποίησης του κόστους και μεγιστοποίηση της αναβάθμισης του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής. Για την επίτευξη αυτού του συνδυασμού εισήχθη η έννοια του υβριδικού συστήματος αντλησιοταμίευσης  και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Μετά από δεκαετίες προσπαθειών λειτούργησε το πρώτο τέτοιο σύστημα στην Ικαρία και έπεται  ένα δεύτερο στην Κρήτη, στο Αμάρι του Ρεθύμνου. Τα βασικά στοιχεία των υβριδικών σταθμών είναι:

Α. Η αντλησιοταμίευση, μια δοκιμασμένη, εδώ και έναν αιώνα μέθοδος αποθήκευσης ενέργειας αποδίδουσα βέλτιστη ποιότητας ισχύος. Η εφαρμογή της αναπτύσσει υδροβιότοπους, τόπους αναψυχής και περιπάτου. Το έργο που βρίσκεται σε ανάπτυξη στο Αμάρι έχει ήδη αποκτήσει έναν όμορφο υδροβιότοπο, το γνωστό φράγμα των Ποταμών κοντά στο Ρέθυμνο που αποτελεί προορισμό χαλάρωσης και ηρεμίας. Η ολοκλήρωσή του με αιολική ισχύ, μια μικρότερη υδατοδεξαμενή και ένα υδροηλεκτρικό σταθμό θα αποδώσει μια μονάδα εγγυημένης ηλεκτρικής ισχύος.

Β. Τα αιολικά Πάρκα. Τα Αιολικά πάρκα, μετά από 40 χρόνια εντατικής ανάπτυξης, έχουν πια αμελητέα όχληση, δεδομένων αντικειμενικών κριτηρίων όπως αυτά που φαίνονται παρακάτω αλλά και της υπερεικοσαετούς Ευρωπαϊκής εμπειρίας στην λειτουργία τους. Η επιβάρυνση στο περιβάλλον της Κρήτης μιας Αιολικής ισχύος2000MW συνοψίζεται στα εξής:

Β1 Κάλυψη γης μικρότερη από 10.000 στρέμματα και μικρότερη από το 0,08% της συνολικής επιφάνειας του νησιού ή το 1,3% του δομημένου περιβάλλοντος, πλην χωραφιών, κτηνοτροφικών μονάδων  οδικών δικτύων, αυτοκινητόδρομων, λατομείων κλπ.  Β2 Εγκατάσταση ισχύος περίπου ίσης της ισχύος του συνόλου των δικύκλων που κυκλοφορούν στο νησί, μικρότερη από το 1/13 της ισχύος των ιδιωτικών αυτοκινήτων και οπωσδήποτε μικρότερη του 1/25 της ισχύος όλων των αυτοκινήτων.

Είναι φανερό ότι τα Αιολικά πάρκα δεν συνεισφέρουν στην όχληση αισθητά και αυτό φάνηκε στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη όπου η πυκνότητα της Αιολικής ισχύος είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που εξετάζεται εδώ χωρίς να δημιουργεί προβλήματα στις εκεί πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Β3. Το Ελληνικό νομικό πλαίσιο, δυστυχώς, δεν στηρίζεται στην αρχή της αποτίμησης της οχληρότητας με μετρήσιμες και συγκρίσιμες ποσότητες. Η αυθαιρεσία οδήγησε σε ένα πλαίσιο στασιμότητας της ανάπτυξης των αποδεδειγμένα πια καθαρών τεχνολογιών και στην οπισθοδρόμηση της εξέλιξης του ενεργειακού συστήματος της Κρήτης. Η αλλαγή της  κατεύθυνσης με άξονα προς τους υδρογονάνθρακες είναι μια ήττα της οικονομίας μας. Έτσι τα υβριδικά έργα εμποδίζονται, το ένα μετά το άλλο μέσα σε ένα αδιέξοδο νομικό πλαίσιο, μια μη ενημερωμένη κοινωνία και μια συχνά αυθαίρετη και στεγνά κερδοσκοπική εταιρική δραστηριότητα. Είναι πάντα καιρός να ξεχωρίζουμε το τεχνικά εφικτό, περιβαλλοντικά φιλικό, οικονομικά ορθό και κοινωνικά συμφέρον από το ίδιον όφελος όσων απαξιώνουν κοινωνία, περιβάλλον και δικαιοσύνη. Η καύση ορυκτών δεν μολύνει μόνο, καίει και τη μνήμη των ζωντανών οργανισμών που κατέληξαν σε υδρογονάνθρακες, κάρβουνο κλπ. Οι κίνδυνοι τεράστιων διαρροών από την εξόρυξη, των υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο είναι διαπιστωμένοι και ορατοί.

Γι αυτούς τους λόγους:
Α. Η απεξάρτηση από μονάδες καύσης ορυκτών και η μεγιστοποίηση, μέχρι και το 100%, της παραγωγής από ανανεώσιμες είναι τεχνικά εφικτή και οικονομικά επιβεβλημένη.
Β. Προτεραιότητα στις εθνικές στρατηγικές επιλογές αποτελεί η μεγιστοποίηση της Ελληνικής προστιθέμενης αξίας στην Ηλεκτρική ενέργεια και πάνω στα οφέλη από αυτήν την προστιθέμενη αξία μπορούν παράλληλα να αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς οι καθαρές μελλοντικές εξαγώγιμες τεχνολογίες.
 
* Ο Δημήτρης Γ. Χρηστάκης είναι Καθηγητής στο Εργαστήριο Αιολικής Ενέργειας και  Σύνθεσης Ενεργειακών Συστημάτων στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο